Duurzame verhoogde zorg met de kaleidoscoop

Remediëren we Toos op spelling of leren we haar ook spellingcontrole gebruiken? Krijgt Ali extra tijd of zoeken we tools om sneller te werken? “Duurzame verhoogde zorg komt met moeilijke keuzes”, zegt Anny Cooreman. “Eerst alle perspectieven bekijken biedt meer winst dan snel de knoop doorhakken.”

Anny Cooreman, oprichter Eureka Leuven, school en expertisecentrum leerstoornissen: “Ik voel in elke school veel goodwill om leerlingen te helpen. En toch blijkt uit de Onderwijsspiegel 2025 dat de leerlingenbegeleiding in veel scholen nog onvoldoende kwalitatief is. Hoe komt dat en hoe creëer je een duurzame verhoogde zorg? Ik zie kansen in het versterken van de vergadercultuur. De collega met het eerste voorstel dat juist voelt, wordt nog te snel gevolgd. Maar is dat wel écht een goed voorstel? Voor alle betrokken partijen? Ook op langere termijn?”

Meer duurzame zorg?

Kaleidoscoop: tool met 4 cirkels om het overleg open te trekken en alle perspectieven te bekijken

Download hier de kaleidoscoop.

Anny Cooreman: “Tijd nemen om alle perspectieven te bekijken, is voor schoolteams niet evident. Want er valt altijd zoveel te bespreken en er is altijd zo weinig tijd. Maar er zit veel winst in je zorgoverleg doordachter, kritischer en gerichter maken. Voor je leerlingen, maar ook voor je school.”

“Ondoordachte maatregelen kunnen veel energie vragen. Geef je Toos een remediëringsbundel terwijl ze zich al te pletter studeert? Dan vraag je haar nóg meer energie te steken in iets wat ze misschien nooit zal kunnen. Hard werken, weinig succeservaring: een recept voor demotivatie op korte en een lager zelfbeeld op langere termijn. Dat zelfbeeld weer opkrikken, vraagt een veel grotere inspanning dan zoeken naar een gepast alternatief voor die remediëringsbundel.”

“Om het overleg bij duurzame verhoogde zorg open te trekken en alle perspectieven te bekijken, ontwikkelde Eureka een tool met 4 cirkels en enkele kernbegrippen. Dat ruime denkkader herinnert je tijdens een overleg aan de basiselementen van een duurzaam zorgplan. Zodat de juiste vragen makkelijker komen en je het overzicht niet verliest, maar ook niet te snel 1 bepaalde richting uitgaat. Van binnen naar buiten:

Groen: de leerling(en) is/zijn de kern; daar draait alles rond.
Rood: stimuleer je met het voorstel de zelfstandigheid van de leerling(en)? Verhoog je er het competentiegevoel mee: zal het bijvoorbeeld tot betere punten leiden? Verbind je de leerling(en) met een netwerk?
Blauw: welke kennis is noodzakelijk? Mag een leerling daarvoor een onthoudfiche gebruiken? Welke vaardigheden komen de zelfstandigheid, competentie en de verbinding met het netwerk ten goede? Kan je die aanleren of stimuleren in de lessen? Heeft de leerling voldoende zelfkennis? Hoe bevorder je die?
Geel: draagt het voorstel ook op (middel)lange termijn bij tot een betere toekomst voor de leerling(en)?”

Hoe gebruik je deze Klik en Print duurzame verhoogde zorg?

Bepaal je startvraag.

Je vertrekvraag kan urgent zijn, bijvoorbeeld ‘Welke redelijke aanpassingen maken het naderende examen Frans voor de dyslectische Ali haalbaar?’ Of zich op de lange termijn richten: ‘Hoe leren we Binti positief met haar hoogbegaafdheid omgaan, zodat ze in haar toekomstige job niet vastloopt door haar uitstelgedrag?’

Je kan vertrekken vanuit de specifieke nood van 1 leerling, bijvoorbeeld ‘Hoe ondersteunen we Klaas de komende 3 jaar met zijn dyscalculie?’ Of naar een aanpak voor een groep leerlingen zoeken: ‘Hoe krikken we de resultaten voor spelling van al onze leerlingen op?’
Garandeer betrokkenheid: geef iedereen een kaleidoscoop.
Draai met de cirkels: welke kritische vragen roepen de kernbegrippen op? Zo vertaal je de startvraag breder en verduurzaam je je overleg.

De startvraag ‘Welke redelijke aanpassingen maken het naderende examen Frans voor de dyslectische Ali haalbaar?’ verbreed je bijvoorbeeld door niet enkel over de korte, maar ook over de (middel)lange termijn na te denken. ‘Welke redelijke aanpassingen stimuleren zijn zelfstandigheid om ook later Frans te gebruiken?’ ‘Hoe verhogen we zijn competentie op een duurzame manier: met welke tools en onder wiens begeleiding?’

Met de startvraag ‘Klaas heeft veel stress voor de toets van wiskunde. Hij kan de rekenregels niet onthouden en maakt veel telfouten. Hoe temperen we zijn stress?’ help je alleen Klaas. Terwijl er nog leerlingen zijn met een gelijkaardige zorgvraag. Verduurzaam je overleg door ook die grotere groep mee te nemen, bijvoorbeeld met een vervolgvraag als ‘Hoe detecteren we in de toekomst leerlingen met faalangst sneller?’

Anny Cooreman: “Je hoeft je voor duurzame verhoogde zorg trouwens niet te beperken tot een zorgoverleg over 1 specifieke leerling. De kaleidoscoop helpt je ook tijdens vakgroepvergaderingen – ‘Welke grammaticale begrippen en afkortingen gebruiken we in de vakgroep moderne talen?’– en beleidsvergaderingen –‘Hoe gaan we met AI en spellingcontrole om in de derde graad?’ –nieuwe invalshoeken vinden.”

Ook voldoende kennis over redelijke aanpassingen bij leer- en ontwikkelingsstoornissen maakt je zorgoverleg doordachter, kritischer en gerichter. Op de website van Eureka vind je een downloadbare brochure met het wettelijke kader: wat kan, mag en moet? En lees je in fiches per leer- en ontwikkelingsstoornis welke redelijke aanpassingen zinvol of schadelijk zijn.

Tine Jellasics