Vlaanderen
Klasse.be

Duiding

Modernisering secundair: nieuw model voor studierichtingen

  • Laatste wijziging: 28 april 2023
  • 5 minuten lezen

Op 1 september 2019 startte de modernisering van het secundair onderwijs in de eerste graad. De nieuwe indeling van het studieaanbod wordt jaar na jaar uitgerold en zal klaar zijn in het schooljaar 2025-’26. De matrix omvat 8 studiedomeinen en gaat uit van een getrapte – en dus meer gerichte – studiekeuze met een duidelijk doel: doorstromen naar het hoger onderwijs, voorbereiden op de arbeidsmarkt of beide.


Eerste graad:
basisvorming én basisopties

In de eerste graad van het secundair onderwijs is de basisvorming versterkt. Daarnaast is er een differentiatiegedeelte ingevoerd, dat 3 doelstellingen heeft: het biedt ten eerste ruimte om te remediëren als de leerling de minimumdoelen van de basisvorming niet heeft bereikt, en dus zo de leerling te versterken. Ten tweede dient het ook om de leerling uit te dagen om de kennis over een bepaald vak of domein te verdiepen. Ten derde wordt het ingezet om de leerling te oriënteren.

  • In het eerste jaar in de A‑ én B‑stroom krijgen leerlingen minstens 27 uur basisvorming en een keuzegedeelte van minstens 5 uur – het staat scholen dus vrij dat aantal uren op te trekken. Binnen het keuzegedeelte bieden scholen differentiatiepakketten aan die verder bouwen op de basisvorming. Leerlingen kiezen daar vrij uit.

    Een school biedt in de praktijk minstens 2 differentiatiemogelijkheden aan. Maar elke leerling heeft ook recht op remediëring voor vakken uit de basisvorming. Daarvoor kan de school ook differentiatie-uren gebruiken, al kan het nooit de volledige 5 uur differentiatie invullen met remediëring. Een leerling moet altijd minstens 1 differentiatiepakket kunnen kiezen.
    • In het tweede jaar in de A‑stroom organiseert elke school minstens 25 uur basisvorming, minstens 2 uur voor differentiatie (verdiepen en remediëren) en een basisoptie van 5 uur. In de B‑stroom is dat minstens 20 uur basisvorming, minstens 2 uur voor remediëring/verdieping en 10 uur voor de basisoptie.

      In het tweede jaar kiest een leerling een basisoptie die niet noodzakelijk aansluit op het verdiepende of verkennende differentiatiepakket van het eerste jaar. Binnen de basisopties kunnen scholen ook pakketten aanbieden. Een leerling in bv. STEM-technieken (toepassingsgericht) kan kiezen voor het pakket Mechanica-elektriciteit, maar ook voor het pakket Bouw- en Houttechnieken, op voorwaarde dat de school die onderliggende pakketten aanbiedt. Los daarvan verdiept een leerling zich binnen de 2 uur differentiatie (bv. in Moderne vreemde talen) en kan de leerling ook remediëren.

      Ook in het tweede jaar B zijn er pakketten. Omdat het hier over een groot pakket uren gaat (10) kan de leerling maximaal 3 basisopties en pakketten combineren, afhankelijk van het aanbod van de school. Een leerling combineert bv. binnen de basisoptie STEM-technieken het pakket Hout en Bouw en het pakket Mechanica (als de school die uiteraard aanbiedt).

      Een leerling kan ook op het niveau van de basisoptie combineren; Economie & organisatie en Sport bijvoorbeeld. Zo voorziet de school in een aanbod waardoor de leerling van verschillende studiedomeinen proeft. Zo maakt hij een bewustere keuze voor een studiedomein en -richting in de tweede graad.
    • Op het einde van het eerste jaar reikt de klassenraad een A-attest uit, al dan niet met verplichte remediëring en/of het uitsluiten van een of meer basisopties en/of pakketten van 2A of 2B. Een C-attest kan slechts uitzonderlijk. Op die manier krijgen leerlingen extra kansen om opnieuw aansluiting te vinden.

    Wat zijn basisopties?

    Basisopties zijn een groep vakken die een leerling maakt in het tweede jaar van de eerste graad en die een bredere observatie en oriëntatie mogelijk maken.

    Voor de A‑stroom zijn er 13 basisopties:

    Basisopties A‑stroom

    1. Klassieke talen (Grieks en Latijn)
      • Latijn
      • Grieks-Latijn
    2. Moderne talen & wetenschappen
    3. STEM-wetenschappen (meer conceptueel)
      • Industriële wetenschappen
      • Techniek-wetenschappen
    4. STEM-technieken (toepassingsgericht)
      • Mechanica-elektriciteit
      • Agro- en biotechnieken
      • Bouw- en houttechnieken
      • Grafische communicatie en media
      • Maritieme technieken
      • Textiel
    5. Maatschappij & welzijn
    6. Economie & organisatie
    7. Voeding & Horeca
    8. Sport
    9. Kunst & creatie
      • Artistieke vorming
      • Ballet
      • Creatie en vormgeving
    10. Rudolf Steinerpedagogie
    11. Yeshiva
    12. 2A Topsport
    13. 2A Freinetpedagogie

    Voor de B‑stroom zijn er 7 basisopties:

    Basisopties B‑stroom

    1. STEM-technieken
      • Hout en Bouw
      • Land- en tuinbouw
      • Elektriciteit
      • Mechanica
      • Zeevisserij en Binnenvaart
      • Textiel
      • Schilderen en Decoratie
      • Printmedia
    2. Maatschappij & welzijn
      • Haar- en schoonheidszorg
      • Mode
      • Verzorging
    3. Economie & organisatie
    4. Voeding en Horeca
      • Bakkerij-slagerij
      • Restaurant en Keuken
    5. Sport
    6. Kunst en creatie
    7. Opstroomoptie

    Er is ook een ‘opstroomoptie’ die de leerling toelaat om over te stappen naar de A‑stroom of naar de tweede graad doorstroom- of dubbele finaliteit. Vanuit alle andere basisopties van 2B kan de leerling die overstap ook doen voor zover de toelatingsklassenraad akkoord gaat. Daarvoor moet de leerling altijd geslaagd zijn en geen clausulering voor de richting in kwestie hebben gekregen.


    Scholen kiezen vrij welke van de basisopties ze aanbieden. Ze kunnen de basisoptie aanbieden, maar die basisoptie in een bepaalde context inkleuren. Een school kan bijvoorbeeld de basisoptie STEM-technieken (toepassingsgericht) aanbieden, en de daarvoor neergeschreven doelen realiseren vanuit het pakket ‘mechanica-elektriciteit’ of ‘maritieme technieken’. Leerlingen kiezen een basisoptie van 5 uur (2A) of basisoptie(s) van 10 uur (2B). Als in het tweede jaar A de basisoptie in meerdere pakketten wordt aangeboden, kan de leerling maar één pakket kiezen. In het tweede jaar B kan een leerling maximaal 3 basisopties en pakketten combineren.

    Leerlingen die in het eerste jaar van de eerste graad een A‑attest haalden, zijn vrij om in het tweede jaar zelf een basisoptie te kiezen die de school aanbiedt. In het geval het aantal te remediëren competenties in het tweede jaar te groot zou zijn, kan de klassenraad de remediëring opleggen (via het A‑attest met verplichte remediëring), of de toegang tot een of meer basisopties of pakketten uitsluiten of inperken.


    Tweede en derde graad:
    8 studiedomeinen

    Het studieaanbod wordt gebundeld in één schema of matrix met een indeling in 8 studiedomeinen, onderwijsvormen (aso, tso, bso, kso) en finaliteiten. Dat laatste betekent dat studierichtingen voortaan duidelijk aangeven waarop een leerling wordt voorbereid: doorstromen naar het hoger onderwijs (aso, tso, kso), doorstromen naar de arbeidsmarkt (bso) of beide (tso, kso). Dat maakt een goede oriëntering en betere studiekeuze mogelijk.

    • In de tweede graad hebben leerlingen nog een brede studiekeuze.
    • In de derde graad worden de studierichtingen scherper geprofileerd en inhoudelijk fijnmaziger.

    Wat zijn de 8 studiedomeinen?

    Leerlingen van de tweede en de derde graad kunnen een studierichting kiezen uit 8 studiedomeinen:

    1. Taal en Cultuur
    2. STEM
    3. Kunst en Creatie
    4. Land- en Tuinbouw
    5. Economie en Organisatie
    6. Maatschappij en Welzijn
    7. Sport
    8. Voeding en Horeca

    Meer weten? Onderwijskiezer.be geeft een overzicht van studierichtingen per finaliteit. Ook via deze interactieve tool kan je de verschillende studierichtingen raadplegen per studiedomein en finaliteit. Je kan ook de beschrijving van de studierichtingen derde graad raadplegen.


    Schoolconcept: vrij te kiezen

    Elk schoolbestuur bepaalt, in het kader van vrijheid van onderwijs, op basis van de nieuwe matrix zelf welk schoolconcept het uitwerkt, uiteraard rekening houdend met de vastgelegde regels rond het programmeerbaar aanbod.

    Dat betekent dat schoolbesturen zich zowel verticaal kunnen organiseren (met alleen doorstroomrichtingen (domeinoverschrijdend en/of domeingebonden), alleen studierichtingen met dubbele finaliteit (doorstroom/ arbeidsmarktgericht) of alleen arbeidsmarktgerichte studierichtingen) als horizontaal (studierichtingen uit elk van de finaliteiten van een domein). Ook het concept dat beide combineert (studieaanbod over de domeinen heen in elk van de finaliteiten) is mogelijk.


    Timing

    De modernisering startte op 1 september 2019 in het eerste jaar van de eerste graad en wordt sindsdien stapsgewijs (= leerjaar na leerjaar, schooljaar per schooljaar) ingevoerd tot en met het derde jaar van de derde graad.


    Meer lezen? Surf naar onderwijs.vlaanderen.be/nl/modernisering-secundair

    Nele Beerens

    Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

    Log in om te bewaren


    D

    Dirk Van de Veire

    19 januari 2017

    "Belangrijk is nu dat de onderwijsverstrekkers zich snel buigen over het voorstel "........het palaveren in de verschillende regeringen doorheen de jaren mocht wat langer duren. Logica?

    Reageren
    J

    Jan T'Sas

    25 januari 2017

    Mooie manier om de schijn te wekken dat er bijzonder veel verandert en vernieuwd wordt. Maar het is en blijft een lege doos. Wetenschappelijke argumenten waarom de onderwijshervorming er geen is en dit beleid zich 'trumpeert' met z'n reactionaire non-keuzes vind je bijvoorbeeld in de recente brief van sociologe Mieke Van Houtte (UGent) aan minister Crevits: http://www.knack.be/nieuws/belgie/wetenschappelijke-kennis-wordt-opzij-geschoven-omdat-ze-niet-strookt-met-buikgevoel-van-sommigen/article-opinion-804855.html
    De overheid betaalt jaarlijks honderdduizenden euro's aan wetenschappelijk onderzoek om haar beleid mee richting te geven. Zinvol geïnvesteerd belastinggeld, vind ik. Maar dat wordt hier dus in de prullenmand gegooid. ‘Iedereen zal zich moeten aanpassen aan de samenleving zoals ze is, in plaats van te blijven dromen over hoe ze was’, schreef schooldirecteur Karin Heremans in DS. De nagel op de kop. Vooral de NV-A - De Wever op kop met enkele ridiculiserende, populistische uitspraken - bewijst met misplaatst conservatisme niet alleen de samenleving een heel slechte dienst, ze stelt zich ook compleet wereldvreemd op in onderwijsland. Hoe democratisch is het nog als een meerderheidspartij op basis van achterhaalde dada's de vele stemmen die om onderwijshervorming roepen negeert en van de onderwijsminister een soort marionet maakt? Een gemiste kans dus, bijzonder jammer.

    Reageren
    G

    Geert

    2 oktober 2017

    Positief blijven is de boodschap!
    we leven nu éénmaal in een snel evoluerende maatschappij.

    Reageren
    N

    Nadia

    15 oktober 2017

    Onderwijs hervorming... JA! Graag zelfs. Maar dan toch liefst een doordachte en uitgewerkte vernieuwing, niet iets waarvan we op minder dan een jaar van het startschot nog geen zicht hebben op het hoe en wat. Als ouders moet je op het ogenblik aan de school bij wijze een blanco cheque geven ivm met de toekomst van je kind. Het is voor de scholen momenteel koffiedik kijken van wat mogelijk zal zijn, wat ze de volgende jaren mogen/moeten aanbieden en waarop ze zich moeten baseren om een opleidingsplan op langere termijn uit te schrijven.
    De matrix is nog niet volledig uitgewerkt, men is bezig of moet nog beginnen aan het voorstel van de basisopties en de opmaak van de curriculumdossiers. De regelgeving staat nog niet op punt en ook actualisering van de eindtermen staat nog nergens. En binnen afzienbare tijd moeten ouders en jongeren keuzes gaan maken voor de start van het secundair onderwijs. Moet je mij eens vertellen hoe zij een verantwoorde keuze kunnen maken. Maar wij blijven natuurlijk positief en staan elke dag gemotiveerd en vol goede bedoelingen voor onze klassen.

    Reageren
    G

    Gert

    21 februari 2018

    Als jongeren wou ik vroeger natuurwetenschappen combineren met elektriciteit en elektronica. Jammer dat dit ook met de nieuwe hervormingen niet mogelijk is. Als ik het goed heb gaan deze in op 1/9/2018 en niet 2019 zoals in het artikel staat? Of is het toch pas in 2019?

    Reageren
    M

    Mieke Santermans

    21 februari 2018

    Dag Gert,
    Er is lang over gediscussieerd en het is uiteindelijk voor 2019.
    Vriendelijke groeten, Mieke van Klasse

    Reageren
    B

    Bob Michiels

    1 september 2019

    Dus als school is het volledig mogelijk om sport uit het curriculum van het eerste jaar te halen?

    Ze moesten en systeem niet veranderen naar met een grotere slaagkans, ze moesten het hervormen met meer toekomstgerichte mogelijkheden. Debatteren, Zelfstandig-probleemoplossend denken. Iemand die afstudeert nu heeft geen idee hoe te overleven. ze kunnen alleen op een bank zitten en doen wat hun gezegd is. bijna alsof ze in fabrieken werken

    Reageren
    D

    Didier

    15 november 2020

    Beste Klasse. Kan iemand me de weg wijzen naar een website waar de acht studiedomeinen in een heldere taal beschreven worden voor kinderen op het einde van de basisschool. Kinderen wiens ouders niet zo geletterd zijn en die zelf hun oriënteringstraject in handen moeten nemen? De weinige info die te vinden is, is geschreven door secundaire scholen en dat dan in functie van de opleidingen die ze zelf organiseren.

    Reageren
    S

    Stijn Govaerts

    17 november 2020

    Dag Didier, heb je al eens gekeken op onderwijskiezer.be? Je vindt daar ook een 'moeilijke woordenlijst' (https://www.onderwijskiezer.be/v2/extra/abc.php)

    Reageren
    S

    Sven-AERTS

    28 mei 2023

    De matrix secundair onderwijs
    : https://www.youtube.com/watch?v=iM0G2SkKRNo&t=6s&ab_channel=AhovoksOnderwijs

    Reageren
    S

    Sven-AERTS

    28 mei 2023

    1. Zou je dan eigenlijk ook kunnen zeggen dat de lagere school met 2 jaar is verlengd en dat jongeren inderdaad niet van hun 12 jaar al moeten kiezen maar pas van hun 14 jaar?
    2. De vroegere beroeps & technische scholen - die zijn heel goed uitgerust met een werkatelier om een eBike/auto uitelkaar te halen, lassen/frezen/draaien is daar mogelijk, loodgieterij, electriciteit, allicht ook een industriële keuken, en als er al geen serre/landbouwgrond is, kan dat allicht nog wel gevonden worden.
    Maar die scholen voor de doorstroom richting: ja, makkelijk - hier is een boek, lees er eens over hoe je eBike/auto/wasmachine ineen zit, maar we hebben geen plek om hem eens uiteen te halen, of iets te herstellen: lees er eens over. Wij hebben enkel plek voor een proper robotje, een computer, een klein chemie lab, en dat was het dan? Dus jij moet latere een slimmere eBike maken, slimmere auto, slimmere loodgieterij/wasmachine/robot ... maar je hebt er nooit mee gewerkt/in Uw handen gehad/voor een probleem gestaan en het moeten oplossen? Maar die moeten wel een raffinaderij gaan leiden/verbeteren, windmolenparken, visserij verbeteren, etc?

    Reageren

    Laat een reactie achter