Hoe pak jij conflict met een leerling aan: met straffen of herstellen?

Na wat schermutselingen op de speelplaats heeft Bart de smartphone van Emma laten vallen. Nu is het scherm stuk. Bart doet al een hele tijd agressief. Emma is wenend naar de klasleraar gestapt. Haar mama heeft al naar school gebeld. Hoe pak jij dit aan?

Dit is een strafgerichte aanpak:

Je stuurt Bart naar de directeur. Die zegt wat er volgens hem gebeurd is. Bart krijgt strafstudie en moet de herstelkosten van de gsm betalen.

De directeur belt Barts en Emma’s ouders op. Barts ouders geven hem 2 weken huisarrest. De mama van Emma eist dat Bart een nieuwe gsm betaalt.

Welke vragen stel je dan?

Welke regel is overtreden?
Wie heeft dat gedaan?
Hoe gaan we de overtreder straffen?

Dit is het effect:

Bart is boos op Emma. Zo had hij het niet bedoeld, ze konden dat toch onderling regelen?
Na het incident voelt Bart dat sommige klasgenoten hem niet meer moeten. Op de speelplaats zoekt hij de jongens op die vaker amok maken op school.
Emma is blij dat Bart hard wordt aangepakt maar ze is ook bang dat Bart zich zal wreken. Het duurt 6 weken voor de gsm hersteld is en dat vindt ze niet fijn.

Dit is een herstelgerichte aanpak:

Je stuurt Bart naar de directeur. Die vraagt wat er precies gebeurd is en hoe Bart denkt dat Emma zich nu voelt.

De leerlingbegeleider vraagt aan Emma en Bart of ze het met elkaar willen uitpraten tijdens een herstelgesprek, eventueel met hun ouders bij.

Tijdens het herstelgesprek zegt Bart dat hij de gsm wilde zien omdat die met een touchscreen werkt. Omdat Emma haar gsm niet wou geven, heeft hij die hardhandig gepakt en is de gsm op de grond gevallen. De leerlingbegeleider vraagt ook aan Emma wat er gebeurd is en wat voor haar de gevolgen zijn.

Bart excuseert zich. Ze komen overeen dat Bart de herstelkosten van de gsm betaalt en niet meer agressief doet naar Emma. Hij voert ook een uurtje ‘gemeenschapsdienst’ uit op school.

Aan de dader van het ongewenste gedrag vraag je dit:

Wat is er gebeurd?
Wat dacht je (hoe voelde je je) op dat moment?
Wat vind je er nu van?
Wie is benadeeld en hoe?
Hoe ga je dit goedmaken/ herstellen?

Aan de benadeelde van het ongewenste gedrag vraag je dit:

Wat is er gebeurd?
Wat dacht je op dat moment?
Wat vind je er nu van?
Wat is het ergste voor jou?
Wat is nodig om dat goed te maken?

Dit is het effect:

Bart hoort dat Emma bang is voor hem. De gsm was blijkbaar een verjaardagsgeschenk van haar mama, die zich geruster voelt als Emma een gsm op zak heeft. Haar mama is verveeld omdat de gsm hersteld moet worden, maar vooral omdat Emma bang is van Bart.
Bart hoort hoe zijn eigen moeder zegt dat ze boos en beschaamd is voor het gedrag van haar zoon.
Hij hoort ook hoe zijn klasleraar ontgoocheld is. Bart weet dat hij iets doms deed en wenst dat hij het niet had gedaan.

“Geef ze zelf verantwoordelijkheid”

Maria Beerten, navormer en HERGO-moderator: “Bij overtredingen van een regel (bijvoorbeeld te laat komen) kan een aangepaste sanctie leerlingen duidelijk maken dat ze een grens overschrijden. Maar waarom straffen we? Als vergelding? Of om ervoor te zorgen dat het probleemgedrag verdwijnt?”

“Herstelgericht werken sluit sanctioneren niet uit. Soms kan je op zoek gaan naar een (alternatieve) straf: de materiële schade betalen, de leraar een tijdje helpen om de klas netjes te houden, een gepeste leerling ondersteunen bij een taak …”

“Als je enkel jammert, roept, dreigt en beschuldigt, krijgen leerlingen niet de kans om na te denken over hun gedrag. Ze proberen enkel hun straf te ontwijken of zoeken sluwe wegen om niet betrapt te worden. Met herstelgericht werken neem je de tijd om naar dader en slachtoffer te luisteren.”

“Je leert ze zelf verantwoordelijkheid te nemen, keuzes te maken en oplossingen voor te stellen om grensoverschrijdend gedrag goed te maken. Het scherpt ook hun empathische vermogen. En positieve relaties op school zorgen net voor een beter leerproces.”

Meer info? Lees het boek ‘Samen wijs! Herstelgericht werken op school‘ van Ligand. Of surf naar www.herstelrechtinhetonderwijs.nl en www.transformingconflict.org.

Michel Van Laere

1 reactie ingeklapt

Wim Degroote

22 mei 2017

Beste

Een paar jaar geleden heb ik met mijn collega leerlingenbegeleider de opleiding Hergo gevolgd en werden we 5 dagen "ondergedompeld" in het herstelgericht werken op school. Sindsdien proberen we met die visie in ons achterhoofd conflicten tussen leerlingen / leerkrachten te herstellen met een positief resultaat. Er van uitgaand dat we allen fouten maken in het omgaan met elkaar is voor mij de hergo een goed bruikbare tool om zowel "pester"/"dader" als "slachtoffer" terug op de rails te krijgen.
De Hergo-opleiding : Een aanrader voor alle leerlingenbegeleiders en leerkrachten die met jongeren werken.
Wim Degroote
Rhizo School voor mens en samenleving
Kortrijk

Reageren