Duaal leren: leer je meer op de werkvloer?

Elisabeth koos net als 5 klasgenoten voor duaal leren in 7 bso Personenzorg, HIVSET Turnhout. Niet dat ze een hekel heeft aan schoolbanken. “Nee, ik kwam via een technische richting pas in het zevende jaar in Personenzorg terecht en had weinig basiskennis en ervaring in de zorg. Ik had snel door dat ik het meest zou opsteken via duaal leren: 2 dagen les volgen op school en 3 dagen werken én leren in het woonzorgcentrum. Niet altijd eerst op school de theorie, dan oefenen op een pop en daarna merken dat het in de praktijk net iets anders loopt.”

Wassen moet sneller

In woonzorgcentrum Lindelo belandde ze onder de ervaren vleugels van mentor Angelique. “Niet alle leerlingen passen in duaal leren. Maar Elisabeth zeker wel. Zij heeft de juiste mentaliteit en werkhouding”, knikt Angelique. “Daardoor ging ze de voorbije maanden echt vooruit. Dat was wellicht niet gelukt in de gewone theoretische opleiding. Bejaarden wassen bijvoorbeeld. Zoals dat in de schoolboeken staat, daar hebben we hier de tijd niet voor. Bij ons moet het even correct, maar wel sneller en efficiënter. Elisabeth pikte dat hier allemaal op.”

© Boumediene Belbachir

Als mentor kijkt ze elke dag naar de talenten, groeikansen en werkpunten van Elisabeth. En speelt ze daar op het juiste moment op in. “Elisabeth legt heel makkelijk contact, zag ik. En ze is heel rustig met dementerende bewoners. Heel straf. Maar dat betekent niet dat ze meteen zware zorg bij dementerenden moet doen. Dat pakken we stapsgewijs aan.”

“In een gewone stage kunnen we niet zo flexibel inspelen op een leerling. Dan laten we leerlingen amper 6 weken lang toepassen wat ze op school geleerd hebben. Maar aangezien Elisabeth hier 8 maanden lang 3 dagen per week meewerkt, krijg ik ook de tijd om haar van alles aan te leren.”

De achilleshiel van duaal leren

Elisabeth boft, lacht haar leraar Wendy, die op HIVSET Turnhout verantwoordelijk is voor duaal leren. Op een andere werkplek had ze wellicht niet zo snel progressie gemaakt. Haar mentor Angelique kan dankzij de steun van het hele team voldoende tijd voor haar vrijmaken en heeft de pedagogische kwaliteiten om jongeren technieken aan te leren. Net daar zit volgens Wendy de achilleshiel van duaal leren. “Als leerlingen zoveel tijd op de werkplek doorbrengen en er de stiel leren, moeten mentoren wel de skills hebben om ze iets aan te leren en technieken eigen te maken. Ze moeten leerlingen kunnen coachen, motiveren en vertrouwen geven. Niet alle mentoren kunnen dat, of hebben daar tijd voor.”

Ze hoopt daarom dat bedrijven tijd en middelen krijgen om hun mentoren deels vrij te roosteren. “Nu moeten mentoren vaak hun uren draaien en de leerling er extra bijnemen. Maar wie kan dan tijd maken om een uurtje te tillen met liften als de leerling dat nog niet onder de knie heeft? En hoe kan je mentoren vragen om na hun zware dagtaak ook nog naar overlegmomenten op school te komen of naar onze vormingen ‘omgaan met moeilijke leerlingen’ of ‘evaluatietechnieken’? Terwijl duaal leren alleen een lang leven kan hebben als de pedagogische kwaliteit van mentoren hoog is en school en werkplek goed met elkaar afstemmen.”

Kennis sijpelt overal binnen

Hart en ziel stopt leraar Wendy in de uitbouw van de duale leervorm. En een hoop uren. Ze gelooft rotsvast in de samenwerking tussen scholen en bedrijven. “Duaal leren brengt praktijk en theorie dichter bij elkaar. Iedereen leert van iedereen. Leerlingen besmetten elkaar met ervaringen van op hun zorgcentrum, kennis van de praktijk sijpelt de school binnen en omgekeerd. Een acute MRSA-besmetting in een wooncentrum werd een grote leerkans voor ons. De bacterie werd anders bestreden dan hoe wij het op school aan onze leerlingen leren. Maar omgekeerd bleken wij op school al op de hoogte van innovatieve kennis over dementie die haar weg naar de praktijk nog niet gevonden had.”

© Boumediene Belbachir

“Ook voor leerlingen met de juiste attitude die staan te popelen om na het zevende jaar te gaan werken, is duaal leren een cadeau. En als de werkgever een goede leerling heeft, leidt die eigenlijk zijn eigen werknemer al op. Mooi toch? Al zit daar ook een addertje. Werkgevers mogen leerlingen niet als goedkope werknemers zien. Zeker de eerste maanden hebben ze nog zoveel te leren en moeten ze daar de ruimte en begeleiding voor krijgen. Ze loslaten, zelfstandig laten meedraaien in het team kan echt pas op het einde en in overleg met de school.”

Korter door de bocht in de theorieles

Dat school en bedrijf in zo’n proefproject elke dag nog werken aan het perfecte pad, heeft Elisabeth gemerkt. “Mijn leraren zitten plots met leerlingen die ze alleen op maandagen en vrijdagen in hun klas zien. Daardoor liep de communicatie niet altijd vlot en was het zoeken naar wat nu op school en op de werkplek aangeleerd wordt. Duaal leren blijkt ook een zware opleiding. Van ochtendshifts combineren met huiswerk trokken we vrijdag in de klas soms bleek weg. Leraren zagen dat, hielden rekening met onze vraag om taken goed te spreiden en gingen speciaal voor ons soms wat korter door de bocht in hun theorieles, denk ik (lacht).”

Als Elisabeth tussendoor evalueert, beklaagt ze zich haar keuze voor duaal leren geen seconde. “Binnen zo’n proefproject duaal leren zijn wij een beetje de proefkonijnen. Maar de keuze voor die gloednieuwe, onbekende duale leerweg is voor mij een voltreffer. Dankzij de opleiding op de vloer weet ik dat ik graag in een zorgcentrum werk, dat zorgen voor oudere mensen mijn talent is. Ik zie mezelf die job gewoon nog heel veel jaren doen.”