“Leerlingen geven aan dat ze een reactie wíllen op hun spijbelgedrag”
Gil Keppens
assistant professor Tilburg University
Specialist
Een sterke band verkleint de kans op schooluitval
Het beste wapen tegen schooluitval is schoolbinding, concludeert onderzoeker Gil Keppens: “Sancties hebben pas effect als de band tussen school en leerling sterk genoeg is, anders duw je spijbelaars net sneller naar de uitgang.”
Leerlingen op schoolhouden blijft bijzonder moeilijk. Sinds corona blijft het aantal spijbelaars jaar na jaar bijzonder hoog. Tegelijk neemt ook het aantal leerlingen toe dat van school wordt gestuurd. De cijfers verbazen Gil Keppens niet: “De verleiding is groot om sanctionerend op te treden tegen spijbelaars, maar zo krijg je ze niet terug op de schoolbanken.”
Samen met Bram Spruyt analyseerde hij 33 internationale onderzoeken en daaruit blijkt: straffen alleen helpt niet. Maar ook: hoe sterker de band tussen leerling en school, hoe kleiner de kans dat leerlingen spijbelen of vroegtijdig de school verlaten.
Lat hoog, drempel laag
Gil Keppens, assistant professor sociologie (Tilburg University): “Er is niets mis met sancties, maar die werken pas als de relatie sterk genoeg is én als ze passen binnen een heldere visie die schoolbreed wordt gedragen. Wanneer de band tussen leerling en leraar sterker is, hebben interventies meer effect.”
“Inzetten op verbinding betekent meer dan alleen maar lief zijn voor elkaar. De lat mag hoog, de regels strikt. In zo’n autoritatief schoolklimaat ben je veeleisend voor de leerlingen, maar sta je er tegelijk heel dicht bij. Die combinatie werkt het best tegen spijbelen.”
“Schoooluitval terugdringen begint ‘s ochtends aan de schoolpoort”
Kijk in deze video hoe leerlingencoödinator Kurt schoolbinding in de praktijk brengt
Wegwijs in het web
Gil Keppens: “Spijbelen en schooluitval zijn vaak ingebed in een web van persoonlijke en sociale problemen. De ene leerling moet op een jonger zusje of broertje passen terwijl de ouders werken. Een andere wordt gepest of verveelt zich stierlijk op de schoolbanken.”
“Een school die ongeacht de reden, meteen met een B-code of strafstudie zwaait, verliest sneller de binding. Uit ons onderzoek blijkt ook dat jongens, zeker met een migratieachtergrond, veel sneller een sanctie krijgen omdat ze moeilijker over de onderliggende reden communiceren. Pas als je op zoek gaat naar het waarom van het schoolverzuim, kan je er ook vat op krijgen.”
“Informele babbeltjes, zo nu en dan een check-in … ze doen wonderen doen op dat vlak. Maar je hebt ook een goed registratiesysteem nodig dat het probleemgedrag en de achtergrond van de leerlingen in kaart brengt. Alleen zo bewaar je het overzicht en kan je ook tijdig ingrijpen.”
Ook in een verbindend schoolklimaat mag de lat hoog en de regels strikt
Gil Keppens
assistant professor sociologie
Preventie is de kern
Gil Keppens: “Preventie is cruciaal want elke B-code verlaagt de kans op slagen. Occasionele spijbelaars hebben nog schrik om betrapt te worden. Wie laat ingrijpt, krijgt de kar niet meer gekeerd. Problematische spijbelaars hebben alle binding met de school verloren en malen niet om een B-code meer of minder.”
“Tijdens ons onderzoek gaven leerlingen aan dat ze een reactie wíllen op hun spijbelgedrag. Soms weet iedereen dat een leerling regelmatig afwezig is, maar vraagt niemand heel eenvoudig: ‘Waar was je? Hoe gaat het met je?’”
“Ik merk nog vaak dat ieder vanop een eilandje werkt. Een leraar geeft een sanctie, een leerlingenbegeleider belt de ouders maar ze weten het niet van elkaar. Leerlingen vertelden ons ook dat ze bij elke stap hun verhaal opnieuw moeten doen en dat ze geen vooruitgang boeken.”
“Als school maak je het verschil door iedereen mee te krijgen in dezelfde aanpak en ervoor te zorgen dat interventies op elkaar zijn afgestemd.”
Lees het volledige onderzoek van Bram Spruyt en Gil Keppens over preventie van spijbelen en vroegtijdig schoolverlaten (2019).
Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels
Log in om te bewaren
G. De Vos
2 april 2023Het Vlaamse onderwijs was heel lang heel Frans. Tot we begin jaren negentig onderaan de OESO-ranking landden. Wereldwijde wetenschappelijke inzichten werden toegelaten. Begin deze eeuw stonden we bovenaan voor enkele vakken. Voor sociale mobiliteit, welbevinden leerlingen, welbevinden leerkrachten in de onderste helft. Tegenstanders van actief onderwijs verzetten zich tegen de leerplannen. Met digitale presentaties en invulbladen konden ze de klas stil houden. Met actief, interactief, coöperatief leren verloren ze controle. De Vlaamse competentie was niet langer 'de organisator van leerprocessen' maar het doorgeven van leerstof. De leerkrachten hoopten dat de leerlingen de leerstof zelf zouden verwerken. Om de stilte te bewaren moest het onderwijs repressiever. Leerkrachten hoefden leerinhouden niet te verantwoorden. Dwang verving leerbereidheid. Rendement en retentie daalden. De voorspelde schoolmoeheid werd alarmerend tijdens corona.
Laat een reactie achter