Stap Stella Maris in Merksem binnen en je voelt het meteen: deze school ademt COEXIST of samenleven. Het woord staat in reuzenletters op de grond en de filosofie erachter zit ook in het pedagogisch project. De boodschap? ‘Hier is plaats voor iedereen.’
© Tine Schoemaker
Dat COEXIST niet enkel de letterlijke vertaling van ‘samenleven’ is, maakt L.O.-leraar en verantwoordelijke voor leerling- en ouderparticipatie Alex Callens meteen duidelijk. De diepere betekenislagen legt hij uit terwijl hij naar de kleurrijke vlaggen, spandoeken en borden onder de luifel van de speelplaats wijst. “Elke letter van het woord is op een speciale manier vormgegeven en heeft een symbolische inhoud. Herken je in de O het vredesteken en onze aardbol die wordt ondersteund door een hand? Dat is onze hand. Zo vraagt COEXIST aandacht voor het klimaatvraagstuk.”
“De E staat dan weer voor wetenschap, maar verbeeldt ook mannen, vrouwen en transgenderpersonen.” Ook alle godsdiensten zijn in het woord vertegenwoordigd. Zo zit de halve maan van de islam in de C, de X werd een davidster, het symbool voor het jodendom, en het kruis in de T staat voor het christendom. Alex: “Alle letters samen vormen onze kapstok om fundamentele waarden als vrije meningsuiting, seksuele vrijheid, de gelijkheid tussen man en vrouw en godsdienstvrijheid aan te kaarten.”
Deel van het pedagogisch project
COEXIST is erg zichtbaar op de speelplaats, in de gangen en klassen. “Daardoor herkent iedereen die onze school binnenstapt zich meteen in één van de letters”, klinkt het. “En je snapt meteen: ‘Hier is plaats voor mij.’ Dat is een krachtige boodschap. Veel krachtiger dan de woorden ‘gastvrijheid’ en ‘vriendelijkheid’ die hier vroeger droogweg ophingen.”
Directeur Kim Wezenbeek maakte van COEXIST de ruggengraat van een nieuw pedagogisch project. Ze klikte het ook vast aan een meer herstelgericht schoolbeleid en een verbindend schoolklimaat. Zo maakt het deel uit van een totaalpakket rond dialoog en openheid.
“Van het eerste tot het zevende: elke leerling leert en oefent dat we allemaal onze overtuiging en kijk mogen hebben”, zegt ze. “Dat de mijne anders mag zijn dan die van jou. Zo maken we van onze diversiteit een kracht in plaats van een probleem. En als een situatie toch nog escaleert, dan verwijzen we allemaal – directeur, zorg- of vakleraar – meteen terug naar COEXIST.”
© Tine Schoemaker
Ik oordeel niet meer op afstand
“COEXIST betekent voor mij: iedereen is gelijk, je sluit niemand uit om wat hij gelooft of voelt. Je mag doen, denken en voelen wat je wil, zolang je maar respect voor elkaar hebt. Het betekent ook dat je van elkaars cultuur kan leren, dat je je in het perspectief van de ander kan zetten, dat je proeft wat het is. Als je echt met andere mensen praat, homo’s of moslims bijvoorbeeld, dan leer je over hen en ga je inzien dat het geen foute mensen zijn. Ik oordeel niet meer vanop afstand, zo heeft het mij veranderd. Als elke school hier een voorbeeld aan zou nemen, dan zou dat de toekomst erg kunnen veranderen.”
Diverse maatschappelijke thema’s
Een COEXIST-team en COEXIST-kalender dragen een schooljaar lang het ‘samenleven-verhaal’ uit. Het eerste organiseert in september voor elke klas een COEXIST-dag. Dan trekken leraren en leerlingen naar Park Spoor Noord voor een teambuilding. “We brengen iets te eten mee, delen dat met elkaar en leren zo elkaars cultuur kennen. Niks werkt zo verbindend als samen eten”, zegt Alex. “Elke klas schildert dan ook het woord op een spandoek of op de Tibetaanse vlaggetjes die onder de luifel hangen. Zo’n dag zet meteen de toon voor de rest van het schooljaar.”
De COEXIST-kalender brengt dan weer een schooljaar lang heel uiteenlopende onderwerpen onder de aandacht. Van De Week van het Onderhoudspersoneel tot Wereldmilieudag, van IDAHOT tot Black Lives Matter. “Ook Gezegende Ramadan, zalig Pasen, zelfs Rosj hasjana zetten we in de picture, al hebben we geen joodse leerlingen. Net om te tonen dat we allemaal met elkaar verbonden zijn.”
“Die thema’s en gebeurtenissen vermelden we in de wekelijkse personeelskrant. Zo maak ik de collega’s erop attent. Steeds meer leraren gaan er in hun lessen mee aan de slag.” Ze komen ook aan bod op grote, verwisselbare borden die op de speelplaats hangen en gemaakt worden door het tekenteam van Stella Maris. Volgens Alex zijn het ideale gespreksstarters. “Leerlingen vragen me dan wat IDAHOT betekent. Of ze dragen zelf een idee voor een bord aan. Zo maakten we onlangs nog ‘The way I dress, does not mean yes’ om seksuele intimidatie aan te kaarten.”
© Tine Schoemaker
Zonder COEXIST zouden we ons hier minder vrij, veilig en thuis voelen
“Een paar maanden geleden is een meisje uit onze klas gestorven. Toen hebben we een herdenkingsdag voor haar gehouden hier op school. We wilden eerst foto’s gebruiken, maar uit respect voor haar geloof en cultuur hebben we dat niet gedaan. Ook muziek lag moeilijk: wij hadden er nood aan, maar voor de ouders was dat niet evident. Gelukkig vonden we een tussenoplossing zodat iedereen zijn verdriet kon tonen en ook de familie aanwezig kon zijn. We hebben onze schoolcultuur dus met haar thuiscultuur gemixt. Echt COEXIST. Zonder COEXIST zouden we ons hier minder vrij, veilig en thuis voelen.”
Openheid rond gevoelige onderwerpen
Het maakt de cirkel rond, want het project is ook begonnen op deze school als gespreksstarters. Jaren geleden hing Alex in de kleedkamers een poster van COEXIST op. “Maar na de aanslagen in Parijs lag die poster verscheurd op de grond”, vertelt hij. Vandalisme. “En wat later was het weer prijs.”
“Toen wist ik dat ik er meer mee moest doen. Ik schilderde de letters in het groot op de muren en de vragen kwamen vanzelf. ‘Wat doet u, meneer?’ En ik begon verhalen te vertellen. Over de begrafenis van bokser Mohammed Ali bijvoorbeeld. Daar sprak een rabbijn zich tegen het zionisme van Israël uit. Veel leerlingen trekken dan grote ogen omdat ze dat facet van het jodendom niet kennen. Zo trek ik hun blik open en gaan we in dialoog.”
Ook de aanslagen in Brussel kon hij counteren met COEXIST: “Terroristen proberen ons uiteen te drijven, terwijl we net op die momenten de banden moeten aanspannen. Trump die het wij-zij-denken aanwakkert? Wij moeten ervoor zorgen dat het woord ‘samen’ blijft. Eigenlijk hebben we nu een antwoord op elk thema dat mogelijk polariseert.”
Hét beeld van de school dat blijft hangen, is gelinkt aan de grote geschilderde letters op de speelplaats. “Na een schokkende gebeurtenis, zoals de aanslag op 2 moskeeën in Christchurch in Nieuw-zeeland, organiseren we met de leerlingenraad een stiltemoment waarbij alle leerlingen in de enorme letters gaan staan. Dan voelen ze COEXIST in elke vezel van hun lijf en ervaren ze dat ze er samen om een reden staan.”
Wil jij ook dat leerlingen zich goed voelen op je school en begrip tonen voor elkaar? Schrijf je in voor de gratis online leermodules van No Cap.
No Cap is een project van het Departement Onderwijs en Vorming, Mediawijs, Cirra, KULeuven en Klasse. No Cap wil leraren en leerlingen weerbaar maken tegen choquerende, polariserende en radicale communicatie.
