Tips
Effectieve feedback op schrijftaken: 8 tips
Urenlang verbeterde je aan de schrijftaken van je leerlingen. Maar na een vluchtige blik op het cijfer verdwijnt die taak in de boekentas. Herkenbaar? Maak komaf met je verbeterfrustraties: 8 tips voor effectieve feedback.
Mitte Schroeven, navormer bij Expertisecentrum voor Onderwijs en Leren, Thomas More “Of je nu in de lagere school staat, of leraar PAV, Nederlands, geschiedenis of vreemde talen in het secundair bent: de frustraties over verbeterwerk van schrijftaken zijn herkenbaar. Want de eindeloze uren die jij in je feedback stopt, leveren vaak te weinig op.”
“Ook ik zat als leraar Nederlands avond na avond te zwoegen op verbeterwerk. Groot was de ontnuchtering toen ik ontdekte hoe weinig effect schriftelijke individuele feedback onderaan een taak heeft. Nog groter de opluchting toen ik leerde hoe je jezelf heel wat werk bespaart én je feedback effectiever maakt met enkele eenvoudige ingrepen .”
Tip 1. Geef feedback met voorbeelden
Mitte Schroeven “‘Bouw vlotte zinnen’, ‘breng structuur in je tekst’, ‘gebruik een correcte bronvermelding’: je instructies klinken scherp, maar je leerlingen horen het in Keulen donderen. Haal dus een goede recensie uit de krant, duikel een prima sollicitatiebrief van vorig jaar op. Of laat je leerlingen kritisch naar manke – geanonimiseerde – teksten kijken, zodat ze zelf de krijtlijnen voor een goede tekst uitzetten. En ze zich iets kunnen voorstellen bij de criteria waarop jij in je evaluatie mikt.”
Tip 2. Geef feedback tijdens het proces
Mitte Schroeven “Nog te vaak klasseren we schrijfvaardigheid als huiswerk. Want schrijven met een bende klasgenoten om je heen? Niet eenvoudig, en best tijdrovend. Toch loont het om leerlingen in de klas al eens aan het werk te zetten. Of maak op school tijd voor een eerste feedbackronde. Leerlingen zijn meer gemotiveerd om verder te sleutelen aan een work in progress dan aan een tekst die in hun ogen rond is. En jij kan ingrijpen nog vóór het fout loopt.”
Tip 3. Geef feedback klassikaal
Mitte Schroeven “Geen alinea’s, werkwoordmissers zoals ‘I did walked’ of een verkeerde zinsvolgorde: vaak zie je dezelfde fout bij verschillende leerlingen opduiken of kan je door ervaring voorspellen waar ze uit de bocht gaan. Trek die valkuilen open naar de hele groep en grijp je kans om meteen klassikaal te remediëren. Scan de eerste versie van een taak vluchtig en geef mondelinge feedback aan de hele klas. Zo krijgen leerlingen de kans om meteen een betere versie in te dienen. Of geef hen een checklist met vaak voorkomende fouten om hun eigen tekst of die van anderen te scannen.”
Tip 4. Geef feedback in schuifjes
Mitte Schroeven “Feedback op structuur, inhoud, woordkeuze én spelling: wanneer leerlingen veel rood zien opduiken, zakt de moed hen in de schoenen. Hun tekst op elk vlak rechttrekken lijkt immers mission impossible. Hou je in en geef eerst eens enkel feedback op de opbouw van de tekst, of net op zinsbouw of gebruik van de tijden. En leg je leerlingen uit waarom je feedback in schuifjes komt.”
“Feedback heeft enkel nut als die kan landen. Stel daarom je cijfer uit. Zo staan leerlingen meer open voor verbeterpunten, snappen ze dat het voor jou om het proces gaat en niet enkel om het product. En zien ze je feedback als een kans om beter te doen, niet als kritiek.”
Tip 5. Geef feedback uit handen
Mitte Schroeven “Soms dring je sneller door met peerfeedback. Omdat leerlingen feedback van klasgenoten makkelijker aannemen of ze iets pas snappen wanneer een leeftijdsgenoot het verwoordt. Belangrijke voorwaarde: wie feedback geeft, heeft ook een heldere kijk nodig op hoe het wél moet.”
“In sterke klassen lukt dat, maar wat als al je leerlingen zwak zijn voor pakweg spelling? Bezorg je leerlingen dan een haalbare checklist. Of laat ze inschatten of het doel van de tekst bereikt is. Heeft deze tekst je overtuigd? Vergelijk het met een auto op de pechstrook: alleen een mecanicien achterhaalt wat er schort. Maar elke chauffeur kan je vertellen of die auto nog rijdt.”
“Wie peerfeedback geeft, leert daar ook van. Interessante werkvorm: geef bij elke opdracht enkele leerlingen de rol van eindredacteur. Zij hoeven zelf geen tekst te schrijven maar verbeteren in duo’s de schrijfsels van de rest. En steken zo vaak meer op dan hun klasgenoten die de opdracht effectief maken.”
Tip 6. Geef feedback digitaal
Mitte Schroeven “Een voordeel van de digitalisering: commentaar tikken bij een document kan netjes en snel. Wees karig met tekstsuggesties en geef feedback waar leerlingen mee aan de slag moeten. Leerlingen die op ‘accept all’ klikken, steken weinig op van je correcties. Vraag je in de comments of ze synoniemen vinden voor dat passe-partoutwoord, dan zoeken ze het zelf verder uit.”
“Je kan je feedback ook als spraakbericht opnemen en aan leerlingen sturen. Onderzoek toont aan dat je op die manier meer feedback op het proces geeft. En dat die feedback bij leerlingen genuanceerder overkomt. Jongeren zijn erg vertrouwd met spraakberichten omdat ze er dagelijks mee communiceren. Mooi meegenomen: eens je die gesproken feedback onder knie hebt, win je er tijd mee.”
Welke digitale tools raad ik mijn leerlingen aan?
Welke digitale tools raad ik mijn leerlingen aan?
“Sommige teksten wemelen van de tikfouten, alle digitale tools ten spijt. Omdat leerlingen ze niet gebruiken, of niet weten wat te kiezen. Niks mis mee om die tools bewust in te zetten en je leerlingen de weg te wijzen. Schrijfassistent, Bon Patron en Grammarly detecteren spelfouten én geven feedback op stijl en grammatica. Jouw rol als leraar overnemen kunnen ze niet, maar ze vormen wel een handige aanvulling in je feedbackproces. ”
“ChatGPT is niet de doodsteek voor ons schrijfonderwijs. Al is het wel verleidelijk voor leerlingen, en vinden ze steeds beter de weg. Kritisch omarmen dus en ook de kansen zien. In zakelijke teksten is AI intussen best bedreven. Zo kunnen je leerlingen met Google Bard hun tekst naar een hoger taalniveau laten ‘vertalen’ en ontdekken ze hoe een tekst op taalniveau C2 in elkaar zit.”
Tip 7. Geef feedback net op tijd
Mitte Schroeven “Hoe sneller feedback komt, hoe effectiever die is? Timing is belangrijker dan snelheid. En je wil leerlingen met je feedback vooral de kans geven om bij te sturen vóór dat cijfer komt. Natuurlijk liggen leerlingen niet wakker van je feedback als die pas na weken komt en ze het cijfer op die taak intussen al op hun rapport zagen verschijnen. Maar dat betekent niet dat jij veroordeeld bent tot nachtwerk om je leerlingen zo snel mogelijk hun eindresultaat te bezorgen.”
“Je kan er ook voor kiezen om je feedback pas te geven wanneer je de volgende opdracht voorstelt. Zo kan je elke leerling meteen enkele checks laten filteren om naast de nieuwe opdracht te leggen. En heeft je feedback concrete impact bij de volgende taak.”
Tip 8. Geef feedback die doet zweten
Mitte Schroeven “Het is allerminst de bedoeling dat jij meer tijd stopt in een tekst dan de leerling die hem schreef. Het zweet moet op de juiste rug staan. Leraren verbeteren vaak elk klein detail omdat ze begaan zijn met de kwaliteit van het eindproduct. Terwijl eigenlijk je focus op het proces moet liggen. En je leerlingen misschien niet de perfecte opinietekst afleveren, maar wel leren hoe je een sterke tekst schrijft.”
“Leveren je leerlingen haastwerk in? Duid verbeterpunten aan maar kaats de tekst snel terug. Of verbeter een klein fragment grondig, zodat die leerling ziet wat je verwacht. Minder sterke leerlingen hebben vaker nood aan directieve feedback: dit werkwoord moet voor de persoonsvorm, eisen schrijf je niet met ‘lange ij’ . Sterkere leerlingen zet je met feedback aan het denken: ‘Ik zie 3 werkwoordsfouten in je tekst. Vind jij ze?’”
Log in om te bewaren
Laat een reactie achter