Actueel
ChatGPT: wat doen we ermee in de klas?
Nieuwe ontwikkelingen stellen lerarenteams altijd voor nieuwe vragen. ChatGPT doet dat ook: verzwijgen, verbieden of kritisch omarmen? Voor informatica- en AI-leraar Robbe Wulgaert (SintâLievenscollege Gent) werkt alleen de laatste optie. 4 inzichten uit zijn klas en de lerarenkamer.
© Eva Vlonk

ChatGPT is meer dan een party trick
Robbe Wulgaert: ââWie deed al iets met ChatGPT’, vroeg ik mijn leerlingen uit het derde secundair. Tot mijn verbazing gingen slechts 3 vingers de lucht in. Ze kenden de chatbot als een machine die via artificiĂ«le intelligentie grappige vragen beantwoordt of op 30 seconden je huiswerk overneemt. Feestje! Maar we wilden dieper inzicht krijgen.â
âDaarom deden we samen een experiment. Achter mijn rug verdeelden de klassen zich in 3 groepen voor een schrijftaak over filterbubbels. Groep 1 pende (graag) alles zelf, groep 2 liet de computer alle werk doen, groep 3 mixte beide vormen. De vraag van 1 miljoen: kan ik als leraar alle teksten aan de juiste groep toewijzen?â
âAls een volbloed detective zette ik de kennis van mijn vak en leerlingen in, maar ook detectie- en vertaalmachines om alle teksten correct te plaatsen. In de les deelde ik mee wat mijn smoking gun was. Non-argumenten en inhoudelijke fouten, zinsbouw, woordkeuze en anglicismen hielpen me. âEen bubbel is een manifeste bedreiging voor onze sociale cohesieâ. Serieus? Welke derdejaar schudt dat plots uit zijn pen?â
â36 inschattingen zaten goed, maar 1 meisje sloop door al mijn controlepoortjes. De inschatting âdeze tekst is 100% menselijkâ bleek fout. De leerling genereerde een eerste versie via ChatGPT. Ze schreef vervolgens goedgekozen info uit recente lessen in de tekst en zette die stilistisch naar haar hand. Een prima eindresultaat dat me op het verkeerde been zette. Onze conclusie: de machine levert een boeiende basis, maar neemt je schrijftaak nooit helemaal over. Maar ook deze vraag: levert de combinatie half mens, half robot de interessantste resultaten?â
ChatGPT is niet de doodsteek voor schrijfonderwijs
Robbe Wulgaert: âLeerlingen sluizen hun opdrachten door naar de pc en leren zelf niets, de angst voor dat doemscenario leeft op veel scholen. Logisch: het schrijfniveau van leerlingen is al bedroevend. âTerug naar pen en papierâ of âverbieden die handelâ, hoor je soms. Maar wat doe je met Google Translate en Grammarly? Dat gevecht kan je niet winnen. Vraag maar aan de Amerikaanse leraren die in de jaren 60 op straat kwamen tegen de rekenmachines. Of aan de mensen die ooit dachten dat rollende tv’s de leraren zouden vervangen.â
âChatGPT vraagt ons om schrijfonderwijs te herdenken, maar gooit het niet totaal op zijn kop. Misschien komen vooral thuistaken in het vizier. En eerlijk: hoe zuiver waren die vóór de komst van ChatGPT? Leerlingen surfen naar databanken vol boekbesprekingen, kopiĂ«ren Wikipedia-alineaâs en taalvaardige ouders grijpen de pen waardoor je onbedoeld de gezinscontext laat meewegen.â
Goed leren schrijven blijft belangrijk, dat verandert niet
Robbe Wulgaert
ICT- en AI-leraar
âEr liggen kansen om het anders aan te pakken: stel samen met je leerlingen een matrix op waarmee ze een eerste versie van een ChatGPT-tekst kritisch evalueren en bijspijkeren: hoe sterk is de inleiding, zitten de verwijswoorden goed, wat met de beeldspraak? En misschien geven we vanaf nu geen cijfer op de huistaak zelf maar op de verwerking in de klas: presenteer de hoofdlijnen, vergelijk de kwaliteit van de argumenten of werk er 2 extra uit met duidelijke bronvermelding.â
âGoed leren schrijven blijft belangrijk, dat verandert niet. Leerlingen snappen overigens zelf wel dat ze ook zonder de machine schrijfklussen moeten leren klaren. Dat vraagt sterk en klassiek taalonderwijs met veel oefenkansen in de klas. En ze ontdekken snel dat hoe meer tekstkennis en schrijfvaardigheid je bezit, hoe beter je de voorzet van ChatGPT verwerkt. Bovendien: teksten zijn als keukens. Er zal altijd vraag zijn naar vakmanschap dat het computermodel overstijgt.â
ChatGPT is geen (feilloze) feitenmachine
Robbe Wulgaert: âRond ChatGPT is niet alle mist al opgetrokken. De machine zoog tot eind 2021 een gigantische berg data op en leert nu bij via gebruikers-feedback. Actualiteit is dus een zwakte, al beent hij die soms bij. Dacht hij oorspronkelijk dat het met The Queen stilletjes gaat, dan beseft hij nu misschien dat dat een understatement van jewelste was.â
âDe chatbot hallucineert zich een weg met informatie die het zelf âverzintâ nadat het patronen opsloeg uit online teksten. Een algoritme voorspelt het vervolg: het weet dat in een zin met âschoolâ veel vaker âleerlingenâ voorkomt dan âkettingzaagâ. Dat maakt de teksten niet alleen wat sterieler dan mensenwerk, maar veroorzaakt ook fouten.â
ââKoning Albert stierf in een vliegtuigcrashâ, vertelt ChatGPT stellig. Wellicht verwart hij met de eerste aap in de ruimte die te pletter sloeg bij de landing. En âDe middeleeuwse samenleving was niet als de onze, de nieuwe rijken waren rijkâ, tikt ChatGPT na een les geschiedenis. Even diepzinnig als âhet nieuwe lid van de snorrenclub heeft een snor.ââ
âNog problematischer: de machine geeft in eerste instantie geen bronverwijzingen. Liever geen bronnen noemen dan toegeven dat hij zelf niet weet waar hij de mosterd haalt, denken de makers. Je kan wel doorvragen naar referenties, maar die zijn lang niet altijd correct. Dat zwakke punt kan je uitspelen: als een leerling een paper indient over inflatie of een spreekbeurt maakt over het klimaat, vraag je naar zijn bronnen.â
© Eva Vlonk

ChatGPT is boeiend lesmateriaal voor nietâtaalvakken
Robbe Wulgaert: âWellicht is de urgentie om over ChatGPT na te denken het grootst bij taalleraren. Maar schrijftaken maken, gebeurt ook in andere vakken. Dus reflecteer je het best met de hele school over een aanpak. Bekijk daarbij hoe je de machine kan inzetten om leerlingen met leerproblemen over drempels te helpen en om te differentiĂ«ren: van 1 interessante tekst kan je 2 extra versies vragen met verschillende leesmoeilijkheid.â
âLos daarvan leent de machine zich inhoudelijk tot meer dan het plagiaat-debat. We kunnen leerlingen in lessen economie of P.A.V. laten nadenken over auteurschap. Stel: een leerling laat de machine een nieuw hoofdstuk schrijven over Harry Potter en een boekhandel dropt dat in zijn rekken. Wie verdient dan die 10 euro? De leerling, J.K. Rowling of het algoritme?â
âJe kan ethische kwesties aankaarten. Door ChatGPT te gebruiken, trainen we hem. Onze input â wat doet OpenAI met persoonsgegevens? â helpt het bedrijf in de strijd met andere spelers als Google om een sterkere versie te bouwen. Maar OpenAI is geen liefdadigheidsinstelling: moeten we voor de volgende upgrade betalen? En vinden we het okĂ© dat Keniaanse werknemers voor een habbekrats in belabberde omstandigheden info moesten controleren op fouten, seksisme of racisme?â
âTot slot: de machine kan je wat werk uit handen nemen. Als assistent-websitebouwer door codes voor te stellen of te debuggen, als sparringpartner wanneer je vastloopt in je lesvoorbereiding. Het kan 4 aanzetten leveren voor rapportcommentaren of puntige copy voor een post op de school-Facebook als je vastloopt in dezelfde beelden, woorden of formuleringen. Je kan zelfs vragen wat goede leerstrategieĂ«n zijn voor een bepaalde les.â
âAl die toepassingen kennen 1 rode draad: het antwoord van ChatGPT blijft een basis waarop je verder moet werken en correcte info van luchtballonnetjes moet scheiden. Op zijn topmomenten kan de tool je voor 85% brengen waar je wil geraken. Maar die laatste 15% vraagt nog altijd een menselijke toets.â
Een schoolvisie uitwerken rond ChatGPT en artificiële intelligentie? Lees meer op Kenniscentrum Digisprong.
Log in om te bewaren
Yves Demaertelaere
9 februari 2023Deze technologische ontwikkeling spoort aan om het leer- en evaluatiesysteem in onderwijs heruit te vinden.
De intelligentie van AI is ook niet waardevrij. Het maakt wel degelijk uit hoe het systeem wordt gevoed met data en welk wereldbeeld de makers van het programma of de software voor ogen hebben.
Lees meer op https://yvesdemaertelaere.com/2023/01/13/hoe-meer-artificiele-intelligentie-ai-hoe-belangrijker-de-cognitieve-intelligentie/
of schrijf je gratis is voor de blog https://yvesdemaertelaere.com/.
Laat een reactie achter