Vlaanderen
Klasse.be

Zo doen zij het

“Waar zijn de vakken naartoe?”

  • 4 maart 2018
  • 5 minuten lezen

De nieuwe middenschool Stamina in Brugge sloopt de schotten tussen de vakken. Haar lessenrooster ziet er dan ook helemaal anders uit: startgroep, vrij project, instructie en werktijd. Waar zijn de vakken dan naartoe?

Dat vraagt Else Pelemans zich af. Ze is leraar Frans in een traditionele school en trekt nieuwsgierig naar Nico Savels. Die Stamina-leraar deelt zijn ervaringen.


Else: “Ik zie geen Frans of wiskunde op het lessenrooster. Jullie werken niet met vakken?”

Nico: “Bij Stamina spreken we inderdaad niet over vakken die we in 50 minuten lestijd gieten. Al vertrekken we wel van dezelfde leerdoelen en werken we met de GO!-leerplannen. We hebben alle leerdoelen ‘ontvakt’ en in 5 domeinen ondergebracht: wetenschap & techniek, talen & cultuur, kunst & creatie, economie & organisatie, welzijn & maatschappij.”

Else: “Maar die domeinen zie ik ook niet meteen in het lessenrooster?”

Nico: “Klopt. We werken vakdoorbrekend en projectmatig. Je ziet dus ‘projecttijd’ in plaats van een domein of vak op de planning staan. Het onderwerp van het project kiezen de leerlingen in samenspraak met ons. We leggen daarvoor wel inhoudelijke criteria op, want tijdens het projectwerk moeten we ook doelen bereiken. Het moet ook qua timing en budget haalbaar blijven. In ons vorige project zetten we slapen en dromen centraal. Nu werken we rond uitvindingen.”

Else: “Brengen jullie mijn vak Frans ook aan binnen die projecten?”

Nico: “Waar mogelijk komt Frans in een project aan bod. Maar voor de leerdoelen van Frans, Engels, wiskunde en in beperkte mate ook Nederlands voorzien we ook vaste instructiemomenten in het lessenrooster. De doelen van die vakken bouwen op, er zit een duidelijke leerlijn in. Vandaar dat we ze structureel inbouwen. Op de weekplanning vind je dus niet ‘Frans’ terug maar ‘Instructie en werktijd talen & cultuur’.”

Stamina-leraar Nico Savels voor de klas
Nico Savels – leraar Stamina, Brugge: “De hele groep van 40 leerlingen krijgt samen de instructie”

Else: “Zo’n instructiemoment geven jullie voor de hele groep van 40 leerlingen. Lukt dat?”

Nico: “Dat werkt, omdat leerlingen weten dat het nooit langer dan 20 minuten duurt. We zijn op die momenten ook met 2 in de klas. Daarna is er tijd voor een verlengde instructie. Dat laatste kan zijn omdat een groepje leerlingen meer uitleg nodig heeft of om verdiepend te werken. We geven dus geen les aan de gemiddelde leerling.

Else: “Dat probeer ik ook. Maar in mijn tweede jaar zitten 27 leerlingen van wie er 8 Franstalig zijn. Tegen de tijd dat de klas in groepen zit en iedereen zijn taak heeft gekregen, gaat de bel alweer.”

Nico: “Hier volgt na de instructie de individuele werktijd. Dan gaan de leerlingen aan de slag met niveauoefeningen. In overleg met hun coach kiezen ze op welk niveau ze zichzelf inschalen: basis, verdieping of uitbreiding. Ze bereiden zich tijdens een periode voor en dan volgt er een toetsing op hun niveau. Voor wiskundedoelen kan dat een echte toets zijn, maar filmpjes, mindmaps, een zelfgemaakte poster zijn ook evaluatie-instrumenten.”

Else: “Geven jullie dan punten?”

Nico: “Nee, we werken met een woordrapport. Zo fixeren we op bepaalde tijdstippen waar een leerling staat. ‘Check’ betekent dat het doel behaald is. ‘Double check’ gaat een niveau verder, de verdieping. Als leerlingen extra uitbreiding aankunnen, is er ‘triple check’. ‘Ongoing’ betekent dat ze het doel nog niet behaald hebben. We omschrijven dat per domein. Zo komen de resultaten voor Frans onder het domein ‘talen & cultuur’. Op het rapport staan ook rubrieken als ‘Algemeen welbevinden’, ‘Betrokkenheid’ en ‘Sleutelcompetenties’. Daarin zitten belangrijke zaken als mediawijsheid en samenwerking.”

Else: “Hoe behouden jullie het overzicht van welke doelen je al bereikte en welke nog niet?”

Nico: “Elke leraar is verantwoordelijk voor een deel van de doelen. We gebruiken daarvoor het leerplatform ‘Itslearning’, dat puur werkt vanuit leerdoelen. Dat geeft ons én de leerlingen en hun ouders een handig overzicht. Wij zien aan welke doelen we al hoe vaak werkten en leerlingen worden eigenaar van hun leerproces.”

Else: “Op jullie lessenrooster zie ik ook ‘startgroep’ staan. Wat is dat?”

Nico: “Dat is een vast moment bij het begin van de dag of net na de middag. In kleinere groepen bespreken we de actualiteit of persoonlijke ervaringen. Afhankelijk van de leraar die dat groepje begeleidt, gebeurt dat in het Frans, Engels of Nederlands. In het begin blokkeerden de leerlingen nog, maar we merken dat ze het nu toch al proberen. Een hele stap vooruit!”

Juta leert Koreaans

Nico Savels
leraar Stamina, Brugge

Else: “Kunnen leerlingen ook Latijn leren?”

Nico: “Dat kan. In de 4 uur vrij project werken de leerlingen aan iets wat binnen hun interesse, maar buiten de leerdoelen ligt. Juta leert bijvoorbeeld Koreaans en Finn onderzoekt de evolutie in kleutertekeningen. De leerlingen die voor Latijn kiezen, hebben 2 uur Latijn en 2 uur vrij project.”

Else: “In meer traditionele scholen moeten de leerlingen de leerstof thuis verwerken. Geven jullie veel huiswerk?”

Nico: “Dat beperken we tot een minimum. De leerlingen werken hard en intensief in Stamina. Thuis is het tijd voor iets anders. Op het einde van een schooldag is er vrije werktijd voor wie dat wil, dat nodig heeft of extra vragen wil stellen.”

Else: “Kunnen leraren hier een vrije (halve) dag kiezen of halftijds werken?”

Nico: “Nee, maar dat weet je als je hier start. Samenwerken, overleggen en plannen zijn de hoekstenen van ons systeem. We zijn altijd op school en staan altijd met minstens 2 leraren voor de groep. Dat biedt veel voordelen. Als de ene leraar op bijscholing gaat, pakt de andere gemakkelijk over. Of we houden er al rekening mee als we de weekplanning opstellen.”

Else: “Je komt zelf uit een traditionele school. Waarom ben je naar Stamina gekomen?”

Nico: “Puur uit interesse. Ik kon vroeger ook veel proberen in mijn klas, maar was beperkt in tijd en zat toch een beetje vast op een eiland. Dit was een kans om te doen wat ik graag wou doen. Om methodes toe te passen die een bewezen positieve invloed hebben op motivatie en leerprestaties. Niet alleen in mijn eigen lessen dus, maar op schoolniveau en met een gelijkgestemd team.”

Stamina startte op 1 september 2017 met 40 eerstejaars. De school hoort bij Scholengroep Impact.


logo Veranderwijs.nu

Dit artikel kwam tot stand in een samenwerking tussen Veranderwijs en Klasse. Veranderwijs wil innovatieve onderwijspioniers samenbrengen en inspireren. Kriebelt het bij jou ook om iets nieuws uit te proberen? Op www.veranderwijs.nu kan je ideeën vinden en uitwisselen.

Veerle Vanbuel

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


Y

Yves Demaertelaere

8 maart 2018

Projecten in plaats van vakken. Dat idee laat toe om leerkrachten vrij te roosteren om zich echt te professionaliseren door bv. halve dagen mee te draaien in een bedrijf of externe organisatie. Of omgekeerd, bedrijfsmensen of externen bij de leerlingen te halen. De toekomst van onderwijs ligt immers in de samenwerking. Het kan ook helpen om bepaalde lokalen en materiaal optimaler in de week in te zetten door niet iedereen op hetzelfde moment een vrije halve dag te roosteren. Het gezamenlijk vrij roosteren van de collega’s van eenzelfde team kan ook helpen om samen lessen voor te bereiden, een nieuw evaluatiesystemen te organiseren, intervisie te houden, te overleggen,…
Het onderwijs van de toekomst zal er zeker anders uitzien dan vandaag. We zullen verschuiven van een industriële groepsaanpak naar een mensgericht persoonlijk ontwikkelingstraject. Leerlingen zullen hetzelfde op verschillende manieren mogen/kunnen verwerken: zelfstudie, groepswerk, peer teaching, werkplekleren, afstandsleren e.d.
Het standaard vakkenpakket zal plaatsmaken voor andere leerwegen via projecten, keuzepakketen, geïntegreerde aanpak, bestudering van fenomenen,… Het standaard lesrooster zal wijken voor een vrijere invulling van de schoolweek. De docerende lesgever zal wijken voor de coach, de begeleider van een leerproces.
https://yvesdemaertelaere.wordpress.com/2017/12/12/wat-als-scholen-restaurants-waren/

Reageren
G

Gert

10 maart 2018

Bedenkelijk idee, het verdelen van het 'leren' in vakken is juist motiverend en verrijkend voor leerlingen. Ik heb altijd genoten van het feit dat je, je eens kon focussen op één vak (bv. wiskunde). Het is jammer dat deze specialisatie waar onze samenleving meer en meer nood aan heeft verloren zou gaan. Frontaal lesgeven gecombineerd met vakgericht onderwijs is toch wel de leukste manier van onderwijs krijgen, tenminste voor de jongeren die doorstroomgericht zijn en houden van meer abstract en wetenschappelijk denken. Het projectgericht onderwijs is naar mijn mening enkel nuttig voor beroeps en werkgerichte vormen van onderwijs.

Reageren
P

Pieter

13 maart 2018

Precies! Veel hypes die tegenwoordig gecreëerd worden.

Reageren
v

veerle

11 maart 2018

Waarom alles zo omgooien? Je zou al veel kunnen veranderen door vaker een vak twee uur na elkaar te roosteren, meer duidelijk klassikale instructie en oefentijd voor basiskennis te voorzien, minder tijd te verliezen met vervelend groepswerk en andere tijdrovende maar minder interessante lesactiviteiten . De vrijgekomen tijd kan dan naar projectwerk gaan.

Reageren
P

Pieter

13 maart 2018

Helemaal akkoord!

Reageren
H

Hans

14 maart 2018

Fantastisch en inspirerend artikel. Eindelijk eens een school die andere wegen probeert en hun leerkrachten meekrijgt in dat verhaal. Aan sommige reacties hierboven te merken, heeft onderwijzend Vlaanderen nog een lange weg af te leggen naar levensecht en actueel onderwijs. De principes van ervaringsgericht onderwijs zijn al langer dan vandaag gekend en hebben hun nut bewezen in het lager onderwijs. Chapeau aan de initiatiefnemers om dat door te trekken naar het secundair. Hopelijk werkt het zo aanstekelijk dat zelfs de critici over enkele jaren hun manier van lesgeven durven meten aan nieuwe inzichten, wetenschappelijk onderzoek en goede (internationale) praktijken.

Reageren
v

veerle

16 maart 2018

Veranderingen kunnen beter toelaten om goede dingen te behouden , irritante gewoontes af te leren en nieuwe dingen toe te voegen. Basis !

Reageren
N

Nele

16 maart 2018

Ik kan dit alleen maar toejuichen! Fantastisch

Reageren

Laat een reactie achter