— Laatste update: vrijdag 17 juni 2022

Principes voor de ontwikkeling van eindtermen

De eindtermen, of onderwijsdoelen, vertrekken van 16 sleutelcompetenties. Die moeten de leerlingen zich meester maken tijdens hun schoolcarrière, van het kleuteronderwijs tot op het einde van het secundair onderwijs.

1. competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid;
2. competenties in het Nederlands;
3. competenties in andere talen;
4. digitale competentie en mediawijsheid;
5. sociaal-relationele competenties;
6. competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie;
7. burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties inzake samenleven;
8. competenties met betrekking tot historisch bewustzijn;
9. competenties met betrekking tot ruimtelijk bewustzijn;
10. competenties inzake duurzaamheid;
11. economische en financiële competenties;
12. juridische competenties;
13. leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatieverwerking en samenwerken;
14. zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid;
15. ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties;
16. cultureel bewustzijn en culturele expressie.

Het onderscheid tussen vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen valt weg. De leerlingen moeten de meeste eindtermen op populatieniveau bereiken, al blijven er wel attitudinale eindtermen die enkel na te streven zullen zijn. De onderwijsverstrekkers zijn vrij om te beslissen binnen welke vakken/leergebieden ze welke eindtermen realiseren.

In de eerste graad zijn er 2 pakketten van eindtermen: één voor de A-stroom en één voor de B-stroom. In de tweede en derde graad secundair onderwijs zullen er eindtermen zijn per finaliteit. Bijvoorbeeld: de studierichtingen met doorstroomfinaliteit zullen een zelfde pakket eindtermen delen. Voor de derde graad doorstroomfinaliteit en dubbele finaliteit zullen ook specifieke eindtermen geformuleerd worden, gericht op doorstroom naar het hoger onderwijs. Die specifieke eindtermen worden geformuleerd per (onderdeel van) wetenschapsdomein zoals wiskunde, filosofie of gedragswetenschappen.

Alle onderwijsdoelen zijn volgens een vast format geschreven. Naast de formulering van het doel omvat elk onderwijsdoel ook een verduidelijking van de kennis die nodig is om dat doel te bereiken en een aanduiding van het verwachte beheersingsniveau.

De nieuwe eindtermen worden beperkt in aantal, duidelijk en evalueerbaar geformuleerd. Ze moeten een coherent geheel vormen van het kleuter- tot het einde van het secundair onderwijs. De eindtermen zullen ook periodiek geëvalueerd worden en geactualiseerd worden indien nodig.

Basisgeletterdheid

In de eerste graad van het secundair onderwijs zijn er ook eindtermen basisgeletterdheid voor enkele sleutelcompetenties. Dat zijn eindtermen die elke leerling individueel moet behalen. Die moeten ervoor zorgen dat elke jongere volwaardig kan meedraaien in de samenleving.

Uitbreidingsdoelen Nederlands

Voor de sleutelcompetentie ‘competenties in het Nederlands’ zijn voor de eerste graad uitbreidingsdoelen geformuleerd. Deze uitbreidingsdoelen zijn er voor jongeren die extra uitgedaagd willen worden en zich meer kunnen verdiepen in het Nederlands. Het Vlaams Parlement keurt de uitbreidingsdoelen Nederlands goed, voor de andere sleutelcompetenties formuleren de onderwijsverstrekkers zelf doelen gericht op verdieping en remediëring.

Eindtermen tweede graad sinds 1 september 2021

Commissies, waarin naast de onderwijsverstrekkers en wetenschappelijke experts ook vakleraren vertegenwoordigd waren, ontwikkelden nieuwe eindtermen voor de tweede en derde graad en specifieke eindtermen voor de doorstroom- en dubbele finaliteit van de derde graad. Een commissie van experten controleerde die eindtermen en specifieke eindtermen op o.a. leesbaarheid, evalueerbaarheid en samenhang.

Nu alles goedgekeurd is door het Vlaams Parlement zorgen de onderwijsverstrekkers voor leerplannen. Daarin moeten de eindtermen letterlijk opgenomen zijn. Leerplannen moeten in omvang beperkt zijn. Zo behouden scholen, leraren(teams) en leerlingen voldoende ruimte en autonomie om op basis van hun eigen expertise en passies aan de slag te gaan met de leerstof.

Eindtermen zijn minimumdoelen. Ze verduidelijken wat minimaal van onderwijs verwacht wordt. De voorbije 20 jaar is de wereld complexer geworden. De nieuwe onderwijsdoelen weerspiegelen dat. Inhouden die vroeger niet of sporadisch aan bod kwamen, krijgen nu een duidelijke plaats in het curriculum. Daarbij gaat het onder andere over eindtermen voor computationeel denken, STEM-integratie, het financieel-economische, ondernemingszin, burgerschap en het sociaal-relationele.

De nieuwe onderwijsdoelen zijn ambitieus, maar haalbaar geformuleerd. Op de attitudinale eindtermen na zijn ze allemaal te bereiken.

Je vindt de nieuwe eindtermen op onderwijsdoelen.be, ook de nieuwe (specifieke) eindtermen voor de derde graad. Een samenvatting van de nieuwe regelgeving krijg je ook in deze video over onderwijsdoelen.