Ontvang de nieuwsbrief Schooldirect
Altijd mee met onderwijsbeleid en regelgeving? Inspirerende voorbeelden, duiding en tips?
Elke dinsdag in je mailbox.
Schrijf je gratis in
Tips
Nooit meer directeurs te kort? 6 tips voor proactieve schoolbesturen
Een directeur valt uit, kiest voor een andere job of gaat met pensioen. Het schoolbestuur zit met de handen in het haar, want vindt niemand om de functie op te nemen. Hoe maak je werk van een pool kandidaat-directeurs? “Start vandaag met gedeeld leiderschap”, zegt Hannelore De Greve (KdG) vanuit nieuw onderzoek naar het ontwikkelen van schoolleiderschapspotentieel.
1. Weet wat en wie je wil
Hannelore De Greve: “Als schoolbestuur is het belangrijk dat je weet wie je als schoolleider wil. Heb je nood aan eenzelfde type directeur als de vorige? Of iemand die een andere wind laat waaien door de school? En welk profiel past in de visie van het schoolbestuur?”
“Ga de dialoog met het schoolteam aan over je zoektocht. Denk goed na op welke manier je de vraag formuleert: wil je hen informeren, laten nadenken of beslissen? Tast af hoe ze denken over de voor- en nadelen van een interne of externe kandidaat, hun noden en toekomstvisie voor de school. Zo wordt de vacature een sterk verhaal dat je samen schrijft om de juiste persoon voor de school aan te trekken.”
2. Spot en waardeer leiderspotentieel
Hannelore De Greve: “Zoek naar mensen die geen formele leidinggevende functie hebben maar het spontaan doen. Bijvoorbeeld iemand die moeite doet om de school in de pers te brengen, trekkers in een team die zorgen dat de relaties goed zitten, of de zorgcoördinator. Spreek hen aan en benoem de leiderschapskwaliteiten die je ziet. Dat stimuleert om later de stap te durven zetten.”
“Directeurs vervullen een belangrijke taak in het spotten van leiderschapspotentieel. Geef ze ruimte om tijdens functioneringsgesprekken met elke medewerker in te zoomen op het loopbaanpad en roldifferentiatie. Het helpt daarbij om in te zetten op gedeeld leiderschap. Laat leraren leiderschaps- of coördinatietaken opnemen op school. Zo ervaren ze of ‘trekken’ aan een team hen energie geeft of hen net stress bezorgt.”
3. Experimenteer met periodes of teamwerk
Hannelore De Greve: “Een directeur die niet tot aan zijn pensioen de job doet, voelt zich vaak schuldig. Het idee leeft dat je niet meer terug kan of dat je faalt als je dat toch doet. Dat hoeft niet. Maak het vanzelfsprekend dat je directeur bent voor een periode: een ambtstermijn van 6 jaar bijvoorbeeld. Zo trek je meer mensen in de fleur van hun professionele leven aan om de stap te zetten. Bouw een moment in waarop je samen kiest: stoppen of doorgaan?”
“De belangrijkste reden waarom leraren geen directeur willen worden? Ze staan te graag voor de klas. Dat was het top-antwoord uit ons vorige onderzoek. Het schrikt hen ook af om alleen de verantwoordelijkheid te dragen. De job deeltijds doen, samen met een collega-directeur, maakt het aantrekkelijker. Bekijk hoe je zo’n directieteam kan samenstellen, bijvoorbeeld verdeeld op basis van een domein of thema. Spreek af hoe je hen zal begeleiden en evalueren, en hoe ze samen beslissingen kunnen nemen.”
4. Vul rugzakjes met theorie en praktijk
Hannelore De Greve: “Geef leraren met ambitie de kans om met een goed gevuld rugzakje aan de job te starten. Hogescholen en universiteiten bieden diverse opleidingen rond schoolontwikkeling aan. De koepels voorzien pre-service-trajecten. Breng alle relevante opleidingsinitiatieven in kaart en stimuleer leraren om deel te nemen. Soms zijn opleidingen intensief. Onderzoek of het mogelijk is er modules uit te pikken volgens de leervraag. Zo hou je het haalbaar.”
“Leraren geven in interviews aan dat ze niet goed weten wat de job van directeur inhoudt. Door hen te laten praten met een directeur krijgen ze een beter beeld van de functie en ontdekken ze hun eigen leiderschapspotentieel.”
“Job shadowing is nog sterker om de job van directeur te leren kennen. Bovendien kan je schaduwen ook gebruiken om echt te leren, inzichten op te doen, leiderschapscompetenties en vaardigheden te ontwikkelen. Het werkt inspirerend om te zien hoe anderen (leraren, zorgcoördinatoren) bijvoorbeeld de aanpak rond taal- of zorgbeleid uitwerken.”
“Maak bij de voorbereiding wel goede afspraken over de rol en houding van de persoon die gevolgd wordt en wie schaduwt. Reflecteer in groep met leraren en/of huidige directeurs over de leerinzichten, het leiderschapspotentieel en het loopbaanperspectief. De lerende kan dan duidelijker aanvoelen: is de job iets voor mij, waarover heb ik nog bijscholing nodig?”
5. Bereid overdracht voor
Hannelore De Greve: “Werk op voorhand een plan uit om het (on)verwachte vertrek van een directeur op te vangen. Voor een korte periode – bv. een week ziekte, voor een middellange periode – bv. een operatie of lange termijn – bv. pensioen. Maak goede afspraken en weet welke stappen je moet zetten: wat zijn de concrete operationele zaken die dagelijks moeten gebeuren, welke processen kan je even laten rusten en welke moet je echt opnemen?”
“Overdracht vraagt tijd. Geplande wissels kan je beter voorbereiden. Sommige directeurs kiezen er bewust voor om enkele maanden voor hun pensioen deeltijds te werken zodat de opvolger parallel kan meelopen.”
“Investeer, zeker als groot schoolbestuur, in je netwerk. Het kan handig zijn om het aantal scholen onderling te verdelen en ervoor te zorgen dat elke school bij een vaste contactpersoon binnen het schoolbestuur terecht kan, iemand die zijn of haar scholen zeer goed kent en opvolgt. Zij kunnen een nieuwe directeur goed informeren en mee ondersteunen.”
6. Hou de job haalbaar en aantrekkelijk
Hannelore De Greve: “Leraren voelen dat ze op een bepaald moment meer kunnen betekenen voor hun school en maken dan de overstap naar de job van directeur. De impact die ze kunnen hebben op het pedagogische beleid, is een sterke drijfveer. Geef hen voldoende tijd om daarop in te zetten.”
“Breng directeurs samen tijdens intervisiemomenten. Zo kunnen ze ervaringen uitwisselen, ventileren en bevestiging krijgen. Voorzie begeleiding bij processen rond visie, bij omgaan met het team of bij denkoefeningen op een personeelsvergadering. Blijf startende én ervaren directeurs ondersteunen. Verminder de planlast rond operationele taken zoals het gebouw, administratie, financiën.”
“Je hebt tot slot directeurs nodig die enthousiast zijn en blijven over hun job. Wat ze zeggen en uitstralen is ontzettend belangrijk en heeft een effect op het team en de potentiële opvolgers.”
Hannelore De Greve, Katelijne Barbier en Loth Van Den Ouweland van Onderzoekscentrum Groeikracht in Onderwijs (Karel de Grote Hogeschool) onderzochten hoe leraren basisonderwijs zichzelf als potentieel schooldirecteur kunnen zien. Ze onderzoeken nu verder welke acties schoolbesturen kunnen nemen om interesse in de job van schooldirecteur te doen groeien.
Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels
Log in om te bewaren
Laat een reactie achter