Vlaanderen
Klasse.be

Zo doen zij het

“Hokjesdenken? We deden er onbewust aan mee”

  • 10 mei 2022
  • 9 minuten lezen

Aso, bso en tso als aparte silo’s, dat willen ze niet in Campus De Reynaert Tielt. Daarom halen ze de schotten met goed gemikte acties neer. Directeur Kristof Lannoo: “Mooi hoe snel leerlingen de vooroordelen vergeten als ze samenwerken en elkaar écht leren kennen.”

*Dit artikel werd gemaakt in de coronatijd. Het kan daarom beelden met mondmasker of maatregelen bevatten die vandaag niet meer van toepassing zijn.

Kristof Lannoo: “Vooral in het bso leefde al jaren het idee dat we ‘de andere leerlingen’ beter behandelden. Krijgt aso niet meer mooie uitstappen? Reserveert de school de openlesweken niet alleen voor hen?”

“Onder die vragen zweeft een minderwaardigheidsgevoel. En ook al organiseren we als school mooie dingen speciaal voor onze beroepsleerlingen – getuige de fietsherstelplaats die ze voor PAV runnen, het SODA-attest of de mooie Barcelona-reis met onze zevendejaars – toch is zo’n idee-fixe wel ergens op gebaseerd.”

Portret van directeur Kristof Lannoo
Directeur Kristof Lannoo: “Leerlingen die in aparte silo’s opgroeien, dat is niet het beeld dat we op onze school van goed onderwijs hebben.”

Architectuur van onderwijs

“Hun uitspraken zetten ons aan het denken. We willen in onze kleine school geen hokjes, geen schotten. Maar automatisch ontstaan die toch na de eerste graad. De architectuur van onderwijs werkt dat in de hand, zelfs na de modernisering. Leerlingen schuiven in studierichtingen, sommige leraren geven alleen les in aso, bso óf tso. Soms gaat het nog verder en hebben scholen aparte ingangen of vleugels voor bso, tso en aso. Daar kunnen leerlingen afstuderen zonder dat ze in een praktijklokaal binnenkeken.”

“Zover ging het bij ons gelukkig nooit. Leerlingen stappen dezelfde schoolpoort binnen, kruisen elkaar in de gangen. Aso-leerlingen volgen technieklessen in een nieuw lokaal tussen de praktijkplekken. Maar toen we het aantal echte, georganiseerde samenwerkingen turfden, konden we er niet omheen. Ja, we doorbreken in de eerste graad de klasgroepen vaak met projecten rond duurzaamheid of cultuur, maar dat verwatert snel vanaf de tweede graad.”

“Leerlingen die in aparte silo’s opgroeien, dat is niet het beeld dat we op onze school van goed onderwijs hebben. Maar het was wél de realiteit. We lieten het een beetje lopen, organiseerden te weinig crossover-momenten. Daardoor bleven onze leerlingen in dezelfde kleine groepjes hangen en kenden ze elkaar nauwelijks. In een school van 310 leerlingen zijn schotten een pijnlijke vaststelling. Want als je de mix érgens kan organiseren, dan toch in een kleine stadsschool.”

Mysterieus weekend als test

“Als leraar PAV en L.O. zat ik in een unieke positie: ik had contact met alle leraren én leerlingen. Ik hoorde de echo’s over studierichtingen en kende de aparte projecten die historisch gegroeid waren. Zoals het teambuildingsweekend voor de derde graad aso, georganiseerd door geëngageerde leraren. Vorig schooljaar vroeg ik mijn collega’s om het open te breken. Nu of nooit!”

Toen we het teambuildingsweekend openden voor bso, stond een haantje-de-voorste recht: ‘Mooi voorstel. We gaan allemaal mee!’

Kristof Lannoo
Directeur Campus De Reynaert Tielt

“Met een bang hartje wachten we af: gaan onze jongens van hout of metaal wel mee? Offeren ze een vrij weekend op voor een schoolactiviteit? Vragen we niet heel veel? Tot we het voorstel deden in de klas en een haantje-de-voorste rechtstond: ‘Mijnheer, zo’n mooi voorstel laten we niet schieten. We gaan allemaal mee!’” 

Leerlingen in schoolgang
Directeur Kristof Lannoo: “Je ziet het te vaak: beste vrienden in het lager, uit elkaar gegroeid in het secundair.”

Jezelf niet kleiner maken

“Het weekend werd ongewild de ideale lakmoesproef voor ons samen-project. Die tweedaagse leeft op school. Ze teert op mysterie. Geen enkele leerling kent vooraf de bestemming, niemand weet wat er op het programma staat, welke leraren meegaan. De enige rode draad: je hebt elkaar nodig tijdens de activiteiten.” 

“Leerlingen worden gedropt met een blinde kaart en krijgen bij aankomst een quiz die peilt naar hoe goed je de anderen kent. De volgende dag volgt een zoekopdracht waarin groepjes oude straffen en misdaden moeten koppelen. Een streep voorsprong als je in aso zit omdat je meer geschiedenis kreeg? Niet dus, het praktische inzicht van onze bso-leerlingen bleek een absolute meerwaarde om tot oplossingen te komen.”

“Mooi hoe leerlingen aso en tso meteen het signaal gaven: stop met je kleiner te maken. Die appreciatie doet echt iets met hun zelfbeeld. Het minderwaardigheidsgevoel is bovendien nergens voor nodig: zeker als je weet hoe luid de roep klinkt om sterke stielmannen. In één beweging lieten ook onze bso-leerlingen de stereotypen vallen. Nee, aso is geen synoniem voor saaie blokbeesten.” 

Openlesweken voor iedereen

“Op dat testweekend viel alles in de juiste plooi. Dat kleine geluk moet je soms hebben: dat een eerste stap richting vernieuwing een schot in de roos blijkt. Dat je de bevestiging krijgt: wat we voelen, klopt. Samen is de enige, juiste weg.”

“Zo’n fijn weekend geeft energie om verder te ontwikkelen: om andere veilige keuzes onder de loep te nemen. Dat wil ik stimuleren als nieuwe directeur. Dus kwamen de aparte eindejaarsreizen of de openlesweken voor de derde graad aso al snel in ons vizier.”

“Elke semester organiseerden we een openlesweek. Daarin komen we los van de vaste lesuren en leren we aso-leerlingen hun agenda zelfstandig beheren. Onze leraren begeleiden hen, geven instructie maar ook een stukje vrijheid.” 

“Het doel: op het einde van de week moet een stevig pakket aan taken af. Maar volg je die week wat extra uren L.O. en doe je wat meer wiskunde thuis? Of benut je alle wiskunde-momenten in het eerste deel van de week en focus je vrijdag op taal? Dat kan perfect.”

“We zien zo’n week als voorbereiding op hogere studies. Maar toen we dat project tegen het licht hielden, moesten we ons eigen hokjesdenken toegeven. Ook bso- en tso-leerlingen studeren soms verder. En die vaardigheden helpen leerlingen die straks bij een werkgever starten toch ook? Willen we echt het signaal geven dat verantwoordelijkheid nemen of planningen maken niets voor bso-leerlingen is?”

Leerlingen op computer
Directeur Kristof Lannoo: “Als je leerlingen niet bewust samen zet, groeien ze uit elkaar.”

Praten over politiek en portemonnee

“Daarom gooien we de openlesweek vanaf dit schooljaar helemaal open. We werkten in het eerste semester naar aanleiding van de burgerbevraging rond het ambitieuze thema politiek. Een van de acties was een video-meeting met 4 politici. Leerlingen stelden in gemengde groepjes vragen op. Daarna trok elk groepslid naar een politicus en koppelde informatie terug aan zijn ploegmaten.” 

“We stopten ook een luik financiële geletterdheid in die lesweek. Binnenkort huren onze leerlingen hun eerste kot, hun eerste bromfiets of verdienen ze hun eerste maandloon. Een thema waar bso-leerlingen andere ervaringen mee hebben dan hun leeftijdsgenoten. Ze doen vaker weekendwerk, moeten soms zelf hun aankopen of studiereis betalen.”

“Alle leerlingen een volledige week samen krijgen, lukte niet helemaal. Sommige studierichtingen hebben stages, uren waar we ze niet kunnen vrijroosteren. Dus zitten de leerlingen op vrijdagmiddag voor de proefweek een uur samen om te zoeken naar vrije uren waarin ze kunnen samenwerken.” 

“Niet alles liep gesmeerd: een vraag voor een politicus verzinnen is nog wat anders dan ze in een video-call stellen. En niet iedereen voelt zich meteen goed in een groepje met leeftijdsgenoten die ze slechts oppervlakkig kennen. Maar je zag onze leerlingen wel groeien. We evalueren zo’n lesweek intensief met alle betrokken collega’s en sleutelen samen aan de volgende.”

Nieuwe uurroosters en flexibele leraren

“Nog een andere gewoonte die we neerhaalden: onze dinsdagnamiddag rond muzische vaardigheden. Dat deden we vanaf de tweede graad alleen met aso. Niemand die daar echt stil bij stond. Maar toen we dat aan het begin van dit schooljaar in vraag stelden, was iedereen het snel eens. Opengooien!” 

“Zowel voor leraren als klassen volgden er nieuwe uurroosters. En omdat de makers met meer parameters moesten rekening houden, kwam er voor onze leraren vaker een extra uur of springuur bij, dan dat er eentje wegviel. Maar niemand mopperde, menselijk nochtans, want je zal maar een vrije middag verliezen. Iedereen stond achter het samen-idee en accepteerde de aanpassingen.”

Leraar praktijk geeft uitleg aan leerlingen dakwerk
Directeur Kristof Lannoo: “De roep om sterke stielmannen klinkt oorverdovend luid. Je minder voelen omdat je een vak leert, is nergens voor nodig.”

Schotten slopen: een lange rit

“We weten dat het samen-project een werk van lange adem is. Maar het is het helemaal waard. We hopen dat leerlingen elkaar daardoor beter zullen kennen en meer waarderen. Dat ze wat minder stereotiep over elkaar gaan denken en beseffen: ook in de echte wereld zitten aso, bso en tso niet in aparte hokjes. Daar werkt in een bedrijf de ICT’er nauw samen met de technicus en kopt een spits met een opleiding Hout een voorzet binnen van een ploegmaat die uit Latijn-Wetenschappen komt.”

“Samen onder een schooldak wonen, volstaat niet om dat proces in gang te zetten. Als je leerlingen niet bewust samen zet, groeien ze uit elkaar. Je ziet het nog te vaak: 2 tieners die hier binnenstappen uit de basisschool. Beste vrienden. Maar de een kiest voor Wetenschappen-Wiskunde, de andere voor Metaal of Zorg. En als ze afstuderen, zijn ze volledig uit elkaar gegroeid. Spreken ze elkaar niet meer. Eigenlijk stimuleren we op school dat jongeren vriendschappen uitbouwen binnen kleine, gelijkgestemde kringetjes. Dan belanden ze snel in hokjesdenken. Zonde toch?”

Allemaal samen Frans

“Kunnen we in ons samen-verhaal nog verder gaan? Ongetwijfeld. De eindejaarsreis samen komt er. Maar nog niet dit jaar. Al jaren trekken de derde graad aso en tso naar Berlijn. Terwijl de zevendejaars apart naar Barcelona vliegen. Voor sommige leerlingen hun enige buitenland-trip ooit, die ze zelf moeten betalen. Centen die ze liever aan het mooiere weer in Spanje spenderen dan aan Duitsland.”

Niet elke traditie gaat meteen op de schop: goed timen is beter dan haastig breken

Kristof Lannoo
Directeur Campus De Reynaert Tielt

“Goed timen is beter dan haastig breken. We houden de traditie nog een jaartje in stand om de overgang te verzachten. Na deze allerlaatste aparte editie vertrekken onze leerlingen voortaan allemaal samen op eindejaarsreis.”

“Nog een droom: wat als we alle lessen Frans of L.O. voor een bepaald leerjaar op hetzelfde moment leggen? Dan kan de leraar die vandaag in aso staat zijn leerlingen zelfstandig aan het werk zetten en een groepje bso-leerlingen op sleeptouw nemen. Als je plots voor een project moet samenwerken, zie je elkaars sterktes. Zo vermijden we dat een leraar een bso-jongen alleen kent als die gast die stiekem probeert buiten te sluipen tijdens je toezicht. Omgekeerd ontdekt die jongen dat de leraar wél in hem geïnteresseerd is.” 

Samen geraak je verder

“De nieuwe aanpak brengt ook leraren nog dichter bij elkaar. Graadteams moeten vaker samen ideeën uitwerken. Hoe vullen we een openlesweek rond het thema ‘politiek’ of ‘stad’ in? De eerste succesjes stimuleren dat. En natuurlijk moeten we soms nog voorbij terechte twijfel, vragen en weerstand. Hoe gaan mijn leerlingen zich voelen in die gemengde groepjes? Is het niet veiliger apart?” 

“Die reacties illustreren perfect hoe betrokken leraren bij hun klasgroepen zijn. Maar soms zijn we te voorzichtig, houden we vast aan tradities omdat ze al decennia meegaan. Terwijl iedereen weet: alleen ga je sneller, maar samen geraak je verder.”

Bart De Wilde

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


l

lutgarde

30 maart 2023

Heel mooi wanneer ik dit lees. Ik vermoed dat er in die scholengroep dan geen BuSO is? Deze kinderen voelen zich ook dikwijls minderwaardig. Dergelijke aanpak zou ook voor hen een meerwaarde zijn.

Reageren

Laat een reactie achter