Wat leer jij je leerlingen over gokverslaving?

Verdoken vormen van gokken

“Kansspelen zijn niet onbekend bij jongeren. In het schooljaar 2017-2018 gaf 21% van de 14-18-jarigen aan dat ze dat jaar voor geld hadden gegokt. Vooral sportweddenschappen zijn populair, zeker bij jongens uit de derde graad.”

“Gokken is verboden voor minderjarigen. Voor sommige varianten, zoals bingo op café, moet je minstens 18 zijn. Voor andere minstens 21, casinospelen bijvoorbeeld. Maar zeker online weten jongeren die regels gemakkelijk te omzeilen.”

“Bovendien wordt de grens tussen gokken en gamen steeds kleiner. Bepaalde online games bevatten kansspelelementen. Die maken dat jongeren al vroeg in aanraking komen met gokken, ook al wordt hier niet steeds met ‘echt’ geld gespeeld.”

“Of een jongere in de problemen komt door gokken, hangt af van verschillende factoren. Wie jong begint en een impulsieve persoonlijkheid heeft, loopt extra risico. Ook de vorm van gokken speelt een rol. Slotmachines zijn bijvoorbeeld erg verslavend omdat er weinig tijd zit tussen inzet en winst/verlies. En zeker online kansspelen verlagen de drempel: deelname is anoniem en ze zijn 24/7 beschikbaar.”

Leeft het thema gokken in jouw klas?

Je kan niet van iemands gezicht aflezen dat hij gokt. Er zijn geen specifieke signalen. Omdat gokken vooral in de vrije tijd gebeurt, is het op school extra moeilijk om signalen te zien. Het beste wat je als leraar kan doen, is oog hebben voor veranderend gedrag:

• Nieuwe kliekjes in de klas: uit groepsgedrag kunnen leraren vaak meer afleiden dan uit individuele signalen. Wees dus alert als er plots nieuwe kliekjes worden gevormd in de klas. Zeker als die zich afzonderen van de rest, en het voorwerp van geruchten zijn.
• Minder tijd voor hobby’s en schoolwerk: wie een gokprobleem heeft, besteedt steeds meer tijd aan gokken. Dat gaat ten koste van andere zaken. Hij kan zich afzonderen, zijn vrienden en hobby’s laten vallen. Ook zijn schoolwerk kan eronder lijden: verminderde prestaties, spijbelen, te laat komen.
• Plots veel meer geld of geldproblemen: Een jongere die vaak wint bij het gokken, kan daar stoer over doen. Over verliezen vertellen ze minder vaak. Maar wie dikwijls verliest, komt in geldnood. Die kan beginnen geld te lenen, te onderhandelen over geld of – in extreme gevallen – zelfs medeleerlingen afpersen.

Belangrijk: deze gedragsveranderingen wijzen niet noodzakelijk op gokgedrag. Het kunnen ook uitingen zijn van normaal tienergedrag, andere problemen of een andere verslaving, zoals drugs, alcohol of gamen. Probeer de signalen dus zo discreet mogelijk te behandelen. Tenslotte gaat het meestal om vermoedens.

Maak gokproblemen bespreekbaar

Ontdek je dat leerlingen gokken? Ga in gesprek.

1. Luister naar de leerlingen. Praten ze vaak over winnen of verliezen? Is geld een belangrijk gespreksonderwerp? Lenen ze van elkaar? Belicht alle aspecten: hoe omgaan met geld, geld verdienen, geld sparen en uitgeven.
2. Toon interesse. Waarom vinden ze gokken leuk? Wegen de nadelen op tegen de voordelen? Kunnen ze dezelfde voordelen/kicks ook ergens anders vinden?
3. Negeer het onderwerp niet uit angst dat het nog meer leerlingen op ideeën zal brengen. Zet gokken in het rijtje van andere genotsmiddelen: roken, drugs, alcohol. Dingen waaraan je verslaafd geraakt.
4. Belicht gokken vanuit de valkuilen waar de meeste gokkers in tuinen. Pols naar hun eigen strategieën en ervaringen. Hoe zorgen zij ervoor dat ze winnen? Ontkracht van daaruit hun foute redeneringen over gokken.
5. Vaak gokken leerlingen uit verveling. Zorg voor andere ontspanningsmogelijkheden waar leerlingen een kick uit halen, bijvoorbeeld een voetbaltornooi tussen de middag.

Als gokken problematisch wordt, kan je een leerling doorverwijzen naar de Druglijn: 078 15 10 20. Daar kan hij anoniem terecht via mail, chat of telefoon (ma-vr 10-20u). De medewerkers kunnen hem ook informeren over hulpinstanties in zijn buurt. Zo kunnen jongeren terecht bij het CLB of bij de projecten ‘vroeginterventie alcohol en andere drugs’ van het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG).

Voorkom dat je leerlingen starten met gokken

Zijn jouw leerlingen niet bezig met gokken? Ook dan is het is belangrijk dat je hen goed informeert.

Praat met hen over de valkuilen en gevaren van de vele gokspelen. Neem de tijd om ervaringen uit te wisselen, bijvoorbeeld via een stellingenspel. Luister naar wat er in je klas omgaat. Leer ze op een verantwoordelijke manier om te gaan met kansspelen en kritisch te staan tegenover reclame voor kansspelen en de beloofde (of verhoopte) geldwinst.

Als gokken deel uitmaakt van je Drugbeleid op school, sta je helemaal sterk. Preventiewerkers van de Vlaamse Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) kunnen je daarbij helpen.

Op de website van de VAD vind je meer informatie over gokken en het educatieve pakket You Bet. Specifiek voor de OKAN-klas ontwikkelde VAD het lespakket Over de grens, over alle vormen van verslaving.