“Effectieve didactiek is een teamsport”

“Collega’s stappen nu makkelijker elkaars klas binnen.”

Gurdrun De Wachter – directeur

“Maar professionaliseren doe je het best als team. In een secundaire school vraagt dat creativiteit. Hoe bereikt nieuwe kennis het hele team? Binnen de vakgroepen wordt er wel intensief samengewerkt maar dat zijn vaak eilanden. De uitdaging is om die eilandjes met elkaar te verbinden zodat we met iedereen dezelfde richting uitgaan.”

Effectieve didactiek concreet

“2 jaar geleden stootten we op ‘Lessen met effect’. Het professionaliseringstraject van de pedagogische begeleiding van Katholiek Onderwijs Vlaanderen maakt lerarenteams wegwijs in de principes van effectieve didactiek via de methodiek van didactisch coachen of lesson study. Ze beloofden een praktische aanpak die vertrekt vanuit een concreet probleem van de leraar en meteen effect heeft op het leren van leerlingen.”

“Met z’n zessen zijn ze aan het professionaliseringstraject tot didactisch coach begonnen. Zo vroeg leraar aardrijkskunde Jelle zich af hoe hij gericht voorkennis activeert zonder dat zijn leerlingen het in Keulen horen donderen. Collega Annelies wilde dan weer graag dat leerlingen hun wiskunde-oefeningen kritischer verbeteren zodat ze echt leren uit hun fouten.”

“Dat zijn heel concrete vraagstukken, waar ze zich over bogen samen met een collega van een ander vak en de pedagogische begeleider. De basisprincipes en strategieën van effectieve didactiek kregen ze aan het begin van het traject mee. De inzichten die ze daar opdeden, konden ze meteen toepassen in hun zoektocht naar oplossingen voor hun probleem.”

Motiverend effect

“Extra motiverend: ze zagen onmiddellijk het effect als ze die oplossingen gingen uittesten in de volgende – geobserveerde – les. Jelle kreeg al zijn leerlingen in een mum van tijd mee door ze allemaal aan het denken te zetten. De leerlingen van Annelies verbeterden niet langer blind maar kregen inzicht in hun fouten én beseften ineens ook hoe dat helpt in hun leerproces.”

“Gaat het om mirakeloplossingen? Nee, alles loopt niet plots perfect van de eerste keer, maar leraren hebben de tools in handen om verder te schaven aan hun lessen. En minstens zo belangrijk: ze hebben collega’s om hen daarbij te helpen.”

“Samen sleutelen aan een les met een collega die een ander vak geeft, verplicht je om abstractie te maken van de vakinhoud en het over didactiek te hebben. In het geval van Annelies: haar collega Lina, leraar Nederlands, hoeft niets te kennen van merkwaardige producten maar wil net zo graag dat haar leerlingen iets opsteken van hun fouten op zinsontleding.”

Olievlek

“Aan het einde van het professionaliseringstraject volgde een intervisie met alle leraren die deelnamen om oplossingen en inzichten te delen met elkaar. In plaats van 1 collega die 1 les effectiever maakt, krijg je zo een groep leraren die van elkaar leert en dezelfde richting uitgaat. Die collective teacher efficacy is cruciaal geweest om de principes van effectieve didactiek in heel de school ingang te doen vinden.”

“Drie vierde van de pioniers van het eerste traject zijn vandaag de coaches die andere collega’s opleiden. Ze koppelen nog wel terug met de pedagogische begeleiding maar zij hebben het helemaal zelf in handen genomen. Professionaliseren zit nu gewoon ingebakken in de manier van werken. Zo wordt het deel van onze cultuur.”

“Lina, Annelies, Fabienne, Jelle en de andere leraren van de eerste lichting werden onze pioniers. Het zijn stuk voor stuk ervaren en gedreven collega’s die lerarenkamer inspireren. Op personeelsvergaderingen deelden ze hun ervaring en via speeddates overtuigden ze collega’s om ook deel te nemen. Op die manier verspreidt de kennis zich als een olievlek over onze school.”

“Ondertussen zijn verschillende vakgroepen ermee aan de slag en kijken ze hoe ze het leereffect bij hun leerlingen kunnen verhogen. De gesprekken in de lerarenkamer gaan nu over effectieve didactiek. Leraren nodigen starters uit om even te komen kijken in hun les. Bots je op een probleem dan is er altijd iemand bereid om ernaar te kijken.”

Succesfactoren

“Naast didactische skills, leer je je tijdens zo’n traject ook kwetsbaar opstellen. Raad vragen aan collega’s en ze toelaten in je les, vraagt moed. Over het muurtje kijken mag geen verplicht nummer zijn. Hier gebeurt het nu vanzelf. Die kwetsbaarheid is onze kracht geworden. Zo ontsluit je immers de expertise in je team en daar profiteert iedereen van.”

“Nog een succesfactor? Leraren hoeven zichzelf niet heruit te vinden. Veel van de principes kennen ze al, maar ook voor ervaren leraren kan het geen kwaad om die af en toe nog eens af te stoffen. Voorkennis activeren is uiteraard niet nieuw voor onze leraren. Maar hoe doe je dat gericht, in functie van je lesdoel en zorg je ervoor dat elke leerling dat ook mee is? De oplossingen zijn zelden revolutionair maar liggen net in kleine gerichte ingrepen met een groot effect.”

“Als directie moeten we vooral faciliteren. We bieden ruimte en tijd en roosteren collega’s vrij voor een overleg als dat nodig is. We leggen ook uit waarom we dit professionaliseringstraject belangrijk vinden. Als school staan we hier 100% achter maar als we het eenzijdig van bovenaf hadden opgelegd, was dit nooit gelukt. Het succes is helemaal de verdienste van het team.”