Vlaanderen
Klasse.be

Tips

Programmeren in de klas voor dummies

  • 6 december 2018
  • 6 minuten lezen

Leerlingen in de lagere school leren programmeren in de klas? Dat is niets voor mij! En onze school heeft niet genoeg computers of tablets. Herkenbare drempels? ICT-coördinator Lies Van Laere en CoderDojo-coach Toon Van de Putte helpen je erover.

programmeren voor dummies: pixel-monster

Drempel 1

Help, ik hseb dat nog nooit gedaan!

Lies: “Veel leraren denken: mijn leerlingen weten meer over programmeren dan ik. Zeker vanaf het vierde leerjaar kan je leerlingen in je klas hebben met wat programmeerervaring. Als leraar heb je dan schrik om door de mand te vallen.”

“Natuurlijk moet je je voorbereiden en bijscholen, maar uiteindelijk moet je je toch eerst over die angst heen zetten. Het antwoord op een vraag niet weten, is ook niet erg. Je kan je leerlingen dan de tip geven om een oplossing te zoeken in de code van andere programmeerprojecten online. Of laat de leerlingen die al een beetje kunnen programmeren anderen helpen.”

Toon: “Let wel op met leerlingen inschakelen als hulpje. Sommige kinderen zijn een goede coach, maar vaak lossen ze het probleem gewoon op voor hun klasgenoot zonder dat die iets bijleert. Bij CoderDojo, programmeerclubs voor kinderen, leren we de kinderen om hun vraag eerst aan 3 andere kinderen te stellen en dan pas aan de coach. Je kan ook polsen of een ouder of grootouder kan helpen in de klas. Klop eens aan bij een organisatie zoals We Go STEM of Dwengo voor tips en materiaal. Of spring eens binnen bij een CoderDojo sessie voor een praatje met de coaches.”


programmeren voor dummies: pixel-monster

Drempel 2

Waarom al leren programmeren in de klas?

Toon: “Dat moet helemaal niet. Er moeten heel wat ICT-jobs ingevuld, maar dat vind ik niet per se een reden om te leren programmeren op school. Je leert er vooral probleemoplossend en onderzoekend door denken en hoe je een probleem in stukjes verdeelt. Computationeel denken heet dat. Dat kan ook op andere manieren, maar programmeren hoort wel bij de tijdsgeest. Ik ken weinig kinderen die niet enthousiast zijn als ze hun eigen game kunnen maken.”

“Kinderen leren trouwens ook verhalen en gedichten schrijven, zonder dat ze later allemaal auteur hoeven te worden. Op dezelfde manier betekent leren programmeren in de klas niet dat we van al onze leerlingen IT’ers moeten maken. Maar je leert wel iets iets over computertalen, of over Facebook-algoritmes bijvoorbeeld. Het helpt kinderen ook bij hun latere studiekeuze. Het is goed als ze er vroeg achter komen wat ze leuk vinden of goed kunnen. Bij CoderDojo vinden veel coaches het spijtig dat ze hun talent niet vroeger ontdekten.”

Lies: “Of het nu gitaar spelen is of graag met computers bezig zijn. Als je iets boeiend vindt, pak je dat mee naar je klas. Zelf een metronoom, een naampjestrekker voor kerstcadeaus of een rekenmachine kunnen maken, vind ik gewoon leuk. Je spreekt je eigen talenten en die van kinderen aan.”


programmeren voor dummies: pixel-monster

Drempel 3

Niet genoeg computers of tablets

Lies: Weinig of geen computers hebben, kan zelfs een voordeel zijn! Ik heb liever 6 dan 20 computers of tablets in mijn klas. Met minder materiaal zet je leerlingen automatisch samen aan een toestel. En krijg je een pak minder vragen die je in je eentje moet beantwoorden. Want ze helpen elkaar.”

Toon: “Je kan bewust 2 leerlingen voor 1 computer of tablet zetten voor pair programming. Daarbij bedient afwisselend ‘de piloot’ het toetsenbord en is de andere de ‘navigator’.”

Lies: “Het internet werkt ook niet altijd even goed op school, maar ook dat is geen excuus. Wist je dat je zelfs zonder computers of unplugged aan de slag kan? Met kaartjes en spelletjes kunnen kinderen heel wat leren over hoe een computer informatie opslaat of wat cryptografie is. Je verdeelt bijvoorbeeld de klas in in 2 groepen, en elke groep nog eens in 2. Die moeten een tekening overbrengen zonder te praten. Dan bedenken de leerlingen zelf een systeem en afspraken: de tekening in vakjes of lijnen indelen bijvoorbeeld. Zo ontdekken ze dat er verschillende manieren zijn met elk voor- en nadelen. Sommige unplugged opdrachten kunnen zelfs al met kleuters.”


programmeren voor dummies: pixel-monster

Drempel 4

Dat vraagt te veel voorbereiding

Lies: “Natuurlijk kan je niet onvoorbereid voor de klas verschijnen. Het vraagt een inspanning om de basics van programmeren te leren. Als je totaal niet geïnteresseerd of gemotiveerd bent, moet je er niet aan beginnen. Dan is het inderdaad niets voor jou.”

“Scratch is het meest voor de hand liggende en gebruikte programma voor kinderen. Daarvoor bestaan heel wat toegankelijke, gratis online cursussen in het Engels, maar ook in het Nederlands. Ik leerde ook heel wat uit boeken bedoeld voor kinderen. Als je liever in groep leert, volg je het best een offline bijscholing. En er bestaan ook massa’s kant-en-klare lesjes in het Nederlands. Die hoef je dus niet zelf te bedenken.”


programmeren voor dummies: pixel-monster

Drempel 5

In het Engels programmeren is te moeilijk voor mijn leerlingen

Lies: “In de lagere school instructies of lesmateriaal in het Engels gebruiken, kan inderdaad echt niet. Maar bij Scratch bijvoorbeeld is alles in het Nederlands. En je vindt heel wat lesmateriaal in het Nederlands. Dat is echt geen probleem.”

Toon: “Op een meer gevorderd niveau kan je wel niet om het Engels heen. Kinderen die al wat verder staan en hun eerste stappen zetten in een echte programmeertaal zoals Python en Javascript, moeten om kunnen gaan met eenvoudig Engels.”


programmeren voor dummies: pixel-monster

Drempel 6

Het niveauverschil is te groot

Lies: “Sommige leerlingen gaan al jaren naar een CoderDojo programmeerclub buiten de schooluren terwijl voor sommige leerlingen de eerste stapjes in programmeren echt heel moeilijk zijn. Die spreidstand kan lastig zijn.

Toon: “Programmeren wordt snel een oefening in abstract denken. Sommige kinderen zijn daar nog niet klaar voor, of vinden het maar niks. Ze willen wel een game maken, maar hebben niet de motivatie om 2 uren te zoeken naar hoe je je mannetje in je game kan laten springen.”

Lies: “Leerlingen die het niet zo gemakkelijk vinden, laat ik een heel eenvoudige oefening doen. Ik geef ze unplugged oefeningen met kaartjes of zet ze met 2 aan 1 computer of tablet. De leerlingen met veel ervaring geef ik een project uit een boek of mogen zelf een idee uitwerken. Ook in Scratch kan je meer ingewikkelde dingen maken.”


Hoe start ik met programmeren in de klas?

  • Computer science unplugged: hoe leer je over computers zonder computers of tablets?
  • Scratch: is de meest gebruikte programmeertaal om kinderen te leren programmeren. Het is een visuele programmeertaal, bedoeld voor het onderwijs, op maat van jonge kinderen.
  • Zelf leren programmeren? Er bestaan heel wat gratis online cursussen om Scratch te leren in het Nederlands of Engels. De publicatie ‘Zo denkt een computer’ is ook een ideale start. Of leer je liever uit boeken?
  • Kant-en-klaar lesmateriaal vind je bij KlasCement en CoderDojo Digihoek.
  • Doe mee met Hour of code: elk jaar tijdens de eerste week van december wil deze organisatie zo veel mogelijk leerlingen 1 lesuur in contact brengen met programmeren. Je vindt er kant-en-klare lesjes, ook in het Nederlands.
  • Doe mee met Codeweek: elk jaar in oktober kan je dit initiatief aangrijpen om in te zetten op digitale wijsheid. Je vindt er heel wat training modules, tips, ideeën en lesmateriaal.
  • De smaak te pakken? Word een CodesCool door elke week met een paar klassen een programmeeruurtje in te richten. Goed voor gratis bijscholing, een leerlijn met bijhorende oefeningen en ontleenboxen.

Sara Frederix

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


g

geert callebaut

6 december 2018

Codeschool.be is een Vlaams initiatief gericht op basisscholen en begeleidt hen in het introduceren van computationeel denken.

Reageren
A

Annelore Blondeel

7 december 2018

Op www.stemcomputer.be staan activiteiten gericht voor alle leerlingen van het basisonderwijs (oudste kleuter tot en met 3e graad).
De leerkrachten kunnen direct aan de slag gaan.
Alle materialen worden aangeboden. Er is een leerkrachtenfiche - met verschillende tips en tricks - aanwezig, en de doelstellingen van de activiteiten zijn gekoppeld aan de leerplannen van de verschillende koepels.
Zowel plugged als unplugged activiteiten!

Reageren
M

Meester Kris

10 december 2018

Je kan in januari een praktische nascholing over SCRATCH volgen bij
CNO Universiteit Antwerpen
https://cno.uantwerpen.be/nl/nascholingsaanbod?filter=22_113_154

Reageren
I

Isabel

10 december 2018

Helemaal mee eens.
Wie zelf aan de slag wil, kan Fyxxi altijd contacteren voor een opleiding met of zonder leerlingen of een STEM-toolbox die ingezet kan worden in de klas.
Na vijf jaar kunnen we alvast heel veel expertise delen :)

Reageren
P

Peter van Nes

19 december 2019

Programmeren leren in het basisonderwijs op welk niveau dan ook is zeer waardevol om verschillende redenen. Een game spelen met meerdere spelers welke zich op elke willekeurige plek van deze wereld bevindt is de normaalste zaak van de wereld. Door in aanraking te komen met schrijven van software leren ze dat dit niet zo gewoon is. Daarnaast stimuleert programmeren het verkrijgen van inzicht in probleemoplossend denken. Uitdaging blijft (in Nederland) op de basisscholen het gebrek aan digitale geletterdheid van de leerkrachten. Om deze reden heb ik een OpenSource STEM Robot en bijbehorend lesmateriaal ontwikkeld in de hoop dat ik ook een aantal leerkrachten hierin mee kon nemen zodat zij dit in de volgende jaren zouden doorzetten. Ondanks de vele leuke lesuren met mijn proef-klas, heeft de school dit niet verder opgepikt. Maar mocht er een enthousiaste leerkracht zijn die een goedkope, zelf te bouwen STEM Robot met lesmateriaal zoekt dan kan hij deze hier vinden; https://github.com/petervannes/LandjeRobot

Enkele korte video's en foto's van het project zijn te vinden op;
https://www.instagram.com/vannespeter/

Reageren
S

Soetkin Van Huylenbroeck

7 januari 2021

CodeNPlay voorziet vormingen voor leerkrachten lager onderwijs in Vlaanderen en Brussel.
Wil je eerst eens kijken hoe het gaat? Organiseer dan een naschoolse activiteit op jullie school.

Reageren

Laat een reactie achter