Johan van Braak: “Er is nu te weinig informatie over de mate waarin leerlingen de minimumdoelen bereiken. Het is onmogelijk en onwenselijk om toetsen in te voeren voor alle vakken. Maar met centrale toetsen voor wiskunde en Nederlands meten we kennis en vaardigheden die ook belangrijk zijn voor andere vakken, in het dagelijkse leven en op de werkvloer. Met die informatie kan de overheid haar beleid evalueren en bijsturen.”

Bas Hemker: “Scholen kunnen zo kijken waar ze staan met de leerstof. Worden de beoogde doelen gehaald? Op welke onderdelen kan de school extra ondersteuning gebruiken? Een belangrijk voordeel bij centrale toetsen: de doelen zijn voor iedereen gelijk en worden voor iedereen op dezelfde manier gemeten.”

Johan van Braak: “We willen beginnen met het vierde leerjaar en de eerste graad van het secundair onderwijs. We zijn volop gestart met de ontwikkeling van toetsen en testen ze de volgende jaren uitgebreid in een aantal scholen. Dat geeft ons de kans de toetsen nog te verfijnen. Pas in 2024 zullen alle leerlingen van deze leerjaren meedoen.”

Bas Hemker: “De netgebonden toetsen hebben nog nut, zeker als ze op andere meetmomenten vallen dan de centrale toetsen. En ze zijn ideaal voor vaardigheden die je moeilijker centraal kan meten, zoals spreek- en schrijfvaardigheid, muzische en sportieve vaardigheden.”

Johan van Braak: “Het steunpunt zal met de onderwijspartners overleggen of we netgebonden toetsen of delen van bestaande toetsen kunnen opnemen in het digitaal toetsplatform. Vlaanderen doet regelmatig mee aan internationale studies zoals PISA, PIRLS en TIMSS. Ze peilen naar mondiale vaardigheden, zoals leesbegrip of probleemoplossend denken. Die testen leren ons niet alleen waar we staan in vergelijking met andere onderwijssystemen, maar ook hoe gelijk of ongelijk de resultaten tussen de leerlingen verspreid zijn. Ze zijn dus niet alleen een maat voor prestaties, maar ook voor rechtvaardigheid.”

Johan van Braak: “We gaan rijke toetsen ontwikkelen. Geen toetsen die alleen gericht zijn op reproductie van kennis of vaardigheden en waar leerlingen eenvoudig op kunnen worden voorbereid. Leerlingen krijgen uitdagende, levensechte en functionele toetsopdrachten waarvoor ze inzicht, analytisch vermogen en redeneervermogen nodig hebben.”

Bas Hemker: “Goed toetsgebruik voorkomt curriculumvernauwing. Centrale toetsen zijn maar één van de vele evaluatiemomenten. Natuurlijk zullen scholen ook andere vaardigheden en vakken blijven toetsen. Er moet een goede balans zijn tussen centrale toetsen en andere bronnen van informatie.”

Johan van Braak: “De competenties die we gaan meten vallen onder de eindtermen Wiskunde en Nederlands. Maar ze zijn ook een belangrijke basis voor alle andere leerdomeinen. Bovendien is het de bedoeling om de toetsresultaten in te bedden in een breder evaluatiebeleid van scholen. Voor zo’n beleid zetten scholen ook andere gegevens in.”

Johan van Braak: “Centrale toetsen dienen niet om scholen af te straffen. Wel om te leren uit de cijfers van hun leerlingen. Hoe doen ze het in vergelijking met leerjaargenoten op gelijkaardige scholen? En waar kan de school progressie maken? Het steunpunt geeft concrete handvatten om datageletterdheid en schoolontwikkeling te ondersteunen.”

Johan van Braak: “Het is de bedoeling om zoveel mogelijk leerlingen te laten deelnemen aan de toetsen, met haalbare, redelijke aanpassingen. We onderzoeken in overleg met het onderwijsveld met welke (deel)vrijstellingen we rekening moeten houden. Voor sommige groepen leerlingen, bijvoorbeeld in buitengewoon onderwijs, is het misschien aangewezen om niet aan de toetsen deel te nemen of om niet elke toets af te leggen. Verder bekijken we ook adaptieve testen die zich aanpassen aan het vaardigheidsniveau van leerlingen.”

Johan van Braak: “In sommige landen worden de toetsresultaten publiek bekend gemaakt, maar Vlaanderen zal dat niet doen. Scholen krijgen vooral feedback waarmee ze aan de slag kunnen. Alle onderwijsspelers zijn het eens dat we alles zullen doen om rankings te vermijden.”

Bas Hemker: “Statistieken geven niet zozeer antwoorden, maar helpen vooral om goede vragen te stellen. De resultaten zijn geen eindpunt maar een beginpunt om na te denken over hoe moet het nu verder.”

Johan van Braak: “Leerlingen veranderen tijdens hun schoolloopbaan ook van school. Huidig onderzoek houdt daar geen rekening mee. Onze centrale toetsen nemen schoolwissels als dynamisch kenmerk mee. Die kunnen een sterke impact op leerresultaten hebben.”

Johan van Braak: “Bomen groeien niet sneller of beter door er een meetlint naast te spannen. Meetlinten helpen wel om te zien welke boom extra ondersteuning nodig heeft. Toetsen zijn zoals meetlinten: een middel om onderwijsontwikkeling te ondersteunen.”