Een nieuwe minister en regeerperiode brengen traditioneel nieuwe accenten. Ondanks de coronacrisis is ook het andere onderwijsbeleid in volle ontwikkeling. Wat is de stand van zaken 2 jaar na de verkiezingen? Aan welke initiatieven en hervormingen wordt er getimmerd en hoe zullen zij het onderwijs veranderen?
5 belangrijke werven.
Taalscreening vijfjarige kleuters
Nieuwe onderwijsdoelen secundair onderwijs
- De eindtermen zijn niet langer per vak opgesteld. Er is geen verschil meer tussen vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen. De ontwikkelingsdoelen en eindtermen zijn ingedeeld in sleutelcompetenties: clusters van inhoudelijk verwante competenties die de leerlingen moeten verwerven om te functioneren in de maatschappij en zich persoonlijk te ontplooien.
- Alle eindtermen zijn ‘te bereiken’. In de eerste graad is er een set eindtermen per stroom (A- en B-stroom), in de tweede en derde graad per finaliteit (doorstroom, dubbel en arbeidsmarkt).
- Eindtermen die een attitude aangeven, zijn door de school bij de leerlingen na te streven. De school toont aan dat ze inspanningen levert om de leerlingen die eindtermen te laten bereiken.
- Elke individuele leerling moet de eindtermen basisgeletterdheid bereiken op het einde van de 1ste graad, zowel in de A-stroom als in de B-stroom.
- In de 1ste graad zijn er uitbreidingsdoelen voor Nederlands bepaald. Dat zijn extra doelen met een groter abstractieniveau of met een hogere moeilijkheidsgraad die een bepaalde leerlingenpopulatie kan bereiken.
- Om met succes vervolgonderwijs te volgen, liggen er specifieke eindtermen vast voor de studierichtingen met doorstroom- (aso/kso/tso) en dubbele finaliteit (kso/tso) in de derde graad. De specifieke eindtermen zijn geformuleerd per (onderdeel van) wetenschapsdomein, zoals biologie, vreemde talen en wiskunde.
- Om de aansluiting met de arbeidsmarkt te garanderen bevatten studierichtingen met dubbele finaliteit (kso/tso) of arbeidsmarktfinaliteit (bso) in de tweede graad relevante sets van competenties uit één of meerdere beroepskwalificaties en in de derde graad één of meerdere beroepskwalificaties.
TADD, vaste benoeming, functiebeschrijving en evaluatie hervormd
Vlaamse toetsen
Decreet Leersteun voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften
- scholen en leraren te versterken zodat ze zoveel mogelijk leerlingen door zo goed mogelijk onderwijs kunnen blijven meenemen in het gewoon onderwijs. Daardoor worden minder leerlingen doorverwezen naar het buitengewoon onderwijs of externe diensten voor bijles;
- tegemoet te komen aan het recht op leren en ontwikkeling van elke leerling, ook leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften om hun leerwinst en ontwikkelingskansen te maximaliseren.
Lagere scholen nemen de taalscreening – waarmee ze nagaan welk niveau het kind heeft voor Nederlands en of het een taaltraject nodig heeft – voortaan vroeger af, namelijk bij het begin van de leerplicht (5 jaar). Concreet betekent dat voor de meeste leerlingen in de derde kleuterklas in de plaats van in het eerste leerjaar. De overheid werkt het instrument uit waarmee scholen de taalscreening afnemen en legt vast hoe en wanneer ze dat moeten doen.
Als uit de resultaten van de taalscreening blijkt dat leerlingen het Nederlands onvoldoende beheersen, moeten ze een actief taalintegratietraject Nederlands volgen. Dat is in beginsel een taalbad of een volwaardig alternatief dat dezelfde resultaten bereikt. Als leerlingen in de loop van het lager onderwijs instromen en onvoldoende Nederlands kennen om de lessen te volgen, kan de school ook hen een taalintegratietraject laten volgen. Een on- en offline gids over effectieve taalintegratietrajecten biedt inspiratie.
Timing: Het instrument waarmee scholen de taalscreening afnemen was eind juni 2021 klaar. Scholen nemen de taalscreening vanaf het schooljaar 2021-2022 af bij vijfjarige kleuters.
Lees meer in ‘Zo wordt je diverse klas een krachtige taalomgeving’
Sinds september 2019 worden – samen met de modernisering van het secundair onderwijs – nieuwe onderwijsdoelen stap voor stap in het secundair onderwijs ingevoerd. In het schooljaar 2019-2020 gingen scholen in het eerste leerjaar van de eerste graad aan de slag met de nieuwe onderwijsdoelen, sinds dit schooljaar zijn ze ook van toepassing in het tweede leerjaar. Ondertussen keurde het Vlaams Parlement ook de onderwijsdoelen voor de tweede en derde graad goed.
Wat is nieuw?
De school moet de onderwijsdoelen letterlijk opnemen in haar leerplan.
Timing: Het Vlaams Parlement keurde op 10 februari 2021 de nieuwe onderwijsdoelen voor de 2de en 3de graad secundair onderwijs goed. De nieuwe onderwijsdoelen voor de tweede graad gaan in vanaf september 2021 en worden leerjaar per leerjaar ingevoerd. Een onafhankelijke praktijkcommissie met leraren toetst de nieuwe onderwijsdoelen aan de concrete klaspraktijk.
Lees meer in ‘Veelgestelde vragen van leraren over de nieuwe eindtermen’
Lees meer in ‘Modernisering secundair: nieuw model voor studierichtingen’
De tijdelijke aanstelling van doorlopende duur (TADD), de vaste benoeming, de functiebeschrijving en evaluatie van leraren worden hervormd. Deze hervorming streeft naar een duurzame loopbaan in onderwijs met aanvangsbegeleiding op maat, meer en sneller duidelijkheid over functioneren en de kans om competenties bij te schaven door gerichte begeleiding en ondersteuning.
Startende leraren krijgen al na één schooljaar zicht op een tijdelijke aanstelling van doorlopende duur en daarna op een vaste benoeming. Ze kunnen na 290 dagen anciënniteit een tijdelijke aanstelling van doorlopende duur (TADD) krijgen en na 360 dagen een vaste benoeming. Zo krijgen beginnende leraren sneller vaste grond onder de voeten.
Vastbenoemde leraren die niet goed functioneren zullen op basis van een negatieve evaluatie een persoonlijk coachingstraject krijgen van minstens 120 dagen. Als er na twee trajecten onvoldoende beterschap is, kan de school een leraar ontslaan.
Timing: De Vlaamse Regering keurde de hervorming van de tijdelijke aanstelling, vaste benoeming, functiebeschrijving en evaluatie goed op 2 april 2021. Het Vlaams parlement heeft de wijzigingen goedgekeurd op 9 juli. De nieuwe regels gaan in op 1 september 2021.
Lees meer in ‘Starters begeleiden: hoe kan het beter?’
Vlaamse toetsen zijn gestandaardiseerde, genormeerde en gevalideerde net- en koepeloverschrijdende toetsen, met als doel de interne kwaliteitszorg van scholen te ondersteunen en de onderwijskwaliteit te versterken. Ze worden centraal opgesteld, afgenomen, verwerkt en geanalyseerd. De toetsen focussen in eerste instantie op Nederlands (begrijpend lezen, schrijven, grammatica) en wiskunde.
Zo veel mogelijk leerlingen uit het lager en secundair onderwijs nemen deel. In principe legt elke leerling in het leerplichtonderwijs 4 keer zo’n toets af: aan het einde van het 4de en het 6de leerjaar lager onderwijs en aan het einde van de 1ste en 3de graad secundair onderwijs. Er wordt zo inclusief mogelijk gewerkt.
Doel van deze Vlaamse toetsen is de kwaliteit van het onderwijs opvolgen, de mate waarin leerlingen de onderwijsdoelen bereiken en de leerwinst van individuele leerlingen en scholen meten en vergroten en het leerproces van de leerlingen ondersteunen. Scholen en onderwijspersoneel krijgen hiermee een extra hulpmiddel om de kwaliteitszorg te ondersteunen. Scholen die minder scoren, zullen begeleid worden om hun onderwijskwaliteit te versterken.
Het is niet de bedoeling om een openbare rangschikking van scholen op te stellen of de resultaten op school-, klas- en leerlingniveau publiek bekend te maken. Leraren zullen ook niet geëvalueerd worden op basis van het toetsresultaat van hun klas. De resultaten zijn ook niet beslissend voor de studievoortgang of attestering van leerlingen.
Timing: In het schooljaar 2022-2023 is er een eerste proefafname voorzien in het 4de leerjaar lager onderwijs en het 2de leerjaar van het secundair onderwijs. In het schooljaar 2023-2024 volgt dan een eerste hoofdafname in die scholen. In het schooljaar 2025-2026 volgt dan het 6de leerjaar basisonderwijs en in het schooljaar 2026-2027 de derde graad van het secundair onderwijs.
Lees meer in ‘9 meest gestelde vragen over centrale toetsen’
Een nieuw Decreet Leersteun zal het M-decreet voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften vervangen. Het principe van inclusie blijft overeind, maar er wordt gekozen voor een realistische en pragmatische aanpak.
Het doel van het nieuwe decreet is verder werken aan het draagvlak hiervoor met het oog op een meer geleidelijke realisatie door:
Het is de bedoeling om scholen en leraren in het gewoon onderwijs te versterken op vlak van de brede basiszorg en verhoogde zorg. Het doel is de handelingsbekwaamheid van leraren te verhogen om een doeltreffend beleid op leerlingenbegeleiding te realiseren.
Wanneer de basiszorg en verhoogde zorg onvoldoende is, krijgen de leraar en de leerling hulp vanuit een leersteunmodel. Er komt een definitief model en de leerondersteuners krijgen een vast statuut.
Het buitengewoon onderwijs behoudt een volwaardige plaats in het onderwijslandschap en wordt kwalitatief versterkt. Scholen voor gewoon en buitengewoon krijgen ruimte om samen verantwoordelijkheid te nemen voor de begeleiding van individuele leerlingen. Ze hebben daarbij bijzondere aandacht voor de terugkeer van leerlingen van het buitengewoon naar het gewoon onderwijs.
Timing: De Vlaamse Regering heeft op 25 juni 2021 een conceptnota van de Vlaamse minister van Onderwijs met de contouren van het decreet leersteun en het leersteunmodel goedgekeurd. Het nieuw ondersteuningsmodel wordt gefaseerd ingevoerd vanaf 1 september 2022.
Meer lezen?
De beleidsnota ‘Onderwijs’ bevat de grote strategische keuzes van de Vlaamse Regering voor de periode 2019-2024. Deze nota geeft de visie van onderwijsminister Weyts weer.