ICT in de kleuterklas: meer dan pret met de tablet

Kleuters groeien op tussen schermen. Maar daarom swipen ze nog niet zelfstandig digitale vaardigheden bij elkaar. ICT-coördinator Ann en kleuterleraar Anneloor: “Als we tablets reduceren tot amusement dan onderschatten we kleuters.” Daarom start een prikkelende ICT-leerlijn in Montessorischool Klimop Gent al in de kleuterklas.

Anneloor De Clercq: “In oktober stonden mijn kleuters voor een green screen het weerbericht te presenteren. Een idee opgepikt op Pinterest. Na een lesje weertypes onderscheiden, moesten ze in 3 volzinnen vertellen of we morgen storm of zon verwachten. Alleen of samen met mij voor de camera, terwijl hun klasgenoten toekeken.”

“Eerst kwam er geen woord uit, raakte ik zelfs een tikkeltje gefrustreerd. Ondanks onze mooie voorbereiding, moesten ze wennen: wat gebeurt hier allemaal? Daarna knetterden hun breinen: staat de weerman op tv ook voor een lege muur? En doen we dit in december opnieuw? Een kerstboodschap inspreken?”

ICT in de kleuterklas — **Anneloor De Clercq:** “We schotelen kleuters zelfs subtiel een luikje sociale media voor. Ze posten foto’s van een opdracht, andere kinderen kunnen reageren en ik modereer.”

Green screen, beebots en sociale media

Ann Jacobs: “Kleuters zijn beste vrienden met schermen. Maar hun digitale bagage beperken tot swipen en kinderprogramma’s kijken op YouTube? Dan onderschat je hen. Wij willen meer, vanaf de kleuterklas. Digitale geletterdheid is, naast bijvoorbeeld motoriek, taal- en rekenen, een van de ontwikkelingsvelden waarop we als school willen inzetten.”

“Zo’n presentatie voor een green screen opent een wondere wereld. Een cruciale bovendien: schermen vallen niet meer weg te denken uit woonkamers, klaslokalen, achterzakken. Je mag niet verwachten dat kinderen het allemaal zelf ontdekken als je ze een toestel in handen stopt. Dat doen we toch ook niet met boeken? En dus krijgen onze kleuters met beebots de beginstappen van coderen, werken we rond foto’s, oefenen we met apps en leren we ze navigeren in ons schoolplatform.”

Tablets staan symbool voor de snelle swipe, maar ze lenen zich perfect om het doorzettingsvermogen van kleuters te trainen
Ann Jacobs
ICT-Coördinator

Anneloor: “Of ik laat ze, als afsluiter van het thema dieren, alle lichaamsdelen inspreken. Heerlijk vinden ze dat. We schotelen ze zelfs subtiel een luikje sociale media voor. Ons schoolplatform Seesaw leent zich daarvoor perfect. Je post foto’s van een opdracht of activiteit, andere kinderen kunnen reageren. Vergelijk het met Instagram voor beginners: kleuters kunnen hartjes sturen of een boodschap inspreken: ‘Wat een mooie walvis heb jij getekend!’.”

“Achter de schermen modereer ik. Ongepaste reactie? Die verschijnt niet op het platform. Ik spreek de kleuter er wel even op aan. ‘Niet zo lief, wat jij daar insprak. Dat kan juf niet posten. Begrijp je dat?’ Ik vraag ze ook om vooraf over foto’s na te denken: jij staat mooi in beeld, maar wat met je vriend op de achtergrond?’”

Van swipen naar doorzetten

Anneloor: “ICT-opdrachten in een bomvolle kleuterklas, niet altijd makkelijk. Dat ligt niet aan het materiaal: een klas-tablet voor mij, een touchscreen computer en een kast om extra schermen te lenen. Maar je wil je kinderen van kortbij begeleiden. Daarom stapt Ann als ICT-coördinator mee op de klasvloer.”

“Ze weet daardoor perfect hoe het is om een groepje kleuters te managen en laat niet na om ons te complimenteren: ‘Chapeau hoe jullie vierentwintig kinderen rustig houden, motiveren en aan het werk zetten. Nu: wat wij doen in de klas, doet Ann met het team. Iedereen ziet de meerwaarde van een sterke ICT-leerlijn. Ook collega’s die wat minder ver staan, nemen de draad graag op.”

Ann: “Niets frustrerender voor een kleuterleraar dan een ICT-coördinator die vanaf de zijlijn strakke eisen stelt, maar niet weet dat er tijdens een iPad-les steevast snottebellen op het scherm belanden. Het vraagt bakken energie om kleuters bij de digitale les te houden. Dus neem ik 3 keer per jaar een ICT-sessie op mij. We splitsen de klas en starten een doorschuifsysteem: een uurtje bij mij, een uurtje extra zorg bij hun juf. Achteraf deel ik alle info over mijn les en kan de juf die app of activiteit integreren in haar klaswerking. Kleuters die wat verder staan, kunnen klasgenoten helpen.”

“In die lesuren focus ik op technische aspecten zoals navigeren. De kleuters zien me graag komen: de iPad-juf! Nochtans zijn mijn lessen best saai en technisch. Met begeleide toegang kunnen ze niet uit de app, hoe hard ze ook proberen. Ze leren zich concentreren en doorzetten. Tablets mogen dan symbool staan voor de snelle swipe, eigenlijk lenen ze zich perfect om executieve functies te trainen.”

Ouders waren blij dat hun kleuters tijdens afstandsonderwijs met mooie online opdrachten bleven leren
Anneloor De Clercq
Kleuterleraar

1 platform

Anneloor: “Dat onze kleuters op school digitale skills oefenen, hielp ons tijdens de lockdown. We stuurden opdrachten door: rangschik blokken van dik naar dun en stuur een foto door. Of breng een Lego-mannetje in beeld in de natuur. Lukt dat, vroegen we aan hun ouders. Of slorpen onze opdrachten te veel tijd op? Nee, ze waren blij dat kleuters met mooie opdrachten bleven leren. Slechts 2 of 3 kleuters stuurden niet meteen foto’s door. Het enige toestel in huis ging terecht eerst naar grote broer of zus.”

Ann: “We kwamen de eerste dag van de lockdown samen met het team. We wilden het simpel houden: ons vertrouwde platform combineren met Keynote. Daarin verzamelden we met symbolen de taken van de dag. Daarnaast een aanvinkvakje. Altijd opnieuw hetzelfde visuele sjabloon, dezelfde werkwijze. Onze kleuters konden zelf ontcijferen wat de juf verwachtte. Eerst het overzicht bekijken, daarna swipen naar de opdrachten.”

“Dat we al jaren voor één platform kiezen, bleek goud waard. Na een periode proefdraaien, wisten we het zeker: Seesaw biedt alles wat we verwachten. En dus verlieten we de gratis versie voor de betalende variant. In onderwijs denken we te snel dat alles gratis moet, zeker omdat de werkingsmiddelen die we krijgen te krap zijn om een duurzaam en innovatief ICT-beleid te voeren.”

“Mijn kleine kruistocht: wat goed is mag wél wat centen kosten. Niet dat alle kleuterscholen nu dat platform moeten aankopen. Een ICT-beleid baseer je op pedagogische keuzes, niet omgekeerd. Zoek eerst uit wat je wil bereiken. Daarna welke investeringen je daarvoor wil doen.”

ICT kleuters digitaal in de kleuterklas — **Ann Jacobs:** “Alle vorderingen van kleuterklas tot zesde leerjaar verzamelen we in een digitaal portfolio. Wie bladert niet graag in het fotoboek van zijn schoolcarrière?”

98% ouderbetrokkenheid

Ann: “Zo’n digitaal platform waarin leerlingen oefenen, geeft meteen mooie kansen om ouderbetrokkenheid te stimuleren. Kleuterleraren zijn immers dé community builders van de school. Niemand documenteert levendiger het leerproces van de school. Als zij met foto’s uit de klas en digitale opdrachten ouders meekrijgen, zitten we negen jaar gebeiteld.”

“Ons platform draait op alle schermen, vertaalt teksten automatisch in andere talen, is GDPR-proof. Ideaal voor ons diverse publiek, zo werken we via digitale geletterdheid ook aan gelijke kansen. Elke ouder wil graag een vlieg aan de muur zijn, zien dat zijn kind open bloeit in de kleuterklas. Vandaag hebben we 98% ouderbetrokkenheid. Als je dan een Albanese mama een anderstalige ouder hoort aanraden om zich snel aan te melden, dan krijg je een krop in de keel.”

Kleuterleraren zijn dé community builders van de school. Niemand documenteert levendiger het leerproces
Ann Jacobs
ICT-coördinator

ICT na de kleuterklas

Anneloor: “In de kleuterklas start een leerlijn die graad per graad groeit. Zelfstandig inloggen, nadenken over wachtwoorden, dat krijgen kinderen in de eerste graad voorgeschoteld. Ze leren alles zelf doen. Mijn eigen dochter van 7 betrapte ik toen ze op Google Earth op zoek ging naar een bepaald huis. Daarna zoomde ze in: ‘Als ik blijf kijken, zie ik oma misschien naar buiten stappen’. Kon ik uitleggen dat Google Earth met opgenomen beelden werkt.”

Ann: “In de tweede graad helpen we kinderen om zelf te creëren: video’s, collages en mindmaps. Vanaf het vijfde moet alles zelfstandig. ‘Zet je tablet klaar voor een Quizlet, een zelfstandige leeractiviteit of een zoekopdracht op internet’. Een paar tellen later start de les. Alle vorderingen van kleuterklas tot zesde leerjaar verzamelen we in een digitaal portfolio. Wie bladert niet graag in het fotoboek van zijn schoolcarrière?”

ICT-coördinator en directeur

Ann: “Misschien maakt mijn dubbelrol van deeltijds directeur en ICT-coördinator het makkelijker om van ICT een speerpunt te maken. Ik kom in alle klassen, weet wat leraren nodig hebben aan toestellen of kennis én kan wegen op het schoolbudget. Bovendien creëerde mijn collega-directeur met haar sterke financiële beleid en bewuste keuzes een spaarpotje om technologie uit te breiden en te vernieuwen.”

“Maar dan nog lukt het niet als je team niet mee wil en als een oudere pc rondjes blijft draaien. Niet hier, mijn collega’s inspireren en motiveren elkaar. Ik ondersteun waar nodig en moet ze soms zelfs intomen in hun digitale ambities. ‘Alle begrip als de digitale kerstkaart niet lukt, want het zijn zware weken. Focus nu maar op wat kinderen nodig hebben en trek de stekker even uit dat idee. Misschien kan het volgend jaar wel weer uit de kast?’’”

Bart De Wilde