Wiskunde in 1B: betere cijfers door sterk samenspel met PAV

“Toegepaste wiskunde brengt onze leerlingen uit de B-stroom verder”, stelt de vakgroep in avAnt Antwerpen vast. Na mindere peilingsresultaten bundelen de leraren wiskunde en PAV tot 1 krachtige leeromgeving waarin ze voortdurend de transfer maken tussen theorie en praktijk.

Joyce Herrie, leraar wiskunde en PAV: “De peilingstoetsen uit 2019 voor wiskunde in 1B waren geen puinhoop. Op sommige domeinen als getallenleer of hoofdrekenen scoorden onze leerlingen uit de B-stroom behoorlijk, op andere minder. Tegenover andere scholen met vergelijkbare leerlingen verdwenen we in de grijze middenmoot.”

“Onze school telt 42 nationaliteiten en veel anderstalige tieners voor wie de talige wiskunde een harde noot is. Rekensommen vinden ze niet per se moeilijk. Maar de vraagstukken waarin ze verpakt zitten wél.”

“We wilden boven de middenmoot uitstijgen en voelden een momentum voor verandering. 2 elementen kwamen samen: de matige resultaten plus nieuw bloed in het team. Voor de eerste evaluatie van die rekensom kijken we naar 2025. Want net als een moeilijke oefening oplossen tijd en focus vraagt, voer je ook een verandering niet in 1-2-3 door.”

Joyce Herrie, leraar wiskunde en PAV in haar klas met leerlingen B-stroom — **Joyce Herrie**, **leraar wiskunde en PAV:** “We verdelen de vele uren PAV in een klas over 2 leraren.”

Neuzen naar de toekomst

Joyce Herrie: “In een online vergadering – corona, weet je nog – riep de directeur de vakgroep wiskunde samen met een pedagogisch begeleider bij POV (Provinciaal Onderwijs Vlaanderen) en een onderzoeker bij STEP (Steunpunt Toetsontwikkeling en Peilingen). We gingen door de schoolfeedback en de cijfers per campus, klas en onderdeel. Ik zat daar als mede-trekker, vooral vanuit mijn jarenlange ervaring als PAV-leraar.”

“Uit die resultaten probeerden we inzichten te destilleren. Wat doen we al goed? En waarom scoren we goed op functioneel rekenen, maar minder op meetkunde? Hoe versterken we wat goed loopt en hoe geven we good practices vanuit onze eigen school daarin een rol?”

“We keken kritisch naar de handboeken en onze eigen didactiek. Maar we richtten onze neuzen vooral naar de toekomst. Van analyse ging het via verwachtingen naar een inspirerend toekomstbeeld. Waar willen we naartoe? En met welke effectieve ingrepen op school-, klas- en individueel niveau tillen we de wiskundekennis van onze leerlingen op?”

Theorie uit wiskunde maanden later toepassen in PAV, liep soms voor geen meter
Joyce Herrie
leraar wiskunde en PAV

Chronologie doorbreken

Joyce Herrie: “Binnen dat duidelijke kader lieten de STEP-onderzoeker en pedagogisch begeleider het initiatief voor acties vooral aan ons. Tijdens vervolgsessies evalueren we telkens, sturen we bij en formuleren we nieuwe acties. Met hun zegen bundelen we PAV, wiskunde en Nederlands vrij snel tot 1 krachtige leeromgeving.”

“Die cluster helpt om de leerstof beter op elkaar af te stemmen. Zeker bij meetkunde gebeurde dat vroeger te weinig. Een voorbeeld: omtrek en oppervlakte brengen we nu op hetzelfde moment aan als het PAV-thema ‘wonen’. Ideaal om na goede instructie via heel veel uitdagende, levensechte oefen- en herhalingskansen de eindtermen te bereiken. Anders dan vroeger evalueren we ook ontwikkelingsgericht.”

“We doorbreken daarbij de chronologie van ons wiskundeboek. Tussen de theorie over omtrek en oppervlakte lagen tientallen pagina’s en enkele maanden. Onnodig, vinden we, want dan verliezen leerlingen het verband uit het oog. Bovendien hadden we ervaren dat wiskundige theorie maanden later toepassen in PAV, vaak voor geen meter liep. We dachten als leraar te snel: dat kennen ze toch nog?”

leraar wiskunde en PAV Joyce helpt leerling B-stroom met oefening in handboek — **Joyce Herrie**, **leraar wiskunde en PAV:** “De vraag ‘waarom moeten we dat kennen’ horen we vandaag minder vaak.”

Wiskunde zit overal

Joyce Herrie: “Onze leerlingen vragen vandaag veel minder vaak ‘waarom moeten we dat kennen?’ Abstracte theorie wordt altijd meteen functioneel. Dankzij de directeur die uren PAV na elkaar roosterde, kunnen we theorie ook toepassen buiten het klaslokaal. Dan trekken we de stad in en zien we dat de hele wereld draait op rekensommen en verhoudingen. Wiskunde zit echt overal: in het stadspark, in hun slaapkamer, in hun mobieltjes. Dat besef doet ze meer openstaan om een stukje theorie te doorgronden.”

“We willen niet dat leerlingen het laten hangen door negatieve wiskunde-ervaringen in de basisschool. Gaat meetkunde je goed af, dan mag je klasgenoten helpen. Of dan kom je het vooraan in de klas uitleggen. Bij hoofdrekenen krijgt een andere leerling die kans. Geloven dat je iets onder de knie kan krijgen, is cruciaal voor alle leerlingen in alle vakken. Maar zowel bij wiskunde als in 1B speelt het misschien nog een tikje extra. Te vaak hoorden die leerlingen al dat ze het niet kunnen.”

In elkaars vakgebied mogen komen, vinden we een absolute meerwaarde
Joyce Herrie
leraar wiskunde en PAV

Welkom in elkaars vakgebied

Joyce Herrie: “Een andere pijler van onze vernieuwde aanpak: intense samenwerking en geloven dat je als team het verschil maakt voor het leren van je leerlingen (collective teacher efficacy). We staan met een aantal leraren PAV in de eerste graad. Daarbinnen verdelen we de vele PAV-uren in 1 klas over collega’s. We nemen dan elk 5 uur op in dezelfde klas. Dat vraagt van de directie – op alle sessies van het traject aanwezig, belangrijk voor de slaagkansen van verandering – veel roosterwerk.”

“Van ons vraagt het een pak overleg, open deuren en duidelijke communicatie. Want we moeten op elkaars lessen kunnen aansluiten. Gelukkig rendeert samenwerken op veel vlakken. Ik denk heel wetenschappelijk, dan is het prettig om een duo te vormen met een talige collega. Van cursus opstellen tot krachtige leeromgeving opbouwen, het lukt beter als iedereen zijn talenten kan uitspelen.”

“En verrassender: soms vind je als ‘expert’ bepaalde kennis of denksprongen bijna vanzelfsprekend. Dan maak ik snelheid in mijn les en verliezen sommige leerlingen een beetje aansluiting. Het volgende uur vragen ze mijn collega die minder wetenschappelijk is om te herhalen en last zij een noodzakelijke – en voor haar logische – tussenstap in. Op mijn beurt krijg ik wel eens taalvragen. In elkaars vakgebied mogen komen, vinden we een absolute meerwaarde.”

leraar wiskunde en PAV Joyce geeft extra uitleg aan leerling B-stroom — **Joyce Herrie**, **leraar wiskunde en PAV:** “Onze leerlingen staan positiever tegenover wiskunde en lijken de leerstof beter te beheersen.”

Gericht groeperen in flexuren

Joyce Herrie: “Tijdens het schooljaar trekken we met de vakgroep veel tijd uit om te evalueren. Welke delen liepen goed? Maar ook: waar missen we oefenkansen, welke toets moet beter? Net als de leerlingen vonden we dat het thema ‘wonen’ te veel takken telde. Daar snoeien we stevig in. En voor het thema voeding zoeken we elk jaar naar een andere datum. Want lessen vullen rond eten tijdens de ramadan, zo ongelukkig willen we niet timen.”

“Ook in de flexuren werken we hard samen aan een krachtige leeromgeving. Daar speuren we naar kansen om te remediëren of te verdiepen voor Frans, wiskunde, PAV en Nederlands. Wie de leerstof beheerst, krijgt online moeilijke materie. Wie een mindere toets aflegde, komt in een miniklas voor extra instructie, herhaling en oefeningen. Omdat we tijdens de flexuren 3 parallelklassen samenbrengen bij 5 leraren, kunnen we leerlingen heel gericht groeperen.”

Door de wetenschappelijke begeleiding die we krijgen, doen we niet aan losse flodders
Joyce Herrie
leraar wiskunde en PAV

Streep in 2025?

Joyce Herrie: “Dat verandering met vallen en opstaan gaat, wisten we. Maar net daarom is het fijn om begeleiding te krijgen. De onderzoeker en pedagogisch begeleider wijzen ons via hun waarderende benadering voortdurend op wat we al goed doen, bewaken de wetenschappelijke basis: we doen niet aan losse flodders. En ze benoemen zowel hoog- als laaghangend fruit. ‘Dat onderdeel loopt prima, wat kan je meenemen naar je andere lessen?’”

“Is dat alles een garantie op betere peilingsresultaten voor wiskunde? Dat hopen we. Die cijfers van de testen uit 2022 komen binnenkort binnen en zijn waardevolle, nieuwe data voor ons veranderingstraject. Wat we intussen wel voelen: onze leerlingen staan positiever tegenover wiskunde en lijken de materie in de les beter te beheersen.”

“Volgend jaar nemen onze collega’s uit de tweede en derde graad onze aanpak over en focussen we extra op leerstrategieën om effectief leren en zelfsturing te bevorderen. En al mikken we op 2025, ook daarna gaan we niet op onze lauweren rusten.”

Bart De Wilde