Vlaanderen
Klasse.be

Zo doen zij het

Geen klassen, wel nesten en families

  • 13 juni 2017
  • 6 minuten lezen

Wat als je een wit blad nam en je droomschool kon tekenen? Basisschool Sint-Paulus durfde dat en organiseerde zich totaal anders. Met nesten, families en een mobiel team.

“Het water stond ons aan de lippen. De sfeer in ons team was niet goed. Tussen collega’s die wel en niet wilden vernieuwen. Tussen oud en jong. Tussen kleuter- en lagere school. En ons leerlingenaantal ging naar beneden.” Ten einde raad klopte directeur Wim Depoorter van basisschool Sint-Paulus in Sint-Denijs-Westrem aan bij het schoolbestuur voor hulp. Hun antwoord: organiseer je school totaal anders. Dat deden ze onder begeleiding van Flanders Synergy (nu: Workitecs), specialist in scholen slim organiseren.


Geen breuk tussen kleuter- en lagere school

‘s Morgens starten de kinderen in hun eigen klas of nest. Maar vanuit hun nest vliegen ze uit naar hun familie voor gezamenlijke activiteiten met het jaar boven of onder hen. Eerste en tweede kleuterklas, derde kleuterklas en eerste leerjaar, tweede en derde leerjaar, en de 3 laatste jaren vormen zo telkens een familie. 2 families zijn dan weer een community waarin kinderen samenwerken aan grotere projecten. En brugmomenten tussen alle families zijn ook voorzien.

Juf Els Bockaert: “Zo bouwen we heel bewust een brug tussen de kleuter- en lagere school. De kinderen vloeien naar de lagere school zonder dat ze het doorhebben. Er zijn kleuters die al meesnoepen van de leerstof van het eerste leerjaar. En sommige kinderen van het eerste willen nog wat langer spelen.”

portret leraar Wendy
“Met 2 of 3 voor de klas is hier geen uitzondering”

Mobiel team

In je nest of familie krijg je als leerkracht ondersteuning van een mobiel team. Een essentieel element om de droom van Sint-Paulus waar te maken: sterke differentiatie voor elk kind, mét genoeg ondersteuning voor de leraren. Met 2 of zelfs met 3 voor de klas is hier geen uitzondering. Een droom voor elke leraar, toch?

Extra handen en ogen in de klas. En dat zonder extra personeel. Directeur Wim legt uit hoe dat kan: “We hebben los van mensen, functies, kleuter- of lagere school geteld hoeveel uren we hebben en alle uren op 1 hoop gegooid. Dan hebben we gekeken wat we nodig hadden voor sterke differentiatie, ondersteuning, overleg en namen op gekleefd. In het mobiele team zit dus bijvoorbeeld de zorgleerkracht, maar ook de turnleerkracht. De eerstelijnszorg gebeurt ook door de leerkracht zelf.”

Veel overlegmomenten

Overleg tussen al die nesten en families is essentieel. Elke leraar heeft 2 uren per week tijd voor familieoverleg, en nog eens 1 uur per maand voor brugoverleg. En dat allemaal tijdens de schooluren. De pauzes werden ook aangepast zodat meer collega’s samen pauze hebben. “Dat was in het oude systeem ondenkbaar.”

Voordelen

Juf Nathalie Neirinck praat honderduit over de voordelen van haar slimme school. “We werken veel meer samen en hebben veel steun aan elkaar. Als je niet goed weet wat te doen met een leerling, vragen we veel spontaner dan vroeger advies aan een collega. Je moet ook niet veel uitleggen, want je collega kent dat kind ook van in de familie of mobiele ondersteuning. In het begin van het schooljaar ken je je leerlingen ook al heel goed van tijdens de gemeenschappelijke activiteiten.”

portret leraar Wendy
“Geen cocooners meer in onze school die zich terugtrekken in hun klas”

“Je kan het werk ook meer verdelen als je met 2 in een klas staat”, vult juf Els aan. “Vroeger moest je 2 activiteiten voorbereiden, nu maar 1, en je geeft ze 2 keer. Met het werk dat je er insteekt, kan je meer doen en bereiken omdat je samenwerkt. Vroeger hadden we af en toe eens een uurtje hulp. Nu hebben we ondersteuning van de familiejuf en een collega uit het mobiele team. Zo kan je je leerlingen zoveel meer bieden.”

Directeur Wim: “Nu vragen mijn leraren of ze die handleiding echt moeten volgen. Ze willen liever zelf hun lessen bij elkaar sprokkelen. Ik had nooit gedacht ze zo ver te krijgen! Gedaan met de lesjes met een inleiding, midden en slot. We vertrekken nu veel intenser van de leerdoelen en gaan daarvoor sprokkelen uit verschillende handleidingen. “

Minder pesten

En de leerlingen zijn al lang vergeten dat dit allemaal nieuw is. “Overal zitten kinderen in de gangen, voor je klasdeur of in gezellige hoekjes. Ze schuiven spontaan naar elkaar toe om samen te werken. De kinderen werken harder zonder dat ze het zelf doorhebben. Daar konden we vroeger alleen maar van dromen. En toch is het hier zo rustig. De sfeer op school is veel beter. En vooral: er wordt minder gepest.”

Directeur Wim: “De lat ligt voor alle leerlingen net waar ze getriggerd worden. Vroeger was de klassikale instructie voor sterke leerlingen te lang en zetten ze de boel op stelten. En andere leerlingen konden niet mee. Nu is er een korte instructie en gaan ze snel aan het werk met een opdracht in hun leerzone. Als ik binnenspring voor een praatje met de leraar, merken de kinderen dat niet eens.”

portret leraar Wendy
Wim – Directeur basisschool Sint-Paulus: “Nieuwe leraren aanwerven is moeilijk want die zijn nog opgeleid voor het oude systeem.”

Weerstand

Een en al rozengeur en maneschijn? Directeur Wim praat openlijk over de valkuilen en fouten tijdens hun ommezwaai. “Natuurlijk was er weerstand bij zulke grote veranderingen. Hoewel we samen met het hele team onze droomschool en nieuwe organisatiestructuur hebben uitgetekend, zijn er toch collega’s die zich er echt niet in konden vinden. Sommigen zijn andere uitdagingen aangegaan of deeltijds gaan werken.

Nieuwe leerkrachten aanwerven is niet evident, want die starters zijn in de lerarenopleiding opgeleid voor het oude systeem. En we zoeken nog hoe iedereen evenveel verantwoordelijkheid kan opnemen. Iedereen is bijvoorbeeld om beurten verantwoordelijke van een familie of community, maar dat is nog wennen.”

Andere manier van leidinggeven

De job van leraar verandert, maar die van directeur ook. Directeur Wim: “Vroeger regelde ik uitstappen, bosklassen, infomomenten met ouders … Maar dat doen de leraren nu zelf allemaal. Ik hou me vooral bezig met de nieuwe structuur, financiën en het team coachen. Ik zorg ervoor dat de goesting blijft, het team aan elkaar hangt. Hoe beter je structuur werkt, hoe meer misbaar je bent. Dan kan ik naar de Bahama’s.”

Tips om je school anders te organiseren:

Directeur Wim Depoorter distilleert tips uit hun veranderingstraject:

1. Droom gestructureerd.

Durf van nul te beginnen en je ideale school uit te denken. Maar doe het gestructureerd. Wij werken met fases en een draaiboek. Anders geraken mensen overdonderd. Elke nest-, familie- of mobiele leraar weet daardoor wat hij moet doen.

2. Stel een kernteam samen.

Je moet dromen met het héle team, maar in de diepte gaan doe je het best met een kernteam.

3. Maak snelheid.

Je kan blijven nadenken en uittekenen, maar dan is de goesting weg nog voor je begonnen bent. Na 6 maanden besloten we te springen en onderweg bij te sturen. Dat was de juiste beslissing.

4. Voer uit wat je beslist.

Als het kernteam of hele team iets beslist, dan moet dat zo gebeuren. Je krijgt anders snel een verwatering van je nieuwe structuur tot er niets meer van overblijft.

5. Ja, maar.

Tuurlijk is er weerstand. Laat collega’s hun tegenstand argumenteren vanuit de gemeenschappelijke visie die je samen hebt uitgetekend.

6. Betrek ouders van bij het begin.

Laat ouders mee op dat witte blad hun droomschool tekenen. Wij hebben ze geïnformeerd, maar niet betrokken. Daardoor kregen we in het begin heel wat weerstand bij ouders die schoolprestaties belangrijker vinden dan sociaal-emotionele aspecten. Ondertussen denken ze enthousiast mee.

Is je school geïnteresseerd om zich anders te organiseren? Contacteer Workitects of je pedagogische begeleider.

Sara Frederix

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


F

F.M.

15 juni 2017

Werken in nesten of is het eerder zich in nesten werken? Ik sta ondertussen al meer dan 30 jaar in het onderwijs en word dus langzaam maar zeker een "oldtimer". Van hogerhand vraagt men mij om als oldtimer te blijven bollen. Tot daar nog aan toe (alhoewel...); maar lieve mensen: van een oldtimer mag je niet de nieuwste snufjes verwachten. Met een oldtimer moet je geen halsbrekende toeren gaan uithalen. Want cijfers tonen het meer dan genoeg aan hoeveel oldtimer-leerkrachten stil vallen.
Ons Belgisch onderwijs heeft wereldwijd een meer dan behoorlijke reputatie opgebouwd. Die heeft het niet te danken aan nesten of families of vernieuwingen allerhande. En nu hoor ik al mompelen dat je vernieuwingen niet zomaar mag afwijzen. Daar ben ik het helemaal mee eens, maar voor heel wat leerkrachten op leeftijd is deze last van voortdurend willen vernieuwen niet meer te tillen. Het krijgt meer en meer de smaak van vernieuwen om te vernieuwen, en geloof een oude rat, dat brengt nooit veel goeds. Ik kan geen kinderen in mijn klas helpen als in dezelfde ruimte iemand anders ook iets aan het uitleggen is. Dus met meerdere leerkrachten in een klas is voor mij (en ik ben er van overtuig met vele oudere leerkrachten) totaal géén zegen maar een helse vloek. Door oudere leerkrachten dergelijke fundamentele veranderingen op te dringen, wakkert men het vuur van de burnout gigantisch aan.
En wat vooral frappant is in deze: ik ken scholen die noodgedwongen moeten werken in het systeem van graadsklassen en die hemel en aarde zouden verzetten om daar van af te geraken. Met scholen die koste wat het kost in nesten willen gaan werken, lijkt het wel alsof men vernielingen aan het gezonde lichaam aanbrengt.

Reageren
F

F.M.

15 juni 2017

Hoewel we samen met het hele team onze droomschool en nieuwe organisatiestructuur hebben uitgetekend, zijn er toch collega’s die zich er echt niet in konden vinden. Sommigen zijn andere uitdagingen aangegaan of deeltijds gaan werken.

In tijden waarin men alles inzet op het "aantrekkelijk maken" van het beroep van leerkracht dergelijke uitspraak durven doen... Het klinkt als voedsel weggooien in een land waar hongersnood heerst.

Reageren
L

Luc Desloovere

18 juni 2017

Eindelijk eens geen "experiment" ten koste van, maar een meer dan zinvolle vernieuwing, meen ik te begrijpen. Ten voordele van het kind en ook van de leerkrachten die de durf en de moed opgebracht hebben om weer heel wat energie en tijd hierin te stoppen. Als het bovendien betaalbaar is meestal het grootste struikelblok, dan zullen er hopelijk snel andere scholen volgend. Proficiat, schoolteam!

Reageren
M

Marion Scholten

26 juni 2017

Mooi om deze eigen vernieuwing te delen en om te lezen dat de directeur en groot aantal teamleden blij zijn met de verandering. Kinderen staan erom bekend dat ze flexibel zijn en dat laten ze ook hier weer mooi zien. Deze ervaring is een inspiratiebron voor het opnieuw creëeren van bijdetijdse werkvormen. Bij het lezen deed deze aanpak mij erg denken aan Maria Montessori onderwijs. Vooral de ruimte die de kinderen krijgen in 'de zone van de naaste omgeving'. Er zijn veel goede voorbeelden in het land voorhanden; hier mag vaker het licht op worden geschenen wat mij betreft. Want hoe fijn is het als zowel de kinderen als hun begeleiders (op school en privé) zich herkennen in het aanbod van onderwijs. Tenslotte worden er heel wat uren in een school doorgebracht. Laat dat vooral leerzaam, leuk en in de brede zin van het woord verrijkend zijn!

Reageren
J

Jan Franceus

11 juni 2018

'Het zal mijnen tijd wel duren.' Dat is vaak de dood van veel onderwijs.
De wereld verandert, dus ons onderwijs verandert mee. Niet knippen maar plakken. En geen verandering zonder gedoe. Vanuit een goed doordachte visie die veranderingen aanbrengen in het belang van alle kinderen.
Hopelijk lees ik hier ook getuigenissen van oudere leerkrachten die de veranderingen door de jaren mee vorm hebben gegeven. Ik ken er persoonlijk vrij veel. Maar vaak grijpen ze niet naar hun pen en werken ijverig door aan het realiseren van hun droomschool voor hun droomkinderen.
Eindeloos respect hiervoor.

Reageren

Laat een reactie achter