Vlaanderen
Klasse.be

Doe het zelf

Zo maak je kinderen weerbaar tegen pesten: 5 oefeningen

  • 14 april 2016
  • 4 minuten lezen

Roepen ze ‘dombo’ of ‘dikkerdje’? Negeren! Maar hoe doe je dat? Leer kinderen meer weerbaar te worden tegen pesten en groepsdruk. Ga aan de slag met deze 5 oefeningen uit de Rots & Water-methode.

Een jongen steekt zijn hand uit en toont 5 vingers

1. Weerbaar tegen pesten? Trek je grens

  • Leer het kind om op een sterke manier stop te zeggen tegen pesters op school. Oefen eerst met het kind ‘stop’ zeggen op 3 verschillende manieren. Bijvoorbeeld heel zacht, heel hoog, heel luid. Hoe voelt elke stop voor het kind? Wissel eens om. Hoe komen de verschillende manieren over bij de andere?
  • Voel je het verschil? Steek nu je arm uit met je hand naar achteren gekanteld en oefen een paar keer een sterke ‘stop’ met een stevige, lage stem vanuit de buik.
  • Maak oogcontact met de pester. Zo weet je of je boodschap aankomt. Bewust met je lichaam omgaan, maakt dat je ook bewuster met je emoties omgaat.

Een jongen kijkt zelfzeker met de handen in de zij

2. Negeer pesters in je ballon

  • Leer het kind letterlijk stevig op zijn voeten te staan: de benen wijd, de knieën een beetje gebogen. Probeer het kind zachtjes om te duwen. Je zal na een paar keer versteld staan hoeveel kracht je nodig hebt om het echt om te duwen.
  • Doe alsof je in een grote ballon zit. Die ballon houdt pesters en woorden buiten.
  • Concentreer je op je ademhaling. Kort inademen en lang uitademen, in en uit je buik. Vertel het kind dat je adem en je buik je beste vrienden zijn die zo vaak mogelijk bij elkaar willen zijn. Zo krijg je een stevige buikademhaling. Wedden dat die pesters je plots minder interessant vinden als je niet reageert en rustig blijft?

3. Focus op 1 been

  • Ga op 1 been staan. Doe een wedstrijdje om ter langst.
  • Trucjes om te winnen? Zoek een punt om op te focussen en span je buikspieren op. Wedden dat je langer dan een flamingo kan blijven staan?
  • Lukt dat al aardig? Probeer het kind uit evenwicht te brengen. Trek gekke bekken en daag het uit met woorden: ‘onnozelaar’, ‘dombo’, ‘wat heb jij aan’? Prik eens met je vinger op armen, schouder of buik.

Een jongen steekt 2 vuisten in de lucht

4. Denk positief op het toilet

  • Ga letterlijk stevig op je benen staan: wijdbeens, knieën lichtjes gebogen.
  • Steek je armen in de lucht in de vorm van een V. De V van Victorie of oVerwinning. Of: Vandaag gaat het me lukken.
  • Overtuig jezelf luidop: die toets Frans gaat lukken, ik kan het, ik ga mijn best doen. Herhaal. Herhaal. Overtuigd? Je hersens alvast wel na dit trucje van 2 minuten – dat blijkt zelfs uit wetenschappelijk onderzoek.
  • Op school kan het kind dit kort doen voor de speeltijd op het toilet.

Een jongen staat eerst droevig naar de grond te staren, en stapt daarna met opgeheven hoofd vooruit

5. Wandel weg met je kin in de lucht

  • Pesters die je ‘dombo’ noemen? Negeer het, blijf rustig, zeg ‘stop’ en wandel weg met een krachtige lichaamshouding.
  • Trek 2 denkbeeldige strepen en laat het kind een afstand van 20 à 30 meter wandelen. Eerst met het hoofd naar beneden. Een tweede keer met de kin omhoog. Hoe voelt het verschil? Wedden dat die pesters zo’n reactie niet gewoon zijn?
  • Laat het kind nu met de kin omhoog wandelen. Ondertussen zeg je nare dingen, een beetje zoals die pesters.

Rots & water-methode

Rots & Water is een wetenschappelijk bewezen weerbaarheidsmethode om pesten te voorkomen en aan te pakken. Kinderen en jongeren leren omgaan met pestgedrag en groepsdruk. Ze leren voor zichzelf op te komen en contact te maken.

De methode is ontwikkeld in Nederland en wordt ondertussen wereldwijd in scholen gebruikt door 50 000 trainers en 2,5 miljoen leerlingen. Van kleuters tot secundair of buitengewoon onderwijs. Kinderen leren wanneer ze rots of water moeten zijn, stevig staan of meegaan. De psychofysieke methode bestaat uit oefeningen vol actie en spel.

Stijn Janssens is master instructor Rots & Water van Sjanstrainingen en puurde 5 Rots & Water oefeningen uit de methode om met kinderen te doen.

Sara Frederix

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


G

Gie Deboutte

15 april 2016

Mooie tips. Vooral te benutten nog voor kinderen of jongeren in problemen komen. Pas op voor de valkuil dat het van de individuele weerbaarheid van het kind afhangt of het al dan niet gepest wordt. Pesten gaat uit van degenen die pest en van de velen omstaanders die het tolereren. Ook daar moet er gekanjerd worden. Vast en zeker op nog heel andere manieren. Pesten voorkomen en in de kiem smoren, doe je samen. Het gewicht op de schouders van slachtoffers wordt heel wat lichter van zodra ze steun ervaren. Een WIJ-gericht antwoord is ook daarom belangrijk.

Reageren
S

Stijn Janssens

18 april 2016

Bedankt Gie voor je aanvullingen. Ook wij zijn er ons van bewust dat kinderen de problemen niet alleen moeten oplossen en al zeker niet de schuld bij zichzelf moeten zoeken. We vinden het belangrijk om tijdens onze trainingen te werken rond individuele weerbaarheid omdat er net heel veel kinderen dit duwtje in de rug nodig hebben om over meer zelfvertrouwen of zelfcontrole te kunnen beschikken. Tijdens onze sessies werken we rond positieve sociale vaardigheden, de groep in het geheel wordt niet uit de weg gegaan.

Reageren
L

Lisa Verhelst

19 april 2016

Bedankt voor de tips. Ik ben benieuwd naar de toepassing ervan in het secundair onderwijs. Misschien gaan wij leerkrachten er dan te gemakkelijk van uit dat leerlingen dan wel mondig genoeg zijn om pestproblemen met woorden alleen op te lossen?

Lisa, leerkracht PAV

Reageren
R

Rinus Rodenburg

14 mei 2016

Kinderen worden niet gepest omdat ze niet weerbaar zijn maar omdat er een pester is. Deze pester heeft begeleiding en aansturing nodig. Het heeft dan ook geen enkele zin om het slachtoffer een kunstje te leren. Onder het toeziend oog van de trainer lijkt dit succesvol te zijn maar zodra het kind er alleen voorstaat durft het niet meer en neemt de spanning nóg meer toe. Deze aanpak zegt 'verander jij je gedrag want dan zal het pesten stoppen', waarmee de schuld bij het slachtoffer wordt gelegd. Pesten kan alleen gestopt worden door de pester te stoppen. Elke andere aanpak is gedoemd te mislukken.

Reageren
R

Rinus Rodenburg

14 mei 2016

Er zijn in Nederland meer dan 70 interventies. Het merendeel hiervan maakt het slachtoffer het verwijt maakt niet weerbaar te zijn. Slechts 2 interventies richten zich op het gedrag van de dader. De een wil dit bestraffen en de ander (het Pestbriefje) vraagt om begeleiding en correctie van de pester.
Ik vermoed dat pesten deel uitmaakt van de ontwikkeling van ons brein, want pesten doet zich voornamelijk voor in de leeftijdsgroep van 10-14 jarigen. Het begint soms al bij 8 jarigen maar de piek ligt bij 12-13 jarigen. De ernstigste gevolgen zien we bij kinderen van 13 jaar en ouder.
Was het kind eerst nog dol op de juf/meester, nu worden zij bekritiseerd en bespot. Het kind voelt zich 'meer' dan anderen en toont dit door iemand voor wie hij/zij niet bang hoeft te zijn, fysiek of psychisch te mishandelen. Dit noemen we pesten.
Vrijwel alle interventies zijn gebaseerd op symptoombestrijding en hebben nauwelijks effect. Hierdoor zijn en worden er nóg meer interventies gemaakt. Doordat slechts 10% van de kinderen zich tot pester kan ontwikkelen is het lucratiever om de overige 90% te laten betalen voor een kunstje. Dit verklaart waarom men er niet voor schroomt de schuld bij het slachtoffer te leggen.
Het gedrag van de pester lijkt een voorloper van de pubertijd te zijn en is mogelijk bedoeld om los te komen van de ouderlijke bescherming en aansturing. Het is de eerste merkbare stap naar volwassenheid, en iedereen weet hoe moeilijk die stap kan zijn. Enig begrip en begeleiding van volwassenen zal meer succes hebben dan de slachtoffers te leren zich stoer te gedragen. Ik ben geen tegenstander van dit soort opvoedprogramma's, ook al zijn ze in strijd met het motto dat ieder kind zichzelf mag zijn, maar ze hebben meestal niets met pesten te doen.

'Kies Kleur Tegen Pesten' gebruikt het Pestbriefje om medewerkers te vormen.

Reageren
S

Stijn Janssens

14 oktober 2017

Beste Rinus,

Na het lezen van jouw commentaar was ik wel even benieuwd naar jouw specifieke aanpak. Doorheen mijn zoekopdracht merkte ik dat je wel vaker de neiging hebt om andere aanpakken dan de jouwe te bekritiseren. Er zijn meerdere methodieken in de strijd tegen pesten, wij kozen bewust voor Rots en Water vanwege de hoge tevredenheid bij kinderen en ouders.
Jouw favoriete pestaanpak is duidelijk het pestbriefje, ik ben blij voor jou dat je er zoveel positieve ervaringen mee hebt. Je beheert ook toevallig de website pestbriefje.com, misschien daardoor dat je argumenten aanhaalt om jouw aanpak in de belangstelling te brengen.
Wij hebben met een groot hart meegewerkt met Klasse aan dit artikel. Stel je voor dat er een ouder inspiratie uithaalt om zijn kind dat extra duwtje in de rug te geven dat het op dat moment net nodig heeft... . Ook wij zijn ervan overtuigd (zie reactie op Gie Deboutte) dat pesten uitgaat van degenen die pesten en de omstaanders. Ook voor deze kinderen moet er actie ondernomen worden, daarom bieden we deze trainingen ook graag aan in klasverband.
Rots en Water helpt kinderen om steviger in de schoenen te staan. Op een speelse actieve manier werken we rond zelfvertrouwen, zelfcontrole en zelfrespect. Tijdens onze activiteiten werken we rond groepsdynamiek, grenzen aangeven, rust, ademkracht, stevig staan, stemgebruik, daadkracht, ... Ik kan me niet voorstellen dat je dit allemaal onzin vindt. Steeds bereid om open met jou te communiceren.

Stijn Janssens

Reageren
A

Anoniem

1 juni 2016

Ik lees graag het verhaal van Rinus.
Wat mij opvalt is dat steeds het slachtoffer zich moet trainen: psycholoog, weerbaarheid,... . Dit kost handenvol tijd en geld! Wanneer moet de pester eens leren hoe zich te gedragen bij de psychiater, gedragstherapie,... . Het slachtoffer is meestal heel plichtsbewust en zachtaardig van karakter, aangenaam in de klas,... Zij hoeven hun gedrag niet te veranderen!
Pesters aanpakken blijkt een taboe en dat vind ik heel jammer!

Reageren
M

Mieke Santermans

1 juni 2016

Beste Rinus,
Beste Leen,
Bedankt voor jullie terechte nuancering. Kinderen die slachtoffer zijn van pesten hoeven inderdaad de schuld niet bij zichzelf te zoeken. De Rots en Water-techniek is enkel bedoeld om een kind meer zelfvertrouwen te geven en weerbaar te maken. Dat is maar één elementje in de preventie en/of nazorg van pesten.
Over de vele facetten van een pestbeleid op school en de aanpak thuis lees je in de reeks: www.klasse.be/reeks/pesten/
Vriendelijke groeten,
Mieke, redactie Klasse

Reageren
V

Vincent Engelbos

2 juni 2016

Beste Leen, beste Rinus

Er wordt inderdaad nog te vaak aan victim blaming gedaan.
Pesten is een groepsprobleem. In een pestsituatie heb je vaak verschillende rollen (de pester, de gepeste, de omstaanders, de meelopers en de verdedigers). Je lost pesten niet op door de pester en de gepeste te isoleren. Inzetten op weerbaarheid is zoals Mieke zegt ook maar een element in de preventie of nazorg van pesten. Pesten vraagt een brede aanpak.
Als schoolmedewerker heb je een belangrijke rol. Zeg in blok & consequent ‘Uitsluiten kan niet!’
Directeur, secretariaatsmedewerker, leerkracht én poetshulp. Bedenk met het hele schoolteam hoe je pesten kan voorkomen. En hoe je met pestsituaties omgaat. Een duidelijke visie rond pesten is heel erg belangrijk!
Zo heb je een gezamenlijk kader rond pesten waar je altijd op kan terugvallen.
Als begeleider moet je maximaal inzetten op een betere teamspirit in de groep. Al in een zeer vroeg stadium: in de eerste graad van het middelbaar, aan het begin van het schooljaar. Want het is makkelijker om iemand te pesten die je niet zo goed kent.
Bij Jong & Van Zin zetten we niet alleen in op de weerbaarheid van het individu maar werken we ook aan de weerbaarheid van de groep.
Want zelfs het sterkste zaadje vergaat in zure grond.

Reageren
j

joy

22 september 2016

Het is wel steeds omgekeerde wereld. Mijn kind zit ook op therapie omdat andere kinderen zijn grenzen overschrijden en geen respect tonen. Mijn kind is zachtaardig en respectvol naar mens en dier...hij is goed wie hij is.....maar blijkbaar is dat niet goed? Wanneer draait het nu eens om...wanneer worden de ouders van de pesters eens aangesproken en gaan zij op therapie....ook vaak niet omdat die ouders zelf een grote bek hebben en het niet willen horen want dan moeten ze er ook iets mee doen en vaak hebben zij daar geen zin in...makkelijk om dan de ouders aan te spreken waarvan je weet dat die wel met hun kind aan de slag gaan......neemt ook niet weg dat ik blij ben dat mijn zoon leert om sterker in zijn schoenen te staan maar blijft toch oneerlijk....het wordt tijd voor verandering...

Reageren
M

Merel van Veen

29 september 2016

Ik begrijp heel goed dat er gedacht wordt dat de pester zelf aangepakt moet worden en dat is ook zo, echter heb ik diverse kinderen getraind (door mentale coaching en fysieke oefeningen) die gepest worden wanneer de leraar het niet ziet. Voor de juf of meester is dit best een moeilijke situatie omdat de helft van het gepest achter hun rug om gedaan wordt. Daarom train ik kinderen niet alleen tegen 1 pester op deze school, maar om zich de rest van hun leven sterk in hun schoenen te voelen bij welke situatie dan ook!

Reageren
D

Dennis Van der Kuylen

24 februari 2017

Ik hoop ten zeerste dat ik niet de enige ben die deze aanpak ongepast vind (maar nog niet zo ongepast als "je kind is een dombo, komaan redactie, nu gaan jullie zelf mee in het de schuld leggen bij het slachtoffer). Los van alle wel erg dubieuze tips (op één been gaan staan tegen pesten, echt?) wil ik ook wel eens de wetenschappelijke fundering zien voor deze uitspraken. Ik las een aantal passages op de site waarnaar gelinkt wordt, maar buiten een bloemlezing wel erg twijfelachtige uitspraken zie ik geen verwijzingen naar onderzoek waaruit blijkt dat een groep kinderen met deze methode weerbaarder staat dan een andere groep die deze tips niet gebruikt (géén vervolgonderzoeken, gelijktijdige metingen met voldoende proefpersonen en een significant verschil in het ophouden van het pestgedrag).

De "rots en water"-aanpak lijkt mij meer een godsdienst/levenshouding te willen zijn dan een wetenschappelijk onderbouwde methode tegen pesten, wat ook blijkt uit teksten op hun site: "The aim of the program is to build a Rock and Water Person. This is a person who is aware of their own qualities and who has the courage to follow their feelings, who is willing to discover their own path and who will be able to manage the responsibilities and challenges they encounter on their way through life." of ook wel "specially nowadays, living in a multi-cultural, fast changing society, there is a desperate need for guidance of youth in finding their way to happiness, real strength and meaningfulness. In many traditional cultures it was common to guide young people, boys and girls, through an Initiation Process, (a kind of Rites of Passage,) that made the passage from boy/girl to manhood/womanhood a lot easier and safer. Given the intense pressure to perform that young people are now subjected to, it is especially unfortunate that Rites of Passage rituals no longer exist. To some degree The Rock and Water Program can be seen as a substitute for the guidance given in traditional Rites of Passage processes". Met andere woorden: gaat het hier om een weerbaarheidsmethode? Graag antwoord.

Reageren
S

Stijn Janssens

14 oktober 2017

Beste Dennis,

De citaten waarnaar je verwijst komen uit de Australische of Nieuw-Zeelandse websites van Rock and Water. In deze landen wordt Rots en Water volop ingezet om oa Aboriginals en Maori's te helpen in hun groei naar volwassenheid. Uiteraard is de methodiek ook geschikt voor iedereen die wil werken rond zelfvertrouwen, zelfcontrole en zelfrespect.
Via de volgende link http://rotsenwater.nl/download/RW%20Brochure%202017_web.pdf
kan je de Nederlandstalige (Europese) brochure bekijken waarop erg duidelijk de missie, doelstellingen, aanpak, wetenschappelijk onderzoek, internationale ontwikkeling en opleidingen omschreven staan. Rots en Water is een sociale competentietraining die zich richt op het voorkomen en aanpakken van pesten, weerbaarheid en seksueel geweld.  We leggen nooit de schuld bij het slachtoffer, we werken wel methodisch rond sociale vaardigheden en assertiviteit. Ik hoor het graag mocht je nog vragen hebben.

Stijn Janssens

Reageren
M

Marleen Van Aken

19 september 2018

Inderdaad: "Jouw zoon heeft het profiel om gepest te worden, laat hem maar in therapie gaan". Wat voor de jongen heel erg een teken van falen was. En de pesters, ach die bleven eens een middagje binnen i.p.v. te spelen. Met leerkrachten gepraat, van school veranderd, veel tranen en hevige discussies ...Leerkrachten doen soms een duit in het zakje en zijn soms zelfs aanleiding tot pestgedrag van kinderen, immers, als zij een kind als pispaal uitkiezen is het voor sommige kinderen normaal om partij te trekken voor juf. Zelfs leerkrachten met goede bedoelingen, die echt hun best doen, zien het niet en als ze 't zien, weten ze niet hoe ze adequaat kunnen reageren. Nog veel werk aan de winkel om al dat verdriet te vermijden. Misschien volwassen geworden pesters laten zoeken naar de oorzaak van hun gedrag?

Reageren
S

Sara Frederix

21 september 2018

Dag Marleen, hopelijk heeft jouw zoon een klas en school gevonden waar hij zich beter voelt en pesten op klas- en schoolniveau beter wordt aangepakt. Met Klasse proberen wij leraren en scholen te ondersteunen in hoe omgaan met pesten. Heb je al eens gekeken in ons online dossier over pesten (https://www.klasse.be/reeks/pesten/)? Daarin geven we leraren en scholen tips en inzichten hoe omgaan met pesten, hoe signalen herkennen, hoe reageren en aanpakken ... Je vindt er ook tips voor ouders en waar je terecht kan. Hopelijk kan je op de nieuwe school bij de leerkracht op de eerste plaats terecht, of anders bij de zorgleraar, leerlingenbegeleider, directie of CLB. Op de school van mijn eigen kinderen heeft een groepje ouders geijverd om als school te investeren in een pestmethodiek zoals KIVA. Dat is misschien ook een ideetje om als ouder mee de warme school te creëren die we als ouders en leraren willen voor onze kinderen en leerlingen. Sara Frederix van Klasse

Reageren
L

Lynn

24 april 2019

Heel zinvolle tips. Nu vroeg ik mij af, op welk wetenschappelijk onderzoek jullie je gebaseerd hebben bij tip 4. Ik zou hier graag meer over willen lezen!

Reageren
T

Thomas Logghe

11 mei 2023

Ik merk dat veel reacties gaan over victim blaming, over wie de schuld van het pesten draagt en wie er voor moet opdraaien. Maar daar gaat het eigenlijk niet om. Er bestaan geen goede redenen om te pesten (als in "iemand die te raar is vraagt erom gepest te worden"). Het pesten gebeurt uit frustratie, jaloezie, miskenning. Het idee dat pesters zelf goed in hun vel zitten en vanuit die zelfverzekerdheid anderen te lijf gaan, is fout. Pestgedrag brengt zowel de pester als de gepeste, als alle omstaanders en de hele samenleving leed. En het is maar de vraag of de pesters straffen helpt. In sommige gevallen wel, in andere niet, en wordt het conflict enkel groter.
We richten ons er dus beter op het verdwijnen van het pestgedrag.
De gepeste weerbaarder maken helpt wel. Dat betekent niet dat het pesten zijn of haar schuld is.

Reageren

Laat een reactie achter