Principes voor de ontwikkeling van eindtermen

De eindtermen vertrekken van 16 sleutelcompetenties. Die moeten de leerlingen zich meester maken tijdens hun schoolcarrière, van het kleuteronderwijs tot op het einde van het secundair onderwijs.

1. competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid;
2. competenties in het Nederlands;
3. competenties in andere talen;
4. digitale competentie en mediawijsheid;
5. sociaal-relationele competenties;
6. competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie;
7. burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties inzake samenleven;
8. competenties met betrekking tot historisch bewustzijn;
9. competenties met betrekking tot ruimtelijk bewustzijn;
10. competenties inzake duurzaamheid;
11. economische en financiële competenties;
12. juridische competenties;
13. leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatieverwerking en samenwerken;
14. zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid;
15. ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties;
16. cultureel bewustzijn en culturele expressie.

Het onderscheid tussen vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen valt weg. De leerlingen moeten de meeste eindtermen op populatieniveau bereiken, al blijven er in de eerste graad wel attitudinale eindtermen die enkel na te streven zijn. De schoolbesturen zijn vrij om te beslissen binnen welke vakken ze welke eindtermen realiseren.

In de eerste graad zijn er 2 pakketten van eindtermen: één voor de A-stroom en één voor de B-stroom. In de tweede en derde graad secundair onderwijs zijn er eindtermen per finaliteit. Bijvoorbeeld: de studierichtingen met doorstroomfinaliteit zullen een zelfde pakket eindtermen delen. Voor de derde graad doorstroomfinaliteit en dubbele finaliteit zullen ook specifieke eindtermen geformuleerd worden, gericht op doorstroom naar het hoger onderwijs. Die specifieke eindtermen worden geformuleerd per (onderdeel van) wetenschapsdomein zoals wiskunde, filosofie of gedragswetenschappen.

Alle onderwijsdoelen van de eerste graad zijn volgens een vast format geschreven. Naast de formulering van de doelzin omvat elk onderwijsdoel ook een verduidelijking van de kennis die nodig is om die doelzin te bereiken en een aanduiding van het verwachte beheersingsniveau.

Vanaf de tweede graad zijn eindtermen geformuleerd als doelzinnen waarin de gevraagde kennis geïntegreerd is. Indien nodig volgt een bijkomende afbakening die kenniselementen aanvult of preciseert die niet uit de doelzin blijken, maar van belang zijn om die te realiseren. Samen geven ze aan wat minimaal verwacht wordt. Dat geldt ook voor de info in voetnoten die het verschil toelicht tussen identieke eindtermen van de tweede en derde graad. Extra info in een ‘zoals-constructie’, opgenomen in een toelichtende tekst bij de eindtermen, concretiseert en verduidelijkt bepaalde eindtermen.  

De nieuwe eindtermen worden beperkt in aantal, duidelijk en evalueerbaar geformuleerd. Ze moeten een coherent geheel vormen van het kleuter- tot het einde van het secundair onderwijs. De eindtermen zullen ook periodiek geëvalueerd worden en geactualiseerd worden indien nodig.

Basisgeletterdheid

In de eerste graad van het secundair onderwijs zijn er ook eindtermen basisgeletterdheid voor enkele sleutelcompetenties. Dat zijn eindtermen die elke leerling individueel moet behalen. Die moeten ervoor zorgen dat elke jongere volwaardig kan meedraaien in de samenleving.

Uitbreidingsdoelen Nederlands

Voor de sleutelcompetentie ‘competenties in het Nederlands’ zijn voor de eerste graad uitbreidingsdoelen geformuleerd. Deze uitbreidingsdoelen zijn er voor jongeren die extra uitgedaagd willen worden en zich meer kunnen verdiepen in het Nederlands. Het Vlaams Parlement keurt de uitbreidingsdoelen Nederlands goed, voor de andere sleutelcompetenties formuleren de onderwijsverstrekkers zelf doelen gericht op verdieping en remediëring.

Eindtermen tweede en derde graad vanaf 1 september 2023

Commissies, waarin naast de onderwijsverstrekkers en wetenschappelijke experts ook vakleraren vertegenwoordigd waren, herwerkten de eindtermen voor de tweede en derde graad en specifieke eindtermen voor de doorstroom- en dubbele finaliteit van de derde graad. Ze vertrokken daarbij van startvoorstellen van de onderwijsverstrekkers. Een commissie van experten controleerde die eindtermen en specifieke eindtermen op o.a. leesbaarheid, evalueerbaarheid en samenhang.

Wanneer de herwerkte specifieke eindtermen goedgekeurd zijn door het Vlaams Parlement zorgen de onderwijsverstrekkers voor leerplannen. Daarin moeten de eindtermen letterlijk opgenomen zijn. Leerplannen moeten in omvang beperkt zijn. Zo behouden scholen, leraren(teams) en leerlingen voldoende ruimte en autonomie om op basis van hun eigen expertise en passies aan de slag te gaan met de leerstof.

Eindtermen zijn minimumdoelen. Ze zijn haalbaar geformuleerd en verduidelijken wat minimaal van onderwijs verwacht wordt. De voorbij jaren is de wereld complexer geworden. In de nieuwe eindtermen zijn enkele nieuwe inhouden opgenomen zoals financieel-economische competenties en STEM-integratie. Scholen worden aangemoedigd om waar mogelijk met leerlingen ruim boven dit minimum te gaan.

Je vindt de nieuwe eindtermen op onderwijsdoelen.be, ook de voorlopige versie minimumdoelen voor de tweede en derde graad. Een samenvatting van de nieuwe regelgeving krijg je ook in deze video over onderwijsdoelen.