“Leervertraging wegwerken kan je als leraar niet alleen”

Raf Boelen: “Onze begeleiders leerondersteuning krijgen heel uiteenlopende vragen binnen. Sommige leraren zien cognitieve leerachterstand voor bepaalde vakken, leerstof die niet goed geautomatiseerd is. Een minstens even belangrijk pijnpunt lijkt de achterstand in praktijkvakken bij leerlingen bso en tso. Andere leraren ervaren een gemis aan schoolse vaardigheden en attitudes. Ze zien moeilijk begrijpbaar gedrag toenemen.”

“Online lessen spelen daarin ook een rol: leerlingen dagen niet op of een tiener provoceert de leraar met een achtergrond vol borsten. Dat kost tijd die je niet in leerstof kan steken. En zelfs een deel van de kleuters kampt met socio-emotionele leervertraging: ze weten minder goed welk gedrag ongewenst is, of hoe ze samen moeten spelen.”

Raf Boelen: “We werken gepersonaliseerd, vanuit heel concrete noden: wat heeft deze leraar, dit team nodig om zijn leerlingen te laten groeien? Dat analyseren we samen via het stappenplan van ons Bijsprongproject. Leraren kunnen zelfstandig webinars volgen of een persoonlijk begeleidingstraject aanvragen.”

“Elke pedagogisch begeleider is gespecialiseerd in een aantal thema’s: leerstrategieën, differentiatie voor Frans, automatisatie voor wiskunde, lesgeven in een grootstedelijke context … We zetten hard in op brede basiszorg en -didactiek. Zo kan elke leraar dag in dag uit het beste van zichzelf geven.” 

“Leraren met een gelijkaardige hulpvraag groeperen we in een lerend netwerk. Er lopen onder meer netwerken rond spelling en technisch lezen in het basisonderwijs, rond gedragsproblemen en duurzame effecten van de Bijsprong. Leraren durven vaker vrijuit spreken als ze horen dat collega’s met dezelfde problemen worstelen. ”

Greet Raeymaekers: “‘Hoe zet je e-leermiddelen in voor remediëring?’ is een belangrijk onderdeel van de digitale transformatie in onze scholen. Verschillende scholen scanden hun sterke punten en digitale noden met een SELFIE. Vanuit de scholengroep bereidden we de aankoop van toestellen voor, vergeleken we verschillende modellen.”

“Bijna al onze leerlingen van de derde graad basisonderwijs hebben nu een device, net als de meeste leerlingen in het secundair. Het leren gaat dus door, ook als een klas of school tijdelijk overschakelt op afstandsonderwijs.”

“Minstens even belangrijk is dat al onze leraren van de derde graad basisonderwijs een basisopleiding kregen rond digitale leermiddelen. En er zijn 5 pedagogische ICT-coördinatoren die hen tot op de klasvloer blijven ondersteunen. Via intervisie en
lerende netwerken wisselen leraren goede praktijkvoorbeelden en vragen uit.”

Raf Boelen: “Ook hier zoeken we samen met de leraar naar achterliggende redenen van dat gedrag. En naar oplossingen. Misschien voelt de leraar de nood om steviger in te zetten op klasmanagement (basiszorg). Maar de analyse kan net zo goed zichtbaar maken dat meer differentiëren (basisdidactiek) helpt, zodat verveelde leerlingen geen kans meer hebben om je les te verstoren.”

“Een lerarenteam uit de B-stroom riep onze hulp in. Hun leerlingen rebelleerden: ‘Waarom moeten wij wel naar de les komen en die van de A-stroom niet?’ We stelden een aantal didactische principes voor: duidelijke afspraken over hoe je de klas binnenkomt, maar ook vakoverschrijdend werken.”

“Als je leerlingen prikkelt door in elk vak met hetzelfde onderwerp aan de slag te gaan, groeit hun betrokkenheid. Het is geen mirakeloplossing en vergt overleg, maar kan wel vermijden dat je in een probleemcirkel blijft draaien en uiteindelijk leerlingen moet schorsen. Je straalt uit naar je leerlingen: ‘Wij staan hier als team. We zijn hier niet om met het vingertje te zwaaien, maar vanuit de goesting om jullie iets te leren.’”

Greet Raeymaekers: “Elke leraar van onze scholengroep heeft een aantal leerlingen onder zijn vleugels als klastitularis, mentor of coach. Met kindgesprekken in het basisonderwijs en groeigesprekken in het secundair onderwijs proberen we nabij te zijn. Naast leercompetenties, is er ook aandacht voor welbevinden en veerkracht. ‘Wat lukt er (niet)?’ én ‘hoe gaat het?’”

“In die gesprekken laten we leerlingen reflecteren over zichzelf, stippen we uitdagingen en groeikansen aan. Leraar en leerling voelen zich achteraf vaak meer verbonden. Het hoeft geen lestijd te kosten: leraren plannen die gesprekken als afsluiting na een examenperiode, of tijdens teamteaching.”

Raf Boelen: “Zorg is niet iets wat erbovenop komt, maar vervat zit in de kerntaak van de leraar. Didactische doelen en zorg staan niet los van elkaar. Een doel als ‘Kinderen tijdens de speeltijd tot spelen laten komen’ klinkt misschien abstract. Maar als je voordoet hoe je bouwt met Duplo, dan gooien kleuters die blokken niet naar elkaars hoofd. Dan bied je kinderen uit een speelarme omgeving ontwikkelingskansen, doe je aan preventie en pak je misschien zelfs motorische leervertraging aan. Met één concrete actie.”

Raf Boelen: “Onze belangrijkste missie is: leraren helpen zien waar er nog ruimte zit en hen daarbij ondersteunen. Velen zitten op hun tandvlees. Door het lerarentekort, meer toezicht tijdens vrije momenten, lange tijd geen lerarenkamer om bij te tanken … Het schakelen naar afstands- of hybride onderwijs heeft aan de tijd gevreten, het leerplan is soms moeilijk te realiseren.”

“Denk na of je het kan oplossen door te co-teachen, of door met één vakoverschrijdende taak verschillende doelen te evalueren. In het basisonderwijs waar veel spiraalleren is en je elk onderwerp regelmatig herhaalt, hoef je zelfs niet in jaarklassen te denken.”

“Het is indrukwekkend om te zien hoe leraren in deze omstandigheden, vaak ten koste van hun eigen gezondheid, het beste van zichzelf bleven en blijven geven. Een aantal zorgen tekenden zich scherper af, maar tegelijk creëerden leraren ook heel wat duurzame nieuwe mogelijkheden. Dat verdient tonnen respect en stemt ons hoopvol.”