Econoom Stijn Baert: “Leraren scheppen toekomstkansen”

Stijn Baert: “Als kind legde ik mezelf erg veel druk op. In het derde leerjaar kregen we dagelijks een toets. Elke reünie vertellen mijn klasgenoten van toen hoe ik huilde als ik 2 dagen na elkaar een negen haalde. Ik herlas mijn antwoorden opnieuw en opnieuw tot de tijd helemaal om was: de druk om het flinke kind te zijn. ‘Zeer goed gewerkt, maar zeg soms eens foert’, schreven leraren op mijn rapport. Een catch 22 vond ik dat.”

“Tegelijk was ik als kind ook een verstrooide professor. Ik was introvert en gevoelig, vaak verzonken in gedachten. Dat de basisschool klein en geborgen was, compenseerde mijn introversie en de druk. Als ik me goed voelde, vertelde ik honderduit. Later in het secundair was dat anders. Ik had het zwaar als tiener en worstelde met mezelf.”

“Ik startte ambitieus in het college, wilde mezelf graag bewijzen. Mijn intrinsieke motivatie draaide op volle toeren. Maar net daarom was de harde klemtoon op resultaten meer een vloek dan een zegen. Het idee dat er ieder lesuur een test kon volgen en dat een slecht cijfer je achtervolgt, overspoelde me met stress. Bovendien maakten mooie resultaten en correcte antwoorden me niet populair bij andere pubers.”

Stijn Baert: “Ik wind geen doekjes om de gevechten die ik met mezelf heb gevoerd in mijn jeugd. Misschien helpt mijn geschiedenis jongeren om te zien dat je ondanks alle angsten, piekergedachten en twijfels gelukkig kan worden. Dat je een mooi leven bij elkaar kan bouwen met een partner, met vrienden en een job die je uitdaagt. Als iemand me die spiegel had voorgehouden in het secundair, had ik meer grond onder mijn voeten gevoeld. Net als de boodschap dat je buiten de lijntjes of stereotypen mag kleuren. Een professor die op Instagram toont dat hij houdt van FC De Kampioenen, steak-friet en mooie maatpakken, waarom niet?”

Stijn Baert: “Dat denk ik wel. Al moet ik toegeven: als prof hou ik ook wel van studenten die zonder veel omkijken hun ding doen en hun mening geven. Met die open leerlingen leg je gewoon iets makkelijker contact. Maar ik probeer ook mijn introverte studenten echt te zien. Nodig, want de maatschappij lijkt toch vooral fan van extraversie. Al keert dat gelukkig stilaan.”

“Eerlijk: ik weet niet of ik elke Stijn voldoende opmerk. Stille leerlingen mogen op school niet verdwijnen tussen de plooien. En als je een kind dat bang is voor afwijzing nooit aanspreekt, versterk je die gevoelens.”

“Goed dat er op school vandaag meer oog voor welbevinden is. Meer oor voor hulpkreten ook. Ik wist zelf niet waar ik terecht kon met mijn angsten, droeg ze te lang in m’n eentje. Hopelijk vinden leerlingen nu makkelijker de weg. En weten ze dat dat het oké is om te signaleren dat je niet goed in je vel zit.”

Stijn Baert: “Als je puur vanuit de arbeidsmarktlogica denkt, dan zou je in het onderwijs volop kunnen inzetten op wat de markt nodig heeft. Je schrapt inschrijvingsgelden voor richtingen als verpleegkunde en metselaar of keert premies uit voor wie die knelpuntstudies afmaakt. Tegelijk leg je quota op aan richtingen die veel studenten trekken voor te weinig jobs. Maar dat gaat voorbij aan waar onderwijs wezenlijk over moet gaan: zelfontplooiing. School is een plek waar je opgroeit en samen leert, waar je uitzoekt wat je gelukkig maakt. Daarop mogen we nooit enkel een arbeidsmarktlogica loslaten.”

“Heb je als student 3 interesses, 3 studierichtingen waar je denkt gelukkig van te worden? Dan is het verstandig om te kijken bij welke je goed je boterham kan verdienen. Maar dan vertrek je nog altijd vanuit je eigen interesse. Ik geloof sterk in de wisselwerking tussen welbevinden en presteren. Ze maken elkaar beter.”

Stijn Baert: “Als assistent beloonde ik de student die het snelst een oude examenvraag oploste met taart. Nu stuur ik een e-mail met felicitaties naar de beste studenten en bied ik ze een excellentieparcours aan. Dat zijn bijkomende, uitdagende opdrachten boven op het gewone curriculum. Die tellen mee op het examen. Jammer genoeg is dat geen onverdeeld succes. Nog te weinig studenten lopen daarvoor warm. Vaak overtuigen we slechts 1 of 2 studenten en kunnen we onvoldoende met elkaar in discussie gaan over economische vraagstukken.”

“Mijn aandacht voor sterke presteerders gaat niet ten koste van studenten die het moeilijker hebben. Die neem ik bij de hand door de cursus economie met ‘kennisclips’ aan te vullen. De bieden extra uitleg bij de leerinhouden. Maar ook door opdrachten te differentiëren naar interesse en niveau.”

“Onze grondstof is ons menselijk kapitaal. Als we alle jongeren 2% beter kunnen opleiden, heeft dat effect op onze pensioenen, welvaart én gezondheidszorg. Daar winnen de leerlingen en de maatschappij bij. Inzetten op een goede basisopleiding is dus 1 ding. Daarnaast moeten we leerlingen stimuleren om hun limieten op te zoeken en ook de toppers intellectueel blijven uitdagen.”

Stijn Baert: “Slechts 47% van al wie in ons land tussen de 25 en 64 jaar is en uitstroomde zonder diploma secundair onderwijs, is aan het werk. Dat cijfer stijgt naar 80% voor wie het diploma wel heeft. Als leraar moet je dat weten. Want met een goede opleiding schep jij toekomst. Elke leerling die je aan een diploma helpt, heeft meer kans op werk, een mooi inkomen en een goed leven.

“De opkomst van AI maakt een diploma nog belangrijker. Die evolutie bedreigt vooral de jobs van laaggeschoolden. Voor hoger opgeleiden komen er meer arbeidsplaatsen. Als je leerlingen kan overtuigen om door te bijten en extra kilometers te maken zodat ze dat diploma binnenhalen, heeft dat een enorme impact op hun leven.”

Stijn Baert: “Ja. Ik wil graag de bandbreedte van mijn studenten vergroten. De begeestering waarmee sommige leraren aan mij lesgaven, inspireert me vandaag nog altijd. Lesgeven aan het eerste leerjaar, dat lijkt me een droom. Daar zet je zoveel vensters open. Kinderen leren er lezen, schrijven en rekenen. Kennis en vaardigheden mogen aanbieden die hun wereld uitbreiden, hoe heerlijk is dat. Mijn pad loopt nu anders, maar zeg nooit nooit.”

“Toen ik assistent aan de universiteit werd, koos ik bewust voor een opdracht waarin ik veel vakken kon geven. Ik wil impact op het leven van jonge mensen, niet enkel door hun economische kennis te maximaliseren. Ik hoop dat mijn studenten zien dat ik met passie mijn vak geef. Maar ook dat ze openheid ervaren. Dat ik heb kunnen meegeven dat het is oké om beschaafd van mening te verschillen. Als ze daarnaast oppikken hoe je een lastig probleem aanpakt, hoe je in stappen kan werken en impliciet hoe je iets helder uitlegt, dan ben ik een gelukkige prof.”

Stijn Baert: “Ik dook onlangs voor een lezing in studies over hoe onze buurlanden het beroep aantrekkelijker maken. Natuurlijk start veel bij financiële voorwaarden: loon naar werken is voor iedereen belangrijk. Essentieel in het onderwijs is ook dat leraren zich kunnen blijven professionaliseren. Directeurs die geconfronteerd worden met tekorten schrappen misschien in het nascholingsaanbod want anders heb je weer niemand voor de klas. Maar dat heeft het omgekeerde effect. Door te investeren in nascholing koop je een wissel op de toekomst. Leraren die kansen krijgen om te groeien in hun vakgebied of in hun job staan blijer en beter voor de klas. Daardoor blijven ze langer in onderwijs.”

“Een derde pijler is goed leiderschap. Directeurs die zich professionaliseren, ruimte krijgen om waarden en visie uit te bouwen, houden meer mensen in hun school. Cijfers laten wel zien dat de strijd tegen het lerarentekort nog even aanhoudt. Onderwijs voelt dezelfde druk als andere sectoren: voor elke 100 Belgen die de arbeidsmarkt verlaten door hun pensioen, stromen er maar 80 uit de schoolbanken.”

Stijn Baert: “Zeker. Op hun job en op de organisatie waarvoor ze werken. Zoek de school die bij je past, die waarden heeft waarmee je jezelf graag verbindt. Ambassadeur zijn van je instelling is ontzettend krachtig. Als jij je school uitdraagt, neemt de buurt dat over. Afgestudeerden zijn trotser, ouders praten positiever en toekomstige collega’s worden nieuwsgierig.”

“Het aanzien van de job van leraar is in een recordtempo veranderd. Dat is niet makkelijk om mee om te gaan. Je moet het maar doen: een lijst maatschappelijke verwachtingen combineren met de lacherige uitspraken over de vele vakanties. Maar je impact is geen spat veranderd. Bijdragen aan de persoonlijke ontwikkeling van jonge mensen is zo waardevol en mooi. Daarmee leg je de fundamenten voor hun toekomst en geluk.”