Zo doen zij het
Hoe ga je als school aan de slag met data uit externe studies? Bernard Schatteman, directeur van het Onze‑Lieve-Vrouwinstituut in Sint-Genesius-Rode, deelt het recept van zijn team. “Leren doen we hier vooral van elkaar. De cijfers vormen daarbij een handig kompas.”
© Eva Vlonk
Bernard Schatteman, directeur Onze-Lieve-Vrouwinstituut: “Toen onze school vorig jaar de vraag kreeg om de Vlaamse toetsen uit te testen, zagen we daar enkel pluspunten in. Geen verloren werk, maar een nuttige voorbereiding op wat elke school dit jaar te wachten staat. Wij zijn best gerustgesteld: de generale repetitie verliep vlot.”
“De leerlingen hadden het digitale toetsplatform snel onder de knie. En onze collega’s kennen nu alvast hun rol: de ICT-coördinator stoomt onze tablets technisch klaar, de leraren uit het 4e assisteren hun klas bij de toetsen en de beleidsmedewerker coördineert de afname.”
Bernard Schatteman: “Toetsen zijn dagelijkse kost in het onderwijs. En externe studies vormen een mooie aanvulling op onze eigen evaluaties. Ze tonen waar onze leerlingen staan in vergelijking met leerjaargenoten. Daarom doen we al jaren mee aan AVI-testen, LVS-toetsen, PIRLS-onderzoeken …”
“Wat de centrale toetsen betreft, zijn we erg benieuwd naar de scores voor begrijpend lezen. Onze school ligt in de Brusselse rand: 90% van de leerlingen spreekt thuis geen Nederlands.”
Samen zetten we de data in 4 stappen om in bruikbare informatie
Bernard Schatteman
Directeur Onze-Lieve-Vrouwinstituut
“Welke feedback we ook krijgen, we zien die als een leerkans. Scoren we lager dan het landelijke gemiddelde? Dan nog doen we het misschien beter dan scholen met een vergelijkbaar publiek. En zitten we toch onder de lat? Dan is dat een stimulans om te verbeteren.”
“We beseffen: de naakte cijfers uit feedbackrapporten zeggen lang niet alles. Daarom hebben we een routine ontwikkeld. Samen zetten we de data in 4 stappen om in bruikbare informatie.”
Bernard Schatteman: “De beleidsmedewerker doet de eerste aanzet: zij giet de onderzoeksresultaten in een voorlopig rapport. Dat passeert in een tweede stap bij het beleidsteam: de zorgcoördinatoren, de ICT‑coördinator, de beleidsmedewerker en ikzelf. We analyseren scherp en nieuwsgierig: waar zitten de schouderklopjes? Waar schuilen de pijnpunten? En welke vragen roepen de cijfers op? Al die bedenkingen gaan mee in het verslag.”
“In een derde fase komt de kernwerkgroep samen aan tafel. Die bestaat uit de beleidsmedewerker, de zorgcoördinator en de leraren die met hun klas deelnamen aan het onderzoek. Bij de Vlaamse toetsen: de leraren uit het vierde. Hoe komen de cijfers bij hen binnen? Stroken ze met hun verwachtingen? Zien zij verklaringen voor opvallende tendensen? En vooral: waar liggen er volgens hen groeikansen voor beter onderwijs?”
Je school is een bord spaghetti. Trek aan 1 sliert en alles komt in beweging. Lees eerlijke verhalen van schoolteams over de ups-and-downs van hun traject. En pluk 6 adviezen die jouw verandering vorm geven.
Download gratis het e‑book
Bernard Schatteman: “Nadat we samen concrete actiepunten afkloppen, nemen we het voltallige lerarenkorps graag mee in dat verhaal. Dat is de vierde stap. Tijdens personeelsvergaderingen presenteren we de belangrijkste onderzoeksresultaten altijd aan het hele team.”
“Dat doen we niet alleen om de betrokkenheid te vergroten en eilandvorming te vermijden. Wanneer we onze koers voor wiskunde of taal bijsturen in het vierde leerjaar, heeft dat meestal impact op alle leerjaren. Wie kan welke steen bijdragen? Gedachtewisseling op grotere schaal is daarom ook cruciaal. Leren doen we hier tenslotte vooral met, door én van elkaar. De cijfers vormen daarbij een handig kompas.”
© Eva Vlonk
Bernard Schatteman: “Een voorbeeld: uit een interdiocesane proef voor metend rekenen bleek dat te veel leerlingen afstanden, inhouden en gewichten verkeerd inschatten. Daarvoor moeten ze ‘referentiematen’ inzetten, objecten uit hun leefwereld waarvan ze de afmetingen uit het hoofd kennen. Dat kan van alles zijn: het gewicht van een pak bloem, de inhoud van een kopje koffie, de oppervlakte van een vingernagel …”
“Toen we dat in team bespraken, bleken leraren vaak verschillende referentiematen te gebruiken. Best verwarrend. Onze ingreep? In elke klas dezelfde maten, van het eerste tot het zesde leerjaar. En die moeten zowel herkenbaar als accuraat zijn. Sindsdien gebruiken alle leraren de breedte van de deur wanneer ze naar 1 meter verwijzen. Onze leerlingen kunnen zich dat heel concreet voorstellen. Maatwerk dat oplevert: ze scoren nu beter op ruimtelijk inzicht.”
Bernard Schatteman: “Evidence-informed werken is vooral een kwestie van mentaliteit. Neem nu onze intensieve rekentraining. Al jaren drillen we de maal- en deeltafels. Stelselmatig oefenen, herhalen, tempotoetsen maken: het is een methode uit de oude doos. Sommige ouders en collega’s vroegen zich af of die werkwijze intussen niet achterhaald was.”
Evidence-informed werken is vooral een kwestie van mentaliteit
Bernard Schatteman
Directeur Onze-Lieve-Vrouwinstituut
“Een terechte vraag. Daar wilden we mee aan de slag. We vroegen een aantal universiteiten om onze aanpak onder de loep te nemen. Hun feedback? Automatisatie is cruciaal bij rekenen: alle verdere leerlijnen borduren daarop voort. Pas wanneer die basis grondig gelegd is, komt er werkgeheugen vrij voor complexere oefeningen.”
“Dat wetenschappelijk onderzoek de effectiviteit van onze aanpak bevestigde, was een opsteker. Maar nog belangrijker dan die uitkomst, is de cultuur van reflectie. We gooien ons buikgevoel niet overboord, maar toetsen onze praktijkervaring wel graag af aan onderzoeksdata.”
Bernard Schatteman: “Een gouden tip voor scholen die van data tot actie willen komen: baken grenzen af. Wij kiezen elk jaar zeer bewust aan welke wetenschappelijke studies we deelnemen. En we staren ons niet blind op alle mogelijke werkpunten. We pakken niet alles tegelijk aan, maar bepalen samen duidelijke prioriteiten. En we komen ook niet te snel terug op die keuzes: verandering vraagt tijd, later evalueren we opnieuw.”
“Mooie of matige toetsresultaten, ze zijn slechts het vertrekpunt. De dialoog die daarop volgt, is minstens even belangrijk om samen te investeren in ons meest waardevolle kapitaal: de leerlingen.”
Log in om te bewaren
Laat een reactie achter