Onderwijsinnovatie: maatwerk via trial and error

Om op vernieuwingen in de sector te kunnen inspelen, gooide GO! De Scheepvaartschool in Antwerpen het over een andere boeg: de bso-opleiding Binnenvaart en beperkte kustvaart werd modulair. Inspiratie vond ze bij andere scholen. “Maar door onze specifieke context konden we niks 100% kopiëren”, zegt voormalig directeur Roel Buisseret.

“De blauwdruk voor onze vernieuwing lag in gesprekken met vierdejaars. Onverschillig gedrag en ondermaatse resultaten deden meteen een alarmsignaal afgaan. Demotivatie was voor ons ongewoon: onze leerlingen kiezen doorgaans heel bewust voor hun opleiding. Vele van hen zijn zelfs opgegroeid in het scheepsleven.”

“‘Kinderen die zich vervelen, worden vervelende kinderen’, wist ik. Met die bezorgdheid stapte ik naar de leerlingen. Die vertelden me dat het theoretische deel van de opleiding te lang duurde en niet meer in lijn met de werkelijkheid lag.”

“Ons opleidingsschip en onze simulator? Dat vonden ze niet het echte werk. Ze vroegen naar meer aansluiting bij de realiteit: weer en wind, de geuren en deiningen van een schip, de omgang met échte scheepslui zonder pedagogische achtergrond, meer autonomie. Hun verzuchtingen sloten naadloos aan bij die van de binnenvaartsector zelf. Er was werk aan de winkel.”

E-book ‘Onderwijsinnovatie’

Je school is een bord spaghetti. Trek aan 1 sliert en alles komt in beweging. Lees eerlijke verhalen van schoolteams over de ups-and-downs van hun traject. En pluk 6 adviezen die jouw verandering vorm geven.

Download gratis het e‑book

Overstag

“Binnenvaartonderwijs kan je in Vlaanderen alleen in Antwerpen volgen. Daarom gingen we praten met Nederlandse scholen. Niet alleen bestond daar toen – schooljaar 2017-2018 – al een systeem waarin leerlingen een groot deel van hun lestijd op de werkvloer doorbrengen, Nederland heeft maar liefst 6 binnenvaartscholen. En we legden ons oor te luisteren bij het centrum Leren en Werken.”

“Die contacten leverden inspiratie, maar onze sector is zo specifiek dat we alle succesfactoren nog moesten vertalen. Naar onze leerlingen en leraren, en naar ons gebouw en opleidingsschip.”

“De leerlingen 2 dagen naar school en 3 dagen op stage sturen, zoals in het deeltijds beroepssecundair onderwijs (dbso)? Dat lukt niet. Wij rekenen namelijk in weken, want leerlingen zitten 2 of 3 weken op een schip en moeten in pakweg Basel aan of van boord gaan. En onze stageplanning is des te complexer, omdat we wettelijk gezien ook rekening moeten houden met de schoolvakanties.”

Leerling op opleidingsschip GO! De Scheepvaartschool in Antwerpen — **Voormalig directeur Roel Buisseret:** “Leerlingen vroegen naar het echte werk: weer en wind, de geuren en deiningen van een schip.”

“De succesfactor ‘intensieve begeleiding’ uit het dbso kreeg daardoor een vertaling naar ‘intensieve begeleiding op afstand’. We hebben een leraar die voltijds contacten onderhoudt. Met de sector, de afzonderlijke schepen én de leerlingen die weken van huis zijn. Bij haar kunnen leerlingen altijd hun verhaal kwijt.”

“Ook de klassenraden verlopen daardoor via een ander ritme. Omdat ze 2 of 3 weken op een schip zitten, waren we genoodzaakt de rapportperiodes aan te passen. Van 4 periodes in de eerste en tweede graad naar 3 in de derde voor leerlingen in de opleiding Binnenvaart en beperkte kustvaart. Onze aspirant-stuurmannen in het zevende hebben er slechts 2.”

“En omdat ze zo’n belangrijke rol spelen, betrekken we ook hun werkgevers. We vragen hen op voorhand de leerlingen via een vragenlijst te beoordelen en overlopen die telefonisch. Een hele klus, maar hun input verrijkt onze klassenraden enorm.”

Directeur Roel Buisseret GO! De Scheepvaartschool in Antwerpen — **Voormalig directeur Roel Buisseret:** “We zochten extern inspiratie. Die vertaalden we daarna naar onze context.”

Bijsturen

“Innoveren is trial and error. Proberen, kijken wat er gebeurt, bijsturen, nog eens proberen. Ook al heb je een goed plan, je botst onvermijdelijk op dingen die je op voorhand niet zag. Zo weten we nu dat er beter geen lesweek tussen een stage en een schoolvakantie zit. De knop omdraaien na 3 weken aan boord, is voor onze leerlingen niet evident. Plus, die weken zijn best vermoeiend.”

“En we ontdekten dat duaal leren niet volledig matcht met onze sector. Binnen dat kader hebben leerlingen immers niet de kans om stage te lopen in moderne buitenlandse rederijen. Ongewild verengden we de sector zo tot enkele Vlaamse spelers.”

“Onze leerlingen van het vijfde en zesde jaar volgen nu stage in het niet-duale in plaats van het duale traject. Hen uitleggen dat ze dan geen geld meer verdienen, vergde wel wat diplomatie. Maar die omschakeling biedt ons gewoon veel meer voordelen. En omdat de opleiding Aspirant-stuurman in het zevende wél duaal blijft, hebben ze nog steeds een motiverend vooruitzicht.”

Dit artikel kwam tot stand in een samenwerking tussen Veranderwijs en Klasse. Veranderwijs wil innovatieve onderwijspioniers samenbrengen en inspireren. Kriebelt het bij jou ook om iets nieuws uit te proberen? Of experimenteerde je al? Op www.veranderwijs.nu kan je ideeën vinden en uitwisselen.

Veerle Vanbuel