Van arbeidsmarktfinaliteit naar hoger onderwijs: 5 tips

Ilse, adjunct-directeur, TA Brasschaat: “Bij de start van het zevende jaar leggen leerlingen onmiddellijk een toets wiskunde en Nederlands af. Bij de ene leerling zit de basiskennis klaar om het uitdagende pakket leerstof vast te pakken. Bij een andere leerling is het meteen helder dat die een tandje bij moet steken. De niveautoets zet meteen de toon: dit wordt voor elke student een pittig jaar om van arbeidsmarktfinaliteit naar hoger onderwijs te gaan. Studeren gaat niet vanzelf. Van bij de start oefenen we leerstrategieën om te leren leren een schooljaar lang in.”

“Tijdens de klassenraad van oktober bespreken we hoe het traject loopt. Hoe zijn de toetsresultaten? Lukt het om grote brokken leerstof te studeren? Welke werkhouding toont de leerling? Neemt die voldoende initiatief om in de bijles of met extra oefeningen de achterstand in te halen?  Wie na de klassenraad van december in de gevarenzone zit, geven we een helder advies: dit traject om van arbeidsmarktfinaliteit naar hoger onderwijs te gaan, is nu nog niet voor jou.”

Jolien, docent pilootproject What’s Next, KdG: “Hoe beter een leerling van het zevende jaar weet in welk domein die een vervolgopleiding aan de hogeschool wil starten, hoe meer die uit het kennismakingstraject op de hogeschool haalt. Mijn advies naar secundaire scholen? Zoom met de regelmaat van de klok in op talenten en interesses. En neem ook de domeinspecifieke vakkennis onder de loep, want wie na 6 jaar elektriciteit een bachelor bedrijfsmanagement wil starten, heeft heel wat in te halen. Belangrijk om daar in de secundaire school voldoende aandacht aan te besteden.”

Ilse: “Een infosessie of brochure over hoger onderwijs? Dat volstaat vaak niet om leerlingen in de arbeidsmarktfinaliteit een realistisch beeld te geven van hoger onderwijs en de stap naar verder studeren te zetten. Pas wanneer ze die eerste voet op de campus zetten, een studentenkaart krijgen en les volgen in een aula voelen ze wat ‘studeren aan de hogeschool’ echt is.”

“Die eerste concrete kennismaking met het hoger onderwijs opent nieuwe mogelijkheden. We merken dat leerlingen helemaal openbloeien en hun motivatie om verder te studeren toeneemt. Daarom trekken we tijdens het schooljaar al naar de campus. Een fijne kennismaking met de leef- en leerwereld van hoger onderwijs.”

Jolien: “12 contactmomenten van november tot mei wijzen leerlingen de weg op de hogeschool. Na het pilootjaar stelden we vast dat leerlingen uiteenlopende ervaringen hadden. Een groep was overdonderd en ging kopje-onder om alle taken en deadlines zelfstandig op te volgen. Een andere groep liep het traject van begin tot eind helemaal uit.”

“Werken in onze digitale leeromgeving Canvas, notities nemen bij een hoorcollege, bronnen checken: uit onze evaluatie van het pilootjaar leerden we dat we beter aparte workshops inplannen om die vaardigheden in te oefenen.”

“Ander inzicht: de evaluerende rol leggen we voortaan bij de secundaire school zodat leerlingen de hogeschool vooral ervaren. De inleefweek wordt de kers op de taart. Net voor de paasvakantie duiken leerlingen het lessenrooster van hun domein in: les volgen in de aula, reflecteren in kleine groepen, syllabus inkijken, praten met studenten en uittesten wat in de vorige modules aan bod kwam.”

Ilse: “Het leerplan voor dat zevende jaar is stevig: de eindtermen dubbele finaliteit halen op één schooljaar is niet voor elke leerling haalbaar. Dan zoeken we samen een plan B, bijvoorbeeld een graduaatsopleiding starten of na wat rijpingstijd het volgend jaar opnieuw proberen. We laten hen niet los.”

Jolien: “’Mevrouw, ik wil een goede toekomst en ik wil dat mijn familie trots op me is’ vertrouwen leerlingen me toe. Verder studeren is een mogelijkheid, maar niet de enige. Een van de leerlingen haakte na enkele maanden af. Uren op een schoolbank zitten, bleek niks voor hem. Ondertussen is die aan het werk. En dat is even waardevol.”

Ilse: “Wie zet mee zijn schouders onder deze nieuwe opleiding? Enthousiaste leraren uit alle finaliteiten stelden zich kandidaat. Met één duidelijk doel: vanaf de eerste minuut liggen de verwachtingen hoog. We zetten in op leervaardigheden zodat leerlingen de leerstof begrijpen en niet napapegaaien. ‘Grote’ toetsen en examens horen bij de opleiding.”

“Dat team houdt leerlingen een spiegel voor: jouw motivatie en leerhouding zijn je sleutels. Dreigt iemand uit de boot te vallen? Welzijn houden we in de gaten: een goed gesprek, luisteren wat een leerling nodig heeft, leerstof herhalen. Die ondersteuning zorgt ervoor dat het zelfvertrouwen van leerlingen opnieuw groeit.”

Jolien: “Maak gebruik van de expertise die een hogeschool in huis heeft. Bij de start dompelden we het lerarenteam secundair onder in een workshop rond hoge verwachtingen. Onzekerheden én oplossingen werden op tafel gelegd. En waar secundaire scholen nog aarzelen om AI te gebruiken, bouwden we als hogeschool al ervaring op. Een nieuwe lerende gemeenschap groeit.”

“Feedback van leerlingen uit het pilootproject is goud waard. We vroegen hen welke tip ze aan nieuwe leerlingen in het zevende jaar zouden geven. ‘Zeg hen dat het keihard werken is, dat het tempo en de lat hoger liggen maar ook dat je vragen mag stellen aan docenten en ze je helpen.’ ‘Niet zoveel verschil met onze eigen school, de groepen zijn gewoon groter.’”

“Dankzij dit traject krijgen ze een klare kijk op hoger onderwijs. Ze weten waar hun persoonlijke uitdagingen liggen, wat we van hen verwachten. Dat maakt indruk, en tegelijk motiveert het hen om de sprong te wagen en ertegenaan te gaan.”