Leerachterstand aanpakken met adaptieve leeromgeving

Leerachterstand aanpakken en differentiëren, het loopt in Basisschool De Startbaan op wieltjes. Ook tijdens corona. Want in hun adaptieve leeromgeving staan de online lessen en oefeningen op maat klaar.

Portret directeur Kristien Dictus — **Directeur Kristien Dictus**: “Bij ons op school geen werkboeken meer.”

Directeur Kristien Dictus experimenteerde als eerste met Snappet in haar zesde leerjaar. Een schot in de roos. En dus overtuigde ze haar collega’s om te proberen en haar schoolbestuur om te investeren. Ondertussen gebruiken ze de adaptieve leeromgeving al enkele jaren van het tweede tot zesde leerjaar.

Geen werkboeken meer

Kristien Dictus: “Voor rekenen, spelling en taal hebben wij geen werkboeken meer. Alle leerlingen hebben een eigen tablet met oortjes waarop ze kant-en-klare lessen volgen en oefeningen op hun niveau maken.”

“Zo’n les in ons adaptief leerplatform volgt altijd hetzelfde stramien. Eerst bekijken we klassikaal een online les wiskunde of taal. De leraar geeft nog uitleg en gebruikt eventueel extra materialen zoals een maatbeker of breukschijven. Dan gaan de leerlingen op de tablet aan de slag met oefeningen over de basisleerstof. De leraar ziet onmiddellijk op een dashboard wie de oefeningen vlot verteert en vastloopt.”

“Daarna volgt een verlengde instructie met extra info voor wie een stapje terug nodig is, met oefeningen of hulpmiddelen. De leerlingen die goed genoeg scoorden op de basisleerstof gaan naar het adaptieve gedeelte en krijgen automatisch oefeningen op hun niveau. De software zet de juiste oefeningen klaar, de leraar moet daarvoor niets doen.”

“Differentiëren kan ook op andere manieren. De leerling kan de klassikale instructie niet of gedeeltelijk mee volgen en sneller naar de oefeningen op maat gaan. Of je kan instructiefilmpjes selecteren voor individueel contractwerk.”

Schermzombies

Kristien Dictus: “Natuurlijk zitten de kinderen niet de hele dag op hun tablet. Ze gebruiken het adaptief platform pakweg 2 à 3 lesuren per dag. Ze maken ook nog berekeningen op papier en voeren de uitkomst in op hun tablet. De tablets blijven op school, het huiswerk gebeurt dus ook op papier.”

“Ouders hadden in het begin schrik voor te veel schermen op school in combinatie met de computer, tv en gsm thuis. Maar die bezorgdheid verdween snel. Want de leerlingen zijn extra gemotiveerd. In een werkboek zien ze op tegen de lange reeksen oefeningen Voor kinderogen lijken ze eindeloos. Nu krijgen ze overzichtelijke hapjes en weten ze onmiddellijk of de oefening juist of fout is. Die directe feedback houdt ze aan het leren.”

Kind werkt op een tablet met Snappet — **Directeur Kristien Dictus:** “Een leerling wordt met zichzelf vergeleken en niet met klasgenoten of een klasgemiddelde.”

Nooit meer verbeteren

Kristien Dictus: “Snappet neemt ons echt werk uit handen: we moeten niet meer verbeteren en zien in 1 oogopslag live wie welke oefeningen juist of fout maakt. Leerlingen die geen hulp durven vragen of trager werken, ontsnappen niet aan je oog. Ook de leerling ziet op zijn dashboard welke doelen hij al bereikt heeft en of het goed gaat.”

“Als een leerling in het zesde leerjaar nog altijd struikelt over ei en ij, zet je gewoon wat extra oefeningen uit het tweede leerjaar klaar. De klasgenoten merken niets. We hebben alle data van elke leerling van het tweede tot het zesde leerjaar. Daardoor kunnen we gemakkelijk even terugkijken naar vroegere scores.”

“Een leerling wordt met zichzelf vergeleken en niet met klasgenoten of een klasgemiddelde. Het kind, de leraar en de ouders zien in een grafiek met kleurcodes hoe snel of trager het kind groeit. Na 6000 oefeningen kan het adaptieve leerplatform een niveau en groeicurve bepalen op basis van alle kinderen van dezelfde leeftijd die er ook op zitten.”

Corona kanjer

Kristien Dictus: “Tijdens de eerste lockdown was de digitale leeromgeving een zegen. De leerlingen konden uitzonderlijk thuis inloggen op de lessen en leerdoelen die de leraar klaarzette. Die kon meteen zien wie actief was en kort op de bal spelen. Als een leerling niet online kwam, volstond een telefoontje naar de ouders. En de leerlingen stelden vragen via de chatfunctie.”

“Begin dit schooljaar konden we met ons adaptief leerplatform gemakkelijker de beginsituatie van elke leerling in kaart brengen. Als je start met een les over plus en min, kan je eerst in het systeem de data checken. Wie dat lesonderdeel nog niet helemaal onder de knie heeft, zet je vooraan in de klas. De leerlingen met een mooie score, plaats je achteraan. Zij hebben geen extra instructie meer nodig.”

“Inspelen op de leerachterstand door corona gaat gemakkelijker. Je kan voor elke leerling individueel lessen en oefeningen aanvinken op de leerdoelen die ze onvoldoende beheersen. Dat maakt het haalbaarder om sterk te differentiëren.”

Kind werkt met leraar op tablet — **Kristien Dictus – directeur:** “We sparen werkboeken voor 3 vakken en voorleessoftware voor leerlingen met dyslexie uit. Dat compenseert zeker de investering.”

Frieten of patat

Kristien Dictus: “Ik zie niet echt nadelen. Het is natuurlijk een Nederlandse tool waardoor de leerlijnen zijn afgestemd op het Nederlandse onderwijs. Maar je kan gemakkelijk op leerdoel zoeken en je eigen lessenplan klaarzetten. Het eerste jaar vroeg daarom extra werk. Soms struikelen kinderen even over kleine taalverschillen tussen Nederland en Vlaanderen. Nederlanders zeggen ’10 voor half 4′ in plaats van ’20 over 3′. De adaptieve tool beschouwt het Vlaamse antwoord als fout, dus gebruiken we eigen werkblaadjes. Voor een tijdelijke leraar of stagiaire is het wel niet evident om snel even in te vallen en met Snappet te werken.”

Investering compenseert

Kristien Dictus: “Het is en blijft natuurlijk een computersysteem. Zonder de leraar lukt het niet. De analytics kijkt naar de uitkomst van een bewerking. Iets is volledig fout of goed. Dat een kind goed redeneert en alles begrijpt, maar een kleine rekenfout maakt, detecteert alleen de leraar.”

“Heel wat scholen komen kijken hoe zo’n adaptieve leeromgeving werkt en zijn meteen geïnteresseerd om ook te investeren. Voor het tweede en derde leerjaar betalen we 60 euro per jaar voor een tablet met software, vanaf het vierde leerjaar 100 euro. Maar met zo’n online systeem sparen we wel werkboeken voor 3 vakken uit. En voorleessoftware voor leerlingen met dyslexie hoeft ook niet meer. Dat compenseert zeker de investering.”

“Natuurlijk was er in het begin tegenstand. Digitaal schrikt af. Wat met privacy? Simpel, elke leraar ziet enkel de cijfers van zijn leerlingen. En het klopt dat de tool afgestemd is op het Nederlandse onderwijs. Maar je kan makkelijk op leerdoel zoeken en je eigen lessenplan klaarzetten. Al vroeg dat het eerste jaar wat extra werk. Daarom hebben we veel overlegd, opleidingen georganiseerd en elkaar geholpen. Ondertussen werkt iedereen ermee en zien de collega’s vooral de voordelen.”

Is gepersonaliseerd leren eindelijk mogelijk? Prof Fien Depaepe gidst je de mogelijkheden van adaptieve leeromgevingen.

6 tools voor learning analytics

Lien De Bie, projectmanager van i-Learn, selecteert enkele adaptieve tools voor basisonderwijs. I-learn bouwt aan een Vlaams portaal voor gepersonaliseerd leren.

1. Taalzee:

is een Nederlandse adaptieve tool voor taal en spelling, voor kleuters en lagere school, ontwikkeld vanuit de Universiteit van Amsterdam.

2. Lezergame:

is een speelse adaptieve leestraining-game van het Belgische bedrijf Sensotec voor beginnende of vastgelopen lezertjes. Run, Bit en Zip loodsen je door de leesboeken, oefenmappen en educatieve mini-games.

3. Karaton:

is een leerspel ontwikkeld in samenwerking met de Hogeschool Gent dat kinderen met dyslexie motiveert om elke dag te oefenen met lezen en spelling. Op het eiland Karaton komen letters, woorden en zinnen tot leven en gaan leerlingen uitdagingen op maat aan.

4. Dudeman & Sidegirl:

werd ontwikkeld door de KU Leuven en stimuleert de getalontwikkeling bij kleuters en de jongste leerlingen van de lagere school.

5. Rekentuin:

is een Nederlandse adaptieve tool voor kleuters en lagere school om spelenderwijs rekenvaardigheden zoals tafels, klokkijken, breuken, verhaaltjessommen, geld en meten te oefenen, met instructievideo’s en animatiefilmpjes gekoppeld aan leerdoelen, ontwikkeld vanuit de Universiteit van Amsterdam.

6. Squla:

is een Nederlandse tool voor kleuters en lagere school om lezen, tellen, vreemde talen, sociale vaardigheden, Aardrijkskunde … in te oefenen met adaptieve quizzen.

Bij het kenniscentrum Digisprong vind je ook heel wat adaptieve leermaterialen opgelijst.

Sara Frederix