Bemiddeling: als conflict op school muurvast zit

“Samenwerken met hem?! Nooit van mijn leven”, blaast een collega. Wat startte met achterklap, groeit uit tot een koude oorlog waarin professionele fouten gemaakt worden. Naar de rechtbank? Of bemiddeling starten? Beatrijs Pletinck is erkend bemiddelaar voor Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Beatrijs Pletinck: “Bemiddeling is geen oplossing voor élk mogelijk conflict. Maar het is wel een alternatief voor pijnlijke tucht- en evaluatieprocedures. Een bemiddelaar helpt de partijen om zelf tot een oplossing te komen zonder naar de rechtbank te stappen. Hoe? Door ze weer met elkaar te laten praten.”

“Midden in het conflict praten mensen niet meer. Als ik ze rond de tafel breng, spreken ze eerst via mij. Ik ben de onafhankelijke derde die luistert, doorvraagt en uitzoekt naar wat er achter de façade speelt. Ik ben dan de steen die je onder een wiel steekt als je auto vast zit in de modder. Door die steen kan je weer doorrijden.”

“In een tweede gesprek zie je dat er stilaan weer dialoog mogelijk is. Beide partijen zien hopelijk in dat ze een aandeel hebben in het conflict . Alleen dan kunnen ze weer vooruit. Zo zei onlangs een leraar die heel kwaad was op haar directeur: ‘Oké, we hebben hem ook niet fijn ontvangen toen die hier startte.’ Die ziet in: we hebben allebei een aandeel in het ontstaan van dit probleem. Dan kan je het conflict gaan oplossen.”

Wat ligt er dieper aan de oorzaak van conflicten?

Beatrijs Pletinck: “We kijken allemaal door onze eigen unieke bril. Die unieke kijk op de werkelijkheid krijg je mee via normen en waarden in je opvoeding, en via levenservaring. Die normen en waarden willen we behouden, we staan daar helemaal achter. Maar wat als een collega andere normen en waarden heeft? Dan krijg je conflicten.”

“Moeilijk soms, maar je moet leren aanvaarden dat iemand anders naar de situatie kijkt en andere conclusies trekt. Je moet je eigen bril niet veranderen, maar ruimer maken. Bekijk de dingen eens breder, of door de ogen van een ander. Denk en-en in plaats van of-of.”

“Foute interpretatie ligt ook vaak aan de oorzaak van conflict. Je moet een onderscheid maken tussen iemands intenties en zijn gedrag. Stel: jij komt met een collega niet goed overeen. Hij passeert je zonder goeiedag te zeggen. Dan denk je: wat een triestig mens, die zegt niet eens goeiedag, die respecteert me niet.”

“Je gaat zijn gedrag s interpreteren, maar je mist informatie. Misschien zag hij je niet, volledig opgeslorpt door zorgen om een ziek kind? Als je beste collega je passeerde zonder te spreken, ga je wel uitzoeken waarom hij dat deed. Dan stap je wat later naar hem toe om te vragen wat er scheelt. En dan krijg je wel een duidelijk beeld.”

“We zijn ook conflictvermijdend omdat we nooit leerden om te praten over wat we goed vinden. En al zeker niet over wat we willen dat de ander anders doet. Dan eindig je met koude conflicten waarin je alles inslikt. Niet goed, want als je dat te lang doet, riskeer je een burn-out.”

“En we hebben meteen een oordeel klaar over alles en iedereen. Dat is voor een stuk een overlevingsmechanisme. We willen orde scheppen in de chaos van het leven. We willen absoluut voor alles een reden vinden.”

Wat is een goeie openingsvraag om collega’s in conflict weer te verbinden?

Beatrijs Pletinck: “Mag ik wat vragen stellen? Vertel me eens meer? Ik wil echt goed begrijpen wat jij zegt.’ Vragen die uitnodigen tot een gesprek en zeker niet confronteren. Bij het begin van een bemiddelingsgesprek zeg ik altijd: ‘Het kan zijn dat je het gevoel krijgt dat ik wat meer achter de ander sta, of die meer ruimte geef. Zeg dat dan. Dan kan ik bijsturen’. Ik blijf altijd onafhankelijk. De partijen moeten me kunnen vertrouwen.”

In mijn tweede gesprek werk ik vooral toekomstgericht. Hoe willen we graag verder werken? Wat zijn de verwachtingen?
Beatrijs Pletinck
erkend bemiddelaar

Wat als ze blijven botsen tijdens of na bemiddeling?

Beatrijs Pletinck: “Dan moeten ze het zelf oplossen. Vaak is dat dan in de rechtbank. Ik heb geen beslissingsbevoegdheid. Ik ben geen rechter of arbiter en kan geen oplossingen forceren.”

“In mijn tweede gesprek met de conflicterende partijen, werk ik vooral toekomstgericht. Hoe willen we graag verder werken? Wat zijn de verwachtingen? Ik zet dat op papier. Ik check wat ik opschreef tijdens het gesprek nog met beide partijen.”

“Daarna giet ik het thuis in een overeenkomst. En stuur die zo snel mogelijk naar beide partijen. Ik laat altijd voelen dat ik kort opvolg. Ik nodig mezelf uit na een maand of 3, zodat ze druk voelen om dat contract na te komen.”

Scholen kunnen ook zelf aan de slag rond conflictbemiddeling?

Beatrijs Pletinck: “Je kan intern een vertrouwenspersoon aanstellen, of als leidinggevende opleidingen volgen rond bemiddeling. Daar leer je doorvragen en luisteren. Als het met die skills dan nog niet lukt om een conflict in je team aan te pakken, kan je een beroep doen op een erkend bemiddelaar.”

Stijn Govaerts