Op klasbezoek in het STAM in Gent

“Als je alle boeken uit de Boekentoren rug aan rug naast elkaar zet, hoe ver geraken we dan?” Gids Guy duikt met de derde leefgroep van Freinetschool De Harp in de permanente tentoonstelling van het STAM, ‘Het verhaal van Gent’. Gelukkig hoeven ze daarvoor niet die 50 kilometer aan boeken te lezen.

De rondleiding start bij Guys sleutelkoord. “Waarom staat er een puntje tussen de letters A en M?” Guy wijst naar het STAM-logo op de koord rond zijn hals. “Het zijn 2 woorden”, tipt hij. Alle vingers meteen omhoog. “Een stadsmuseum”, glundert Jan.

Na een wandeling door de binnenstad eerder deze week, zijn de 21 leerlingen goed voorbereid op dit museumbezoek. Hier flitsen we door de geschiedenis van Gent. Een verhaal van water, mensen en bouwwerken die samen de stad vormen. Unieke objecten en verrassende weetjes getuigen over groei en veranderingen, van de middeleeuwen tot nu.

Als rennende reuzen speuren de leerlingen naar bekende Gentse plekken.

Gent op kousenvoeten

Een gigantische luchtfoto van Gent bedekt de vloer van de eerste museumzaal. Om de glastegels te beschermen, trekken we overschoentjes in vrolijke pyjamastof over onze schoenen. “Dat lijken wel onderbroeken”, gniffelen enkele jongens.

“Herkennen jullie plekken in de stad?”, daagt Guy de leerlingen uit. Op hun knieën en buik glijden ze over de haarscherpe en felverlichte fotovloer. “Hier, De Krook”, roept Miro. Enkele hoofden verdringen zich wat verder rond het Gravensteen. Jokke spot de Blaarmeersen. Enkele jonge Buffalo’s gaan op zoek naar het voetbalstadion van KAA Gent.

De schaal van de luchtfoto is 1:1000. Elke glastegel meet 1 vierkante meter en komt in werkelijkheid overeen met een vierkante kilometer. De coördinaten van elke tegel lezen we af op de muur. “Tijd voor een spelletje!”, kondigt Guy aan. Hij stelt in elke hoek van de zaal een groepje leerlingen op. “Zoek zo snel mogelijk de weg naar een bekende Gentse locatie. En, start!”

Iman, Lise, Ada en Lisa vertrekken op tegel C26. Iman leest de instructies op het kaartje, Lise weet al snel wat gedaan. Met reuzestappen bewegen de meisjes zich over het Gentse grondgebied: 6 tegels rechtdoor, 2 naar links, 5 naar rechts. Op 1 tegel na komen ze uit bij een station. “Hier is Gent-Sint-Pieters!”, juichen ze.

Driehoeksmeetkunde in de kerk

Daarna duiken we de dertiende eeuw in. “Is dat 1300 jaar geleden?”, twijfelt Raymond. “Neen, 800 jaar terug”, rekent zijn vriend uit. Eeuwenlang verzorgden de cisterciënzerzusters de zieken in dit hospitaal van de Bijlokeabdij. Vanuit de glazen gang zien we de kerk en slaapzaal van de kloosterzusters al.

Vanop het oksaal kijken we de lege kerk in. Met zijn vlakke hand slaat Guy op een grote, houten kast. Met dank aan de akoestiek in de ruimte, voor extra effect. “Wat is dit meubel en waarom staat het hier?”, vraagt Guy. “Is dat een orgel?”, gokt Jef. Hij herkent het instrument vanuit de pianoles, maar heeft er zelf nog nooit op gespeeld.

Guy doet alsof hij de toetsen en pedalen beroert, maar vanop de orgelbank ziet hij niet wat er in de kerk gebeurt. “Hoe weet ik nu wanneer ik een liedje mag inzetten?”, oppert hij. In de houten behuizing van het kerkorgel ontdekken de leerlingen een achteruitkijkspiegel. Die geeft de organist, via een tweede spiegel achter hem, zicht op het altaar en de pastoor. Miro test het zelf uit en zoekt met juf Inke naar de juiste hoek.

Bij de draadmodellen beeldt de klas zich de middeleeuwse bedrijvigheid in.

Gent deelde de lakens uit

In de gewezen slaapzaal wacht het Gent uit de middeleeuwen. Open maquettes van het Gravensteen, de Sint-Janskerk en de abdijen van Sint-Baafs en Sint-Pieters verbeelden de ontstaansgeschiedenis van de stad. Net zoals de leerlingen zich hier doorheen de 4 metalen draadmodellen bewegen, zorgde het verkeer in die levendige kernen ooit voor verbinding en bloei in de binnenstad.

Toch verhouden de modellen zich niet met het ‘Panoramisch gezicht op Gent’ wat verderop. Op dit topstuk uit 1534 lijkt de Sint-Baafsabdij wel 2 keer zo groot geschilderd als die van Sint-Pieters. Guy verklaart de overdreven afmetingen van Sint-Baafs: “Wie betaalde, bepaalde!”

De stad dankt haar rijkdom aan het laken. Op het donkerblauwe laken, golvend boven onze hoofden gedrapeerd, herkennen we schapen, een weefgetouw en een verfbad. “Stel je voor, in die tijd waren jullie misschien spinster, wever, verver of lakenhandelaar”, bedenkt Guy. Op het tafeltje achteraan glijden onze handen over enkele kleurrijke rollen. Het laken is dik, stug en warm. “Het prikt een beetje”, reageren enkele meisjes.

Jokke heeft geen oog voor het laken. Hij wil weten wat die krullen en puntjes hoog op de muur betekenen. Iman en Saif kennen het schrift, maar kunnen het zelf niet lezen. Ook Guy begrijpt geen Arabisch, maar weet wel dat een handelaar uit het Midden-Oosten al in 1154 Gent als mooie, grote stad beschreef. Samen zoeken we ‘medina’, het Arabische woord voor stad.

Voor spijs en drank

We volgen Guy naar een majestueuze zaal. Juliens oog valt op de lange houten tafels: “Dat lijkt hier wel een refter.” Onder het hoge houten gewelf, licht verkleumd bij het enige haardvuur en omringd door religieuze fresco’s, aten de zusters in stilte. 1 van hen las voor uit de Bijbel of zong liederen. Kloosterzusters die de regels overtraden, moesten als straf hun maaltijd op handen en knieën op de koude vloer eten. “Breng me niet op ideeën”, grapt juf Inke.

“Dronken de zusters cola bij hun eten?”, test Guy de leerlingen. “Neen”, klinkt het unaniem. “Koffie?” Raymond schudt zijn hoofd. Koffiebonen leerden we pas veel later via ontdekkingsreizigers en handelaren kennen. “En bier?”, besluit Guy zijn quiz. Ada twijfelt: “Zouden de nonnetjes écht bier drinken?”

“Zelfs de kinderen dronken bier”, vertelt Guy. Mattis kijkt stomverbaasd. “Waarom was dat zo?”, pikt juf Inke in. De fantasie van de leerlingen slaat op hol. Was er niet genoeg water? Was het water vergiftigd? Zaten er toen ook al microplastics in? Lise en Jef kennen het antwoord: drinkwater was toen onzuiver, dus bier was minder gevaarlijk. “Door water te koken en granen of kruiden toe te voegen, verdwenen de bacteriën én de vieze smaak”, vult Guy nog aan.

Meebouwen aan de stad kan in het STAM ook op kleine schaal, mét LEGO.

Niet Overleven Zonder Water

Met de zegen van Jezus en zijn apostelen, die we boven de refterdeur op een muurschildering zien, trekken we verder het klooster in. In de lange gang rondom de kloostertuin leidt elke deur weer naar een nieuwe kamer. De kloosterzusters zien we hier met wat verbeelding zo binnen- en buitenlopen.

In 1 van deze kamers bedekt een metersbrede, oude kaart de hele muur. Waterlopen slingeren felverlicht tussen de handgetekende plaatsnamen, kerkjes en stadsmuren. In het midden lezen we ‘Ghendt’, waar water en schepen al eeuwenlang voor verbinding zorgen. De kaart lijkt in niets op de gigantische luchtfoto. Hier geen moderne haven, geen Volvo-fabriek of site van Arcelor Mittal.

Maar hangt die oude kaart nu ondersteboven? Guy wijst naar de omgekeerde windroos. “Er was toen nog geen afspraak om kaarten naar het noorden te oriënteren”, verduidelijkt hij. Juf Inke ziet haar kans om de windrichtingen op te frissen met enkele ezelsbruggetjes. “Nooit oorlog zonder wapens”, scanderen de leerlingen luidkeels mee. “Nooit opstaan zonder …”, probeert ze nog. “Ontbijt”, klinkt het beslist.

Boekenblokkentoren

“Wauw!”, aan het einde van de lange kloostergang vallen monden open van verbazing. LEGO in een museum? Subtiel verlicht en opgetrokken in duizenden, witte LEGO-blokjes doemen 4 stadstorens op. We herkennen opnieuw de Sint-Niklaaskerk, de Sint-Baafskathedraal, het Belfort en de Boekentoren, hier gebouwd door LEGO Certified Professional Dirk Denoyelle. “Maak je geen zorgen, de torens werden gelijmd”, knipoogt Guy.

Elke bezoeker kan hier naar hartenlust de LEGO-stad van zijn dromen creëren. Hoewel de stapel blinkende LEGO-blokjes lonkt, zullen de leerlingen van juf Inke in de klas verderbouwen aan hun ‘Project Gent’. De roep van de stad, die is van alle tijden.

2 meisjes in het STAM met op de vloer een luchtfoto van Gent

Over STAM – Stadsmuseum Gent

Het Gentse stadsmuseum STAM vertelt het verhaal van Gent en maakt je zo warm(er) voor de stad. Je ontdekt er de vele lagen van Gent, een hedendaagse stad met een eeuwenoud verleden.

STAM – Bijlokesite – Godshuizenlaan 2 – 9000 Gent
2 euro korting op je toegangsticket met je Lerarenkaart. Je betaalt 9 euro in plaats van 11 euro.
Het STAM ligt op 15 minuten wandelen van station Gent-Sint-Pieters.
‘Het verhaal van Gent’ is de perfecte introductie tot de stad, zowel voor kleuter-, lager als secundair onderwijs.
- Gratis toegang tot 18 jaar, ook voor begeleiders van schoolgroepen.
- Een groepsrondleiding met gids kost 85 euro.
  Maximum 20 deelnemers per gids.
Picknick met je klas buiten in de tuinen rond het STAM of binnen in het picknickhuisje ‘De cabine’ (maximum 30 personen). Reserveer dit vooraf gratis bij je groepsboeking.
Maak gebruik van gratis bus- of tramvervoer met dynamoOPWEG.

Vera Verdoodt