Smartphones op school: verbieden of niet?

“Ons doel is corrigeren. Niet sanctioneren”

Maarten Smeulders,
adjunct-directeur in GO! Atheneum Schilde

“Enkele jaren geleden vroeg de leerlingenraad om te versoepelen: of de smartphone ook op de speelplaats mocht. We gingen in gesprek en stemden in. Onze basketveldjes lagen er plots verlaten bij. Leerlingen stonden in groepjes op hun scherm te tikken, hoofd naar beneden. ‘Zombieland’, noemden ze het zelf. Raar maar waar: enkele maanden later klopte de leerlingenraad opnieuw aan. Of we de beslissing wilden terugdraaien, omdat ze misten hoe het vroeger was. De basketveldjes leefden op.” 

“We kiezen voor een empathisch gedoogbeleid. Wie de school binnenwandelt en net voorbij de poort zijn oortjes en zijn smartphone opbergt, krijgt geen berisping. Wie online wil nagaan in welk lokaal die les heeft, vraagt even toestemming. Maar wie video’s kijkt of zit te gamen, gaat op de bon. De overgrote meerderheid van onze 400 leerlingen houdt die lijn prima aan. Elk jaar leggen we de regels uit. En ook op ouderavonden verduidelijken we onze keuzes.”  

“Met de 4 of 5 leerlingen die in de boosheid volharden, gaan we in gesprek. Zij leveren hun gsm bij de start van de dag verplicht in. Soms merken leerlingen dat die regel voor hen het beste werkt en laten ze uit eigen beweging hun smartphone bij het onthaal. Minder kans op nablijven, redeneren ze.”  

“Natuurlijk blijft een duidelijke rode lijn nodig. Een leraar filmen, online pesterijen: dan treden we hard op. Onze ervaring? Als je de smartphone niet aan banden legt, rijg je de discussies en akkefietjes aan elkaar. Kies je voor nultolerantie, dan stop je erg veel energie in handhaving. Ons doel is corrigeren, niet sanctioneren. En intussen werken aan zelfontwikkeling.” 

“Recente trend: in de derde graad halen leerlingen steeds frequenter hun smartphone boven. Vaak tijdens toetsen, in een poging om te spieken. En dus kiezen steeds meer leraren in de derde graad ervoor om de gsm-hotels te gebruiken. Ze hangen in elke klas, maar zijn geen schoolbrede verplichting. Al sluiten we ook dat niet uit: schoolbeleid is immers nooit ‘af’.”

“Werken aan de digitale balans van onze leerlingen”

Sara De Jaeghere,
werkgroep Digitale balans, Sint-Godelievecollege in Gistel

“We werken met heel wat acties aan de ‘digitale balans’ van onze leerlingen. In een escaperoom met individuele en klas-challenges verwerven ze inzicht in hun gewoontes en die van leeftijdsgenoten. Zoals een discussie over phubben, je smartphone voorrang geven op de mens die voor je neus zit. Wat doe ik als anderen phubben, doe ik het zelf soms? Hoe beheer ik meldingen? Kan ik me concentreren als mijn smartphone naast me ligt?”  

“Met een klein experiment laten we ze zelf ervaren wat het effect is van een smartphone die binnen handbereik ligt terwijl je studeert. We brengen het gesprek over schermtijd ook op gang met kleine uitdagingen: verwijder 2 apps, zet je meldingen op Snapchat eens af, neem je smartphone niet mee naar de wc. En met acties zoals een smartphonevrije dag zetten we digitale balans geregeld in de kijker, bij leerlingen en leraren.” 

“Vooral bij leerlingen van de eerste graad zien we hoe moeilijk dat evenwicht is. Die jonge tieners willen soms het liefst in hun scherm verdwijnen. Ze kennen elkaar nog niet erg goed. Dan is je smartphone een veilige vlucht. Wie vroeger eenzaam naar zijn voeten stond te staren, heeft nu wel een gesprekspartner. Vaak is dat toestel nieuw voor hen, wat hen nog gevoeliger maakt. En ze gamen vaker dan oudere tieners.”  

“Strengere regels voor de eerste graad? Graag. Maar als je geen gescheiden speelplaatsen hebt, kan je die regel niet zomaar hardmaken. Met de werkgroep Digitale balans bekijken we of ons beleid volgend schooljaar anders moet. Een verbod komt er wellicht niet. Onze overtuiging: een gezonde relatie met je smartphone moet je trainen, en dat is ook de taak van de school. Tegelijk moeten we erover waken dat we onze leerlingen niet meer vrijheid bieden dan ze aankunnen. En dat we de draagkracht van ons team niet overschrijden.” 

“Strikter en eenvoudiger: we merken nu al de positieve effecten”

Wouter Bosteels,
leraar Frans, Sint-Pieterscollege in Leuven

“De rij leerlingen die na school hun toestel moesten komen ophalen, groeide dag na dag. Bovendien zagen we hoe smartphones sociaal contact op de speelplaats belemmerden, focus tijdens de les hinderden en cyberpesten in de hand werkten.”

“Daarom stelden we na een open pedagogische raad voor om ons smartphonebeleid aan te scherpen. Eenvoudiger én strikter: geen smartphones op de speelplaats, geen smartphones in de gangen. Vertegenwoordigers van ouders en leerlingen verklaarden zich akkoord. We communiceerden dat de nieuwe regels na de paasvakantie ingingen.” 

“Die eerste dag na de paasvakantie waren we op onze hoede. Zouden leerlingen protesteren? Een zitstaking, de hele speelplaats die de regel aan zijn laars lapt? Onze vrees bleek ongegrond. Sterker nog: we moeten nu veel minder vaak ingrijpen. En de sfeer op de speelplaats is een verademing. Vroeger troepten leerlingen vaak samen rond 1 schermpje. Nu praten en lachen ze samen. En de kleintjes ravotten weer: heerlijk om te zien.” 

“Praktische regelingen moesten we omdenken. We gingen na of in elke klas een klok hing. Als een lesuur wijzigt, sturen we geen berichtje via Smartschool maar stapt iemand van het secretariaat de klas binnen. Leerlingen moeten hun uurrooster weer uit het hoofd leren. Of even de laptop openklappen, want die hebben ze ook. Na de laatste bel in hun online planner checken welke boeken ze mee naar huis nemen? Dat kan sowieso, want het verbod geldt enkel tijdens de schooluren.”  

“Eind juni evalueren we onze nieuwe aanpak, vooral op praktisch vlak. Misschien zijn displays op strategische plekken handig, om wijzigingen in het uurrooster door te geven? En zijn de regels ook bruikbaar tijdens excursies? We zijn niet naïef: natuurlijk zullen de schermpjes hier en daar nog opduiken. Maar we merken nu al de positieve effecten. Ouders laten weten dat ze fan zijn. En onze leerlingen passen zich wonderwel aan. Blij dat we ze die schermvrije tijd op school kunnen gunnen.”  

Hoe je werkt aan toestelwijsheid en duidelijke regels: tips van expert Lieven De Marez.