Zo wordt je instaptraject warm voor kleuters, ouders én leraren

Jan De Mets: “De sprong voor een 2,5-jarige en de ouder(s) naar de kleuterklas is erg spannend. Alles is nieuw: de mensen, de omgeving, het dagritme, het speelgoed. Wat spanning en onzekerheid is oké, op voorwaarde dat de omgeving zich warm, als één team, duidelijk, oudervriendelijk en op maat van het jonge kind organiseert.”

Katrien Van Laere: “Enerzijds is er de overstap van thuis of de kinderopvang naar school. Anderzijds moet de startende kleuter doorheen de dag wennen aan de overstap- of tussenmomenten op school: van de opvang naar de speelplaats of klas, naar het toilet, naar de refter, naar de slaapklas … waar vaak andere en nieuwe gezichten de pedagogische fakkel overnemen.”

Katrien Van Laere: “Ook de ouders en de kleuterleraar moeten wennen. Je ouders vanaf dag 1 tonen dat je hen ziet als partner verlaagt voor hen de drempel om jouw te contacteren. En met input van de ouders went ook de kleuterleraar snel aan het nieuwe klasgenootje. Handig als je niet zelf moet uitzoeken wat het kind graag en goed doet: knuffelen, bewegen …” 

Katrien Van Laere: “Vaak stellen we ons tijdens een instaptraject de vraag of een kind schoolrijp is. Maar het blijft zoeken naar een definitie van ‘schoolrijp’. Wat betekent dat? Dat het kind al stil kan zitten, zonder tranen afscheid kan nemen, zelfstandig zijn jas kan aantrekken? Dat zijn impliciete verwachtingen die druk leggen bij ouders. Zeker bij gezinnen voor wie school een nieuwe context is.”

Jan De Mets: “Het gaat niet om een moment, dag of week. Spreid dat wennen, dat toeleven is een proces dat dagen, weken of zelfs maanden kan en mag duren. En weet dat de wentijd eigenlijk al voor de eerste schooldag begint, vanaf de eerste ontmoeting: tijdens de rondleiding, het inschrijfmoment, de eerste kennismaking in de klas, bijvoorbeeld wanneer de 2-jarige op bezoek komt in de klas voor een speelmoment.”

Katrien Van Laere: “Besef dat elke ouder zo graag een vlieg in de klas van zijn kind wil zijn. Ouders veel tonen, de klasdeur het eerste half uur openzetten bijvoorbeeld, beantwoordt spontaan heel wat van hun vragen. Plus: door ouders samen te brengen in je klas, leren ze elkaar ook onderling kennen. Zo gaan ze onderling verhalen, vragen en bezorgdheden met elkaar uitwisselen.”

Katrien Van Laere: “Onderzoek toont dat instappende ouders veel zorgvragen hebben over het fysieke en emotionele welbevinden van hun kind. ‘Mijn kind komt thuis met een volle brooddoos, of met andere kleren aan. Wat is er gebeurd?’ Zonder antwoord ontstaat frustratie en afstand. Of de ouder haakt af en kiest om het kind naar een andere school te verhuizen, of thuis te houden.”

Jan De Mets: “Natuurlijk kan je niet alle vragen beantwoorden en oplossen. Luisteren is wel een must, want heel vaak is de instapleraar het aanspreekpunt. Is er geen kant-en-klaar antwoord, moet de instapleraar intern even rondvragen, of is overleg nodig voor het antwoord? De ouder(s) vertellen dat je hun vraag of zorg serieus neemt en ermee aan de slag gaat, is vaak genoeg.”

Jan De Mets: “In heel wat Europese landen zoals Spanje, Zweden en Denemarken vormen kinderopvang en kleuteronderwijs één geheel. Een overstap naar de kleuterklas maken kinderen tussen 0 en 6 jaar er niet mee. Bij ons is een gesplitst systeem: kinderopvang valt onder Welzijn, de kleuterschool onder Onderwijs. Rond 2,5 jaar gaan onze kinderen een pedagogische breuklijn door. Net zoals in Frankrijk. Nergens anders in Europa starten peuters zo vroeg met kleuteronderwijs.”