Zo doen zij het
Hoe buitengewoon ook heel gewoon kan
Leerlingen uit het gewoon en het buitengewoon secundair onderwijs samen in een klas? Passtel doet het al jaren. Samen met 5 schoolteams bouwen ze aan een sterke, inclusieve schoolomgeving. Hoe ze dat voor elkaar krijgen?
Het nieuwe decreet leersteun moedigt meer samenwerking tussen gewoon en buitengewoon onderwijs aan. Met Passtel zet de buitengewone secundaire school GO! IBSO De Horizon haar ondersteuning en expertise in op 5 gewone secundaire scholen van Scholengroep 19 Dender. Het OV4-studieaanbod voor leerlingen met een autismespectrumstoornis (type 9) bouwt op naar inclusief onderwijs.
© Eva Vlonk
Hoe pakken jullie inclusief onderwijs aan?
Joke Van der Straeten, Passtel-coördinator GO! Atheneum Ninove: “Passtel-leerlingen zijn 12- tot 18-jarigen met ASS. Ze volgen les in het reguliere onderwijs. In de eerste graad is dat meestal apart, in groepjes van 8 of 9. Voor sommige vakken sluiten ze aan bij een klasgroep uit het gewoon onderwijs. Dat bouwen we gradueel op. Onze zesde- en zevendejaars volgen de helft van het lesurenpakket inclusief.”
Michiel De Boeck, leraar GO! Handelsschool Aalst: “Dankzij die kleine groepen kunnen we hen in de aparte lessen individueel ondersteunen. Wil een leerling zelfstandig werken of is die sterker in samenwerken? Vraagt iemand individuele begeleiding of heeft die nood aan een gepersonaliseerd stappenplan? Ik leer mijn leerlingen beter begrijpen en kan een sterke band opbouwen. Dat lukt helaas niet in klasgroepen van 25 leerlingen.”
Joke: “Die leerlinggerichte aanpak is voor Passtel essentieel. Ze moeten voelen: wij zijn er voor jou, je staat er niet alleen voor. Met de leerling, ouders, leraren, auticoaches, CLB-medewerkers, coördinatoren, artsen … zoeken we samen oplossingen. Ook preventief. We maken samen afspraken om rust, structuur en duidelijkheid te brengen.”
Is elke leraar een Passtel-leraar?
Joke: “Leraren krijgen de uitdrukkelijke vraag of ze zich voor onze Passtel-werking willen engageren. Zeker voor de aparte vakken in de eerste en tweede graad. Vanaf de derde graad is het vanzelfsprekender dat er Passtel-leerlingen in je klas zitten. De zorgteams bieden wel aanvangsbegeleiding, intervisies en ondersteuning. Een Passtel-coördinator waakt in elke school over de gedeelde visie en afspraken. Zo zijn de verwachtingen voor iedereen duidelijk.”
Michiel: “Ik startte 5 jaar geleden met een bang hartje bij Passtel. ASS was voor mij totaal onbekend. Dankzij inleefsessies, de hulp van auticoaches en ervaren Passtel-leraren die spontaan co-teaching aanbieden, sta ik nu sterker voor de klas.”
Hoe kleurt Passtel je lesaanpak?
Michiel: “Ik leerde klaar en duidelijk structureren: alles in stappen uitwerken en noteren. Van de agenda en het lessenrooster tot het mappensysteem in de klas, elk vak heeft een vaste kleur. Handig als een Passtel-leerling uit het tweede jaar in Ninove bijvoorbeeld overstapt naar het derde jaar in Aalst.”
“Diezelfde rust en structuur creëren we al bij het begin van de les. Onze Passtel-groepen vormen een rij aan het klaslokaal. Hoe, volgens leeftijd of in alfabetische volgorde, beslisten de leerlingen mee. Daar merk ik al hoe het met hen gaat. Is een leerling overprikkeld? Dan praten we even of haal ik de auticoach erbij. Ik vlieg na het belsignaal dus niet meteen in mijn les.”
“Passtel-technieken zijn een meerwaarde in al mijn lessen. Op elke klassenraad delen de Passtel-leraren een good practice. We delen ook onze kennis. Succesvolle werkvormen, inspirerend materiaal of achtergrondinformatie over thema’s zoals stressmanagement of sociale vaardigheden plaatsen we in een digitale bibliotheek, voor alle leraren van de 5 scholen.”
© Eva Vlonk
De combinatie gewoon en buitengewoon is niet evident. Lopen jullie ook wel eens vast?
Joke: “Elke leerling met ASS is uniek. We zien vaak cognitief sterke leerlingen die de leerstof perfect aankunnen, maar op sociaal-emotioneel niveau moeilijk(er) functioneren. De individuele handelingsplannen uit het buitengewoon onderwijs afstemmen op het behalen van de leerplandoelen uit het gewoon secundair onderwijs, is voor de leraren en het zorgteam een moeilijke evenwichtsoefening.”
Michiel: “Op maat van onze leerlingen durven schrappen? Tijdens de doorlichting ontdekten we dat dit kan. Als een Franse werkwoordstijd niet haalbaar is voor een Passtel-klas, kan onze klassenraad beslissen om die te laten vallen. Die dialoog met de inspectie gaf een boost. Durf schrappen, dispenseren en differentiëren.”
Verloopt zo’n Passtel-klassenraad zoals in het gewone onderwijs?
Joke: “Omdat Passtel-leraren verbonden zijn aan het buitengewoon onderwijs, is in hun opdracht minstens 1 uur per week voor klassenraad voorzien. We bespreken dan de individuele handelingsplannen. Hoe gaat het met de leerling? Voelt die zich goed in de groep? Welke vakken hebben extra aandacht nodig? Hoe kan de leerling hierin groeien? Wat we met de leerling willen bereiken, proberen we SMART te formuleren.”
Michiel: “We werken ook met leerlingenpaspoorten die we over de leerjaren, klassen en scholen doorgeven. Daarin vinden alle collega’s heel concrete do’s & don’ts. Zo praat ik met een leerling uit mijn klas even over z’n hond Sky als hij overprikkeld is.”
Hoe smeed je een klasgroep van leerlingen en Passtel-leerlingen?
Michiel: “Tijdens de startdagen blijven de Passtel-leerlingen anderhalve dag samen. Ze leren de groep kennen met wie ze de inclusieve vakken zullen volgen. Vooraf bekeken we welke gewone en buitengewone groepen goed matchen. We vertellen de leerlingen van die klas, of zelfs het hele jaar, wat ASS inhoudt. Ongepaste opmerkingen pakken we direct aan.”
Joke: “In de tweede graad komen die opmerkingen af en toe wel eens. Dat zijn pittige klassen: jongeren die volop puberen. In het derde jaar komen er ook veel leerlingen bij uit andere scholen, die Passtel nog niet kennen. Bij conflicten gaan we samen met de leerlingenbegeleiders uit het gewoon onderwijs het gesprek aan met de leerlingen.”
Michiel: “In de derde graad kijkt niemand nog op van Passtel-leerlingen in de klas. Op school nemen de leerlingen uit de inclusieve klassen het voor hun vrienden op. Iedereen komt hier via dezelfde schoolpoort binnen, trekt samen op en kleurt het leven op school.”
Joke: “We hebben wel 2 Passtel-leslokalen voor de aparte vakken. En de auticoaches hebben een eigen zorgbureau. Daar kunnen onze Passtel-leerlingen altijd terecht. Tijdens drukke pauzes bieden een stille speelplaats, groene zones of een stil ontspanningslokaal rust voor álle leerlingen die er nood aan hebben.”
Hoe bereiden jullie Passtel-leerlingen voor op hun volgende stap?
Joke: “In het vak Onderwijsloopbaanbegeleiding bespreken we de hele waaier aan vervolgtrajecten. Op welke ondersteuning heb je nog recht als je meerderjarig wordt? Wil je werken of verder studeren? Wil je zelfstandig wonen, op kot gaan bijvoorbeeld? We bespreken studiekeuze of werktraject samen met de leerlingen en hun ouders.”
Michiel: “We moedigen hen ook aan om in te tekenen op een vak aan de hogeschool. Dan volgen ze een aantal uur les aan die hogeschool én leggen ze een examen af. Leerlingen die daarvoor slagen, behalen dat studiepunt. Vorig jaar deden 3 leerlingen mee. Ze haalden minstens 17 op 20. Uit mijn groep is nu 1 leerling aan het werk, alle andere studeren verder.”
© Eva Vlonk
Zijn het hoger onderwijs en het werkveld klaar voor de doorstroom van Passtel-leerlingen?
Joke: “Steeds meer school- en werkplekken willen met onze tips een autivriendelijke leer- of werkomgeving inrichten. Toch is meer samenwerking nodig om inclusie in de samenleving te verankeren. Stel je voor: auticoaches op elke werkvloer. Geef afgestudeerde Passtellers een heldere opdracht, zorg voor taakgerichte of sociaal-emotionele ondersteuning van een auticoach en je kan rekenen op een uitmuntende werknemer.”
Michiel: “Zeker in de ICT-wereld ontdekken we bedrijven die ASS-vriendelijker worden. Onlangs bereidden de leerlingen in de les Nederlands een sollicitatiegesprek voor. Na enige tijd zoeken, vond een van hen een vacature en riep ze – haar woorden – uit: ‘Hé, ze zoeken hier autisten!’”
Waar dromen jullie met Passtel nog van?
Michiel: “Een ruimer studieaanbod over heel Vlaanderen. Sommige leerlingen kiezen bewust voor een studierichting die we slechts op 1 school binnen Passtel aanbieden. Daardoor zijn ze soms lang onderweg.”
Joke: “Binnen onze eigen scholengroep is Passtel gegroeid van 2 naar 5 vestigingsplaatsen. Onze wachtlijsten tonen aan dat er voor jongeren met ASS nood is aan inclusief onderwijs. Het concept van Passtel uitbreiden naar andere scholen lijkt ons een goed idee.”
Met welke visie op inclusie willen jullie andere scholen inspireren?
Joke: “Voor mij is inclusie heel helder: leerlingen ongelijk mogen behandelen, ook al streven alle leerlingen dezelfde leerplandoelen na. Het gaat over een ongelijke behandeling die oké is.”
Michiel: “Niet per se streven naar gelijkheid, maar wel naar gelijkwaardigheid. Ik moest wel even wennen aan dat idee.”
Joke: “De ene leerling heeft hulpmiddelen nodig, de andere niet. ‘Dat is niet eerlijk!’, horen we vaak van leerlingen. Wanneer we hen uitleggen waarom een leerling extra hulp krijgt, aanvaarden ze dat. En die communicatie is essentieel: het is oké om hulp te krijgen en te mogen gebruiken.”
Log in om te bewaren
Laat een reactie achter