Asielzoeker of vluchteling: wat is het verschil?

Vluchteling, asielzoeker, subsidiair beschermde, sans papier: wat is het verschil? Hoe verloopt de asielprocedure? En welke rechten heeft een kind zonder papieren? Klasse zet het op een rijtje.

Wat is een vluchteling?

Een vluchteling is ‘iemand die vreest dat hij in zijn land van herkomst wordt vervolgd vanwege zijn ras, religie, nationaliteit, zijn politieke opvattingen of omdat hij behoort tot een bepaalde sociale groep zoals holebi’s, vrouwen … en geen bescherming kan of durft inroepen van zijn eigen overheid.’ Die definitie kwam er op de Conventie van Genève op 28 juli 1951.
Loopt iemand bij terugkeer naar zijn land van herkomst een reëel risico op ernstige schade, zoals de doodstraf, foltering, zware straffen of levensbedreigende conflicten? Dan spreken we van een subsidiair beschermde.
Wie in België bescherming wil krijgen, moet een verzoek om internationale bescherming doen. Tijdens die procedure verblijft de asielzoeker wettig in ons land en garandeert het een aantal basisrechten, waaronder het recht op materiële opvang. De kinderen kunnen naar school en hebben bijvoorbeeld recht op een schooltoelage.
Soms komen kinderen ook zonder ouders in België aan. Niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) krijgen een voogd die hen begeleidt tot ze meerderjarig zijn. België wijst hen alleen uit als de opvang in hun thuisland gegarandeerd is. Tot hun achttiende worden ze niet gedwongen uitgewezen. De voogd kan het aanspreekpunt zijn voor de school.

De vreemdelingenwetgeving is complex en wordt voortdurend aangepast. De recentste info vind je op www.vreemdelingenrecht.be.

Asielzoekers

Wie internationale bescherming wil krijgen in België en dus een verblijfsrecht, moet een hele procedure door. Tijdens de asielprocedure wordt zowel onderzocht of de persoon in aanmerking komt voor het statuut van vluchteling, als voor het statuut van subsidiair beschermde.

Stap 1

Dienst vreemdelingenzaken (DVZ): gaat na of België de aanvraag voor internationale bescherming kan behandelen.

Stap 2

Als dat zo is wordt doorverwezen naar het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS). Dat onderzoekt het vluchtverhaal en beslist. Er zijn 3 mogelijkheden:

De asielzoeker wordt erkend als vluchteling en krijgt de toelating tot een verblijf van beperkte duur, dat na 5 jaren onbeperkt kan worden.
De asielzoeker krijgt geen erkenning als vluchteling, maar heeft wel recht op subsidiaire bescherming. Hij krijgt een verblijf van beperkte duur, eerst voor 1 jaar, en daarna kan het 2 keer met 2 jaar verlengd worden. Na 5 jaar is een verblijfsrecht van onbeperkte duur mogelijk.
De asielzoeker wordt niet erkend als vluchteling en krijgt ook geen subsidiaire bescherming.

Stap 3

Bij een negatieve beslissing kan de asielzoeker in beroep gaan bij de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RVV). Die rechtbank bevestigt de beslissing van het CGVS, beveelt een nieuw onderzoek of kent zelf het statuut van vluchteling of subsidiaire bescherming toe.

Stap 4

Als een asielzoeker meent dat er procedurefouten gebeurd zijn door de RVV, kan hij nog in beroep gaan bij de Raad van State (RVS).

Stap 5

Als een asielzoeker een negatief antwoord op zijn asielaanvraag krijgt én hij kan niet meer in beroep gaan, mag hij niet langer verblijven in België. Dan is hij uitgeprocedeerd. Hij krijgt het bevel het grondgebied te verlaten binnen een bepaalde termijn (‘BGV’). Hij kan het land vrijwillig verlaten. Wanneer vluchtelingen onderduiken, spreken we van ‘mensen zonder papieren’ of ‘mensen zonder wettig verblijf’. Als de politie hen oppakt lopen ze het risico op een gedwongen uitwijzing.

Meer info over de procedure lees je op www.vreemdelingenrecht.be.

Kinderen zonder papieren op school

Elk kind tussen 6 en 18 jaar in België is leerplichtig. Een school mag de inschrijving van een leerling zonder papieren niet weigeren. Ze is niet verplicht om de aanwezigheid van de kinderen zonder papieren te melden bij de politie of de Dienst Vreemdelingenzaken. Ouders zonder wettig verblijf kunnen hun kind dus zonder angst inschrijven op school.
De school krijgt werkingsmiddelen voor elke regelmatige leerling die ingeschreven is, ook die zonder wettig verblijf. Een leerling zonder papieren kan stage lopen en zijn diploma halen. De schoolverzekering geldt ook voor hem. Hij heeft geen recht op een schooltoelage. Minderjarige leerlingen mogen ook deeltijds leren en werken. Ze zijn vrijgesteld van een arbeidskaart.

Meer info vind je in het ‘Infodossier Leerlingen zonder wettig verblijf’ op www.kruispuntmi.be.

Michel Van Laere