1. Leef in het nu

Corrigeer vooral de dingen die leerlingen nog moeten uitvoeren. Fixeer je niet op wat ze fout deden. Vermijd dus het rechtzetten van zaken waar je niks meer aan kan veranderen. Praat vooral over wat er nog moet gebeuren. Dat kan, als het echt moet, zelfs streng en strikt.

• Voorbeeld: “Karel, Tina is de omgeving aan het beschrijven. Je kijkt het best naar wat Tina zegt.”
• Non-voorbeeld: “Karel, ik ben het beu om je de hele tijd te moeten vragen om Tina te volgen.”

2. Ga uit van het beste

“Stop met de les te storen, waarom doe je niet wat ik gevraagd heb?” Deze uitspraak gaat uit van slechte voornemens van je leerling. Wat als hij echt heeft geprobeerd om te doen wat jij vroeg?

Tenzij je echt het bewijs hebt dat je leerling de les moedwillig boycot, is het beter dat je ervan uitgaat dat hij probeerde om uit te voeren wat jij vroeg. Leg de schuld niet bij je leerlingen persoonlijk, maar spreek in termen van ‘enthousiasme’, ‘vergeten’ of ‘verwarring’.

• Enthousiasme, voorbeeld: “Even wachten jongens, enkele leerlingen zijn zo enthousiast dat ze een opstel mogen schrijven over de bosklassen, dat ze al meteen aan het schrijven slaan. Ik heb nog niet alle uitleg gegeven.”
• Enthousiasme, non-voorbeeld: “Jongens, niemand mag al stiekem beginnen met het opstel. Wachten!”
• Vergeten, voorbeeld: “Tina, enkele leerlingen zijn vergeten dat ze hun stoel onder de bank moeten schuiven. Wacht jij even tot ze klaar zijn?”
• Vergeten, non-voorbeeld: “Tina, wacht tot Willem beslist om te doen wat ik vraag.”

3. Ga voor anonimiteit

Corrigeer je leerlingen zonder ze bij naam te noemen. Zo hou je de tone of voice van je les voor elke leerling positief en heeft je uitspraak effect op de leerlingen die niet aan de verwachtingen voldoen.

• Voorbeeld: “Vijfde klas, controleer of je klaar zit in de juiste schrijfhouding en met pen en papier op je bank.”
• Non-voorbeeld: “Freek, ik wil dat je klaar zit met pen en papier voor je.”

4. Bouw aan momentum, beschrijf je verwachtingen positief

Vergelijk de volgende uitspraken.

• Leraar 1 (stopt even voor hij een opdracht geeft): “Ik heb nog de aandacht van enkele mensen nodig … Bedankt om dat weg te leggen, Tina. Nu is bijna iedereen klaar … Oké, nu zijn we er. Laten we beginnen.”
• Leraar 2 (stopt even voor hij een opdracht geeft): “Aan deze tafel zitten enkele leerlingen die niet opletten. Sommigen luisteren helemaal niet naar wat ik zeg. Ze vinden iets anders belangrijker. Ik wacht wel. Als jullie mijn tijd verdoen, dan verdoe ik ook jullie tijd.”

In de klas van leraar 1, gaat alles de goede richting uit. De leraar beschrijft het bewijs dat zijn commando’s met succes uitgevoerd worden. Hij prijst het goede gedrag van de leerlingen niet, maar beschrijft het positieve gedrag luidop. Hij bouwt het momentum op, hij telt af tot alle leerlingen er klaar voor zijn.

Leraar 2 vertelt een ander verhaal. En het wordt allemaal erger en erger. Hij doet nochtans zijn best om de aandacht op te eisen, maar beschrijft vooral het negatieve. Toont zijn boosheid. Zo creëert hij een selffulfilling prophecy. Hij beschrijft hoe enkele leerlingen er niet in slagen om op te letten.

5. Daag leerlingen uit

Kinderen houden van uitdagingen. Ze willen bewijzen dat ze iets kunnen. Daag ze uit. Bouw competitie in. Dat kan individueel, of nog beter in groep. Organiseer een race tussen groepen in de klas, tegen groepen buiten de klas, tegen ‘de vijand’ (geen klasgenoten, maar bijvoorbeeld de klok, de test, hun leeftijd).

Voorbeelden van uitdagende startzinnen:

• “Dit is goed werk voor een vierde jaar. Maar kan je het nu ook al alsof je in het vijfde jaar zit?”
• “Eens kijken of we 10 minuten lang kunnen schrijven, zonder stoppen. Klaar?”
• “Juf Kelly zei me daarnet dat jullie de tafels niet sneller kunnen opzeggen dan haar klas. We zullen ze eens laten zien wat we in huis hebben.”