Pesten voorkomen met pingpong en panna

Centrum voor Leren en Werken Antwerpen – Het Leercentrum in Merksem telt 180 leerlingen. 2 dagen per week volgen ze les: een dag PAV en een dag beroepsgerichte vorming. De overige 3 dagen doen de jongeren een stage, betaalde job of werken ze aan hun attitudes. Ze zitten in klassen van maximaal 12 leerlingen en ze hebben slechts 2 leraren.

© Katoo Peeters

“Die kleinschaligheid is een luxe”, zeggen Saskia Vinck en Adinda Van Thournhout. Als trajectbegeleiders in Het Leercentrum volgen ze elke jongere van dichtbij op. “Iedereen kent elkaar, je doet gemakkelijk even een babbel. Een warm en zorgzaam centrum zijn, is een van onze leidende principes.

Een mix van oude en nieuwe leerlingen

“Op de eerste schooldag deden we een kennismakingsspel met de hele school: leerlingen én leraren”, vertelt Emanuel (18), die op 1 september startte in de richting Tuinbeheer en -aanleg. “Op mijn vorige school begonnen we gewoon met de lessen. Ik kwam net uit Albanië en vond moeilijk mijn weg. Hier leerde ik snel iedereen kennen, omdat ik nu eens met de een, dan weer met de ander in de klas zit.”

“In de lessen PAV zijn de leerlingen ingedeeld op niveau, in de praktijklessen op basis van hun interesses en talenten”, verduidelijkt Saskia. “En we doen vaak klasoverschrijdende activiteiten, zoals een winterbarbecue. Zo ken je als jongere al gauw de hele school.”

De jongeren in een CLW zijn – om tal van redenen – uitgevallen in het regulier onderwijs. Ze kunnen op elk moment in het schooljaar instromen. Hoe vermijd je dat er kliekjes ontstaan en nieuwkomers buiten de boot vallen?

© Katoo Peeters

“Je wordt hier niet zomaar in een klas gegooid”, zegt Greg (18), die in januari startte in de richting Horeca. Adinda vult aan: “Als jongeren zich komen inschrijven, trekken we minstens een uur uit voor een gesprek. Maar het blijft veel informatie op korte tijd. Daarom heeft de school een leraar vrijgeroosterd op maandag, om de nieuwkomers op de vangen. Zij neemt niveautesten af, leidt ze rond en stelt ze voor aan hun nieuwe leraren en klasgenoten.”

“Op mijn vorige scholen ging alles heel s-s-snel”, zegt Erduan (16) uit Handel. Adinda helpt de jongen op weg: “Zodra de onthaalleraar merkte dat Erduan stottert, vroeg ze hoe hij daar in zijn nieuwe klas mee wilde omgaan. Ze hebben het meteen samen verteld, dat ontneemt andere jongeren de kans om hem ermee te pesten.”

Je ‘defecten’ benoemen, zo omschrijft medeleerling Emanuel het. “Iedereen heeft ze, ook op een gewone school. Maar in Het Leercentrum laat iedereen ze ook zien. Ik heb geen Belgische nationaliteit, maar niemand pest me daarmee. Want zo zijn er hier nog.”

Een verhakkelde schoolloopbaan

Zijn er jongeren die vanwege pesten in een CLW belanden? “Mijn vriend is om die reden vertrokken van zijn vorige school”, weet Emanuel. “Inmiddels woont hij weer in Albanië, maar naar Het Leercentrum kwam hij graag. Ik zag dat hij liever naar school ging. Dat deed ook mij de stap naar hier zetten.”

“Niet dat ik op mijn vorige school gepest werd, maar ik heb het wel zien gebeuren. De sfeer was er slecht. Als ik ‘s morgens toekwam, zag ik 300 leerlingen roepen en vechten. Dat alleen al zorgde ervoor dat ik niet graag naar school kwam. Hier start ik de dag met een heel ander gevoel: ze lachen en begroeten me.”

Adinda en Saskia kennen geen jongeren die specifiek vanwege pesten naar Het Leercentrum zijn gekomen. “Maar toen we een bevraging deden over spijbelen, gaven enkele leerlingen aan dat ze op hun vorige school vaker spijbelden om die reden. Natuurlijk hebben ook wij spijbelaars, maar sommigen zijn wel gekeerd.”

“Wij zijn een school voor jongeren die niet graag naar school gaan. Veel van onze leerlingen hebben een verhakkelde schoolloopbaan. Voor sommigen zijn we al de vijfde secundaire school.” Hun aanpak werkt: Emanuel en Greg zijn 18 jaar en niet meer leerplichtig. Toch blijven ze plakken. Wat maakt dat het in Het Leercentrum wél lukt?

© Katoo Peeters

Niet meteen een herstelgesprek

“Hier wordt niet gepest,” zeggen Greg en Emanuel beslist. “Daar zijn we niet mee bezig. We willen werken, we willen vooruit.” De jongere Erduan zwijgt. “Het helpt wel dat we met verschillende leeftijden in de klas zitten”, zegt Emanuel met een blik op zijn medeleerling. “De jongsten zijn 15, de oudsten 25. Als er toch eens met een ander wordt gelachen, corrigeren we elkaar direct.”

“Ook de leraren doen dat”, vindt Greg. “Ja, maar niet zo dat ze meteen met straf smijten. Hier word je niet als een klein kind behandeld.” “Klopt. Maar ze laten ook niks rusten.”

“Bij ruzies of pesten gaan we direct in gesprek”, bevestigen Saskia en Adinda. “Dat hoeft niet meteen een herstelgesprek te zijn. Soms is een babbel op de speelplaats voldoende om te horen wat er scheelt. Als jongeren het onderling kunnen uitpraten zonder dat het escaleert, dan laten we dat ook toe.’

“Als een leraar vermoedt dat er wordt gepest, meldt hij dat direct aan zijn collega’s: ‘Let er eens op, tijdens jouw les, tijdens de speeltijd.’ Alle neuzen staan hier in dezelfde richting. Daardoor zoeken leerlingen minder snel de grens op. Ze weten: als ik iets uitspook, heb ik niet één leraar maar een heel team tegen mij.” En áls je een keer een misser begaat, zeggen de jongens, dan blijft dat in vertrouwen. “Ze vertellen niks door.”

© Katoo Peeters

‘We betrekken de leerlingen bij álles’

De volwassen aanpak van Het Leercentrum schemert door in de intensieve leerlingenparticipatie. De leerlingenraad, een groepje van 10 man, komt elke maand samen. Ze buigen zich over de vraag: ‘Hoe kunnen we ons nog beter voelen op school?’ Het leverde een pannaveldje, pingpongtafels en wifi op de speelplaats op, maar ook een nieuw project.

“Op de leerlingenraad bleek dat de middagpauze voor nieuwe leerlingen een lastig moment blijft”, vertelt Saskia. “Onder de vlag van de ‘Conflixers’ willen we nu aan elke nieuwkomer een ‘peter’ of ‘meter’ toekennen die hem wegwijs maakt tijdens de speeltijd: waar koop je de lekkerste broodjes, wie trapt er graag een balletje …”

“Bij álles wat we doen, betrekken we de leerlingen”, zegt Adinda. “Als we bijvoorbeeld een dag rond tewerkstelling organiseren, vragen we hun input. Wat vinden zij zinvol? Willen ze de VDAB of de vakbond bezoeken? Leren hoe je een contract leest of hoe je solliciteert?”

“Je kan jongeren niet uit bed sleuren, ze moeten naar school willen komen. Dan kan je nog 10 thermoskannen thee neerzetten, als niemand daarop afkomt heeft het geen zin. Maar schenk je ook thee voor 3 leerlingen? Ja, als er daardoor 3 liever naar school komen, dan doen we dat.”