Hoe herken je signalen van radicalisering op school?

Tips voor de start

• Bekijk deze lijst met signalen niet alleen. Uit je bezorgdheid in je team, praat met collega’s, het CLB, met de ouders en vrienden van de leerling. Delen zij jouw zorg, zien zij wat jij ziet?
• Wapen je voor te snelle conclusies. Radicale ideeën en activisme horen bij de zoektocht van jongeren naar een eigen identiteit of verbergen soms andere problemen. Als je dat zo bekijkt, kan je dat gedrag beter in de gewenste richting sturen dan wanneer je emotioneel reageert uit angst of afkeer.

Belangrijke signalen

• Isoleert de leerling zich, sluit die zichzelf uit, verbreekt die contacten met vrienden, klasgenoten?
• Rekruteert de leerling actief voor extreme belangen? Beperkt de leerling anderen in keuzes? Denk aan uitspraken als: ‘Meisjes moeten zwijgen’ of ‘Een alfaman doet aan sport.’
• Zijn er veranderingen in gedrag van de leerling: is die plots stil geworden in de les of net heel aanwezig?
• Zijn er plotse uiterlijke kenmerken die veranderen: lichaamsbouw, kledij, baardgroei, haarsnit?
• Verheerlijkt de leerling de eigen idealen en zet de leerling zich af tegen een samenleving en organisaties die die idealen niet delen?
• Leeft de leerling met een vijandbeeld en benoemt de leerling de bedreigingen van die vijand?
• Praat de leerling over tot actie overgaan of strijd moeten leveren? Rechtvaardigt de leerling geweld?

Controlevragen voor jou en je team

• Kan wat de leerling zegt of doet ook op een ander probleem wijzen?
• Wil de leerling enkel provoceren? Deelt die het gedachtegoed of de ideologie wel echt?
• Is het de eerste keer dat jij dit gedrag waarneemt bij de leerling of heb je vergelijkbare ervaringen?
• Hoe kijken je collega’s en het CLB naar dat gedrag?
• Beïnvloedt hoe de leerling denkt ook wat die doet?

Bedreigende factoren voor de leerling

• Zijn de schoolresultaten van de leerling slecht?
• Heeft de leerling een gebrek aan toekomstperspectief?
• Zit de leerling in een negatief netwerk: heel geïsoleerd en vervreemd?
• Zijn er personen met extreme ideeën in de omgeving van de leerling?
• Zijn er problemen met de identiteitsontwikkeling van de leerling?
• Laat de leerling merken zich onbegrepen te voelen en geen deel uit te maken van de maatschappij?
• Zijn er persoonlijke crisissen in het leven van de leerling? Denk aan een scheiding, conflict met een leraar, een overlijden.
• Heeft de leerling frustrerende ervaringen gehad: smartphone gestolen, herhaalde politiecontroles, cyberpesten?
• Kampt de leerling met een psychische problematiek (verslaving, depressie …)?

Gebruik deze vragen als kompas, niet als diagnose. Door samen te kijken en te praten, herken je sneller signalen van radicalisering op school en wat er écht aan de hand is. Zo maak je ruimte voor dialoog en eventueel gepaste zorg.