Vlaanderen
Klasse.be

Duiding

Basisprincipes van de nieuwe eindtermen

  • Laatste wijziging: 5 mei 2023
  • 4 minuten lezen

In de eerste graad secundair werken leraren sinds 2019 met de nieuwe eindtermen. Vanaf schooljaar 23-24 worden ze, na de vernietiging van de originele versie door het Grondwettelijk Hof, ingevoerd in de tweede en derde graad secundair. Welke principes zitten achter die nieuwe eindtermen of minimumdoelen?

Er is een consensus bereikt over nieuwe minimumdoelen basisvorming voor de tweede en derde graad secundair onderwijs. Ze zijn nog onder voorbehoud van definitieve goedkeuring door het Vlaams Parlement. Lees meer.


Principes voor de ontwikkeling van eindtermen

De eindtermen vertrekken van 16 sleutelcompetenties. Die moeten de leerlingen zich meester maken tijdens hun schoolcarrière, van het kleuteronderwijs tot op het einde van het secundair onderwijs.

  1. competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid;
  2. competenties in het Nederlands;
  3. competenties in andere talen;
  4. digitale competentie en mediawijsheid;
  5. sociaal-relationele competenties;
  6. competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie;
  7. burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties inzake samenleven;
  8. competenties met betrekking tot historisch bewustzijn;
  9. competenties met betrekking tot ruimtelijk bewustzijn;
  10. competenties inzake duurzaamheid;
  11. economische en financiële competenties;
  12. juridische competenties;
  13. leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatieverwerking en samenwerken;
  14. zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid;
  15. ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties;
  16. cultureel bewustzijn en culturele expressie.

Het onderscheid tussen vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen valt weg. De leerlingen moeten de meeste eindtermen op populatieniveau bereiken, al blijven er in de eerste graad wel attitudinale eindtermen die enkel na te streven zijn. De schoolbesturen zijn vrij om te beslissen binnen welke vakken ze welke eindtermen realiseren.

In de eerste graad zijn er 2 pakketten van eindtermen: één voor de A-stroom en één voor de B-stroom. In de tweede en derde graad secundair onderwijs zijn er eindtermen per finaliteit. Bijvoorbeeld: de studierichtingen met doorstroomfinaliteit zullen een zelfde pakket eindtermen delen. Voor de derde graad doorstroomfinaliteit en dubbele finaliteit zullen ook specifieke eindtermen geformuleerd worden, gericht op doorstroom naar het hoger onderwijs. Die specifieke eindtermen worden geformuleerd per (onderdeel van) wetenschapsdomein zoals wiskunde, filosofie of gedragswetenschappen.

Alle onderwijsdoelen van de eerste graad zijn volgens een vast format geschreven. Naast de formulering van de doelzin omvat elk onderwijsdoel ook een verduidelijking van de kennis die nodig is om die doelzin te bereiken en een aanduiding van het verwachte beheersingsniveau.

Vanaf de tweede graad zijn eindtermen geformuleerd als doelzinnen waarin de gevraagde kennis geïntegreerd is. Indien nodig volgt een bijkomende afbakening die kenniselementen aanvult of preciseert die niet uit de doelzin blijken, maar van belang zijn om die te realiseren. Samen geven ze aan wat minimaal verwacht wordt. Dat geldt ook voor de info in voetnoten die het verschil toelicht tussen identieke eindtermen van de tweede en derde graad. Extra info in een ‘zoals-constructie’, opgenomen in een toelichtende tekst bij de eindtermen, concretiseert en verduidelijkt bepaalde eindtermen.  

De nieuwe eindtermen worden beperkt in aantal, duidelijk en evalueerbaar geformuleerd. Ze moeten een coherent geheel vormen van het kleuter- tot het einde van het secundair onderwijs. De eindtermen zullen ook periodiek geëvalueerd worden en geactualiseerd worden indien nodig.

Basisgeletterdheid

In de eerste graad van het secundair onderwijs zijn er ook eindtermen basisgeletterdheid voor enkele sleutelcompetenties. Dat zijn eindtermen die elke leerling individueel moet behalen. Die moeten ervoor zorgen dat elke jongere volwaardig kan meedraaien in de samenleving.

Uitbreidingsdoelen Nederlands

Voor de sleutelcompetentie ‘competenties in het Nederlands’ zijn voor de eerste graad uitbreidingsdoelen geformuleerd. Deze uitbreidingsdoelen zijn er voor jongeren die extra uitgedaagd willen worden en zich meer kunnen verdiepen in het Nederlands. Het Vlaams Parlement keurt de uitbreidingsdoelen Nederlands goed, voor de andere sleutelcompetenties formuleren de onderwijsverstrekkers zelf doelen gericht op verdieping en remediëring.

Eindtermen tweede en derde graad vanaf 1 september 2023

Commissies, waarin naast de onderwijsverstrekkers en wetenschappelijke experts ook vakleraren vertegenwoordigd waren, herwerkten de eindtermen voor de tweede en derde graad en specifieke eindtermen voor de doorstroom- en dubbele finaliteit van de derde graad. Ze vertrokken daarbij van startvoorstellen van de onderwijsverstrekkers. Een commissie van experten controleerde die eindtermen en specifieke eindtermen op o.a. leesbaarheid, evalueerbaarheid en samenhang.

Wanneer de herwerkte specifieke eindtermen goedgekeurd zijn door het Vlaams Parlement zorgen de onderwijsverstrekkers voor leerplannen. Daarin moeten de eindtermen letterlijk opgenomen zijn. Leerplannen moeten in omvang beperkt zijn. Zo behouden scholen, leraren(teams) en leerlingen voldoende ruimte en autonomie om op basis van hun eigen expertise en passies aan de slag te gaan met de leerstof.

Eindtermen zijn minimumdoelen. Ze zijn haalbaar geformuleerd en verduidelijken wat minimaal van onderwijs verwacht wordt. De voorbij jaren is de wereld complexer geworden. In de nieuwe eindtermen zijn enkele nieuwe inhouden opgenomen zoals financieel-economische competenties en STEM-integratie. Scholen worden aangemoedigd om waar mogelijk met leerlingen ruim boven dit minimum te gaan.


Je vindt de nieuwe eindtermen op onderwijsdoelen.be, ook de voorlopige versie minimumdoelen voor de tweede en derde graad. Een samenvatting van de nieuwe regelgeving krijg je ook in deze video over onderwijsdoelen.

Nele Beerens

Voeg dit artikel toe aan je bewaarde artikels

Log in om te bewaren


S

Sven AERTS

30 oktober 2017

Ja ... en wat zijn ze nu? Waar kunnen we ze lezen?

Reageren
S

Sven AERTS

30 oktober 2017

De 16 basiscompetenties:
. competenties op het vlak van lichamelijk, geestelijk en emotioneel bewustzijn en op vlak van lichamelijke, geestelijke en emotionele gezondheid;
. competenties in het Nederlands;
. competenties in andere talen;
. digitale competentie en mediawijsheid;
. sociaal-relationele competenties;
. competenties inzake wiskunde, exacte wetenschappen en technologie;
. burgerschapscompetenties met inbegrip van competenties inzake samenleven;
. competenties met betrekking tot historisch bewustzijn;
. competenties met betrekking tot ruimtelijk bewustzijn;
. competenties inzake duurzaamheid;
. economische en financiële competenties;
. juridische competenties;
. leercompetenties met inbegrip van onderzoekscompetenties, innovatiedenken, creativiteit, probleemoplossend en kritisch denken, systeemdenken, informatieverwerking en samenwerken;
. zelfbewustzijn en zelfexpressie, zelfsturing en wendbaarheid;
. ontwikkeling van initiatief, ambitie, ondernemingszin en loopbaancompetenties;
. cultureel bewustzijn en culturele expressie.

Reageren
D

Dirk Mortier

31 oktober 2017

Graag eens verschil tussen 'competentie' en 'kennis'. Voor mij is competentie in Nederlands een verhaal kunnen doen, maar daarvoor moet je geen kennis hebben van grammatica of spelling. Is dat dan niet meer nodig? Moet je wel kunnen rekenen met je rekenmachientje, maar geen axioma's of regel van drie meer kennen?
Wat wordt bedoeld met 'andere talen'? Arabische lessen?

Reageren
F

Filip De Bel

8 november 2017

Een competentie omvat kennis, vaardigheden en attitudes. Uitgangspunt is dat ze alle drie vereist zijn om resultaat te bereiken, maar dat de beheersing ervan ook in functie staat van dat resultaat en geen doel op zich is. Dit veronderstelt een geïntegreerde, toepassingsgerichte aanpak. Sterke verhalen werden/worden mogelijk door een goede beheersing van grammatica (zinsbouw) door auteurs.

PS tegenwoordig mag elke taal gedoceerd worden, maar uiteraard behoort niet elke taal tot de basisgeletterdheid die leerlingen moeten bereiken aan de leeftijd van 14 jaar. De rest staat in functie van studiekeuze en aanbod.

Reageren
M

Marie-Julie Hoste

4 juni 2019

Beste,
Ik zou dit artikel graag willen gebruiken in mijn bachelorproef. Hierbij wil ik juist verwijzen naar dit artikel. Kan het zijn dat de datum niet klopt?
27 oktober 2017 moet dat niet 2018 zijn?
Alvast bedankt

Reageren
M

Mieke Santermans

5 juni 2019

Dag Marie-Julie,
Dit artikel is laatst bijgewerkt op 13 november 2018. Onze website vermeldt inderdaad niet de laatste update, wel de datum van aanmaak van het artikel. Sorry voor de verwarring.
Vriendelijke groeten, Mieke van Klasse

Reageren
M

Marie-Julie Hoste

7 juni 2019

Dank u wel voor uw antwoord.
Vriendelijke groeten
Marie-Julie Hoste

Reageren
S

Sandra

15 december 2019

Wat moeten ze van wiskunde gehaald hebben in het 6de dat ze hun getuigschrift
Behalen en naar 1A kunnen ?
Met vriendelijke groeten
Sandra

Reageren
E

Eline

16 mei 2020

Beste

Wanneer was de laatste update van dit artikel? Dit is nodig voor een correcte bronvermelding.

Alvast bedankt voor uw reactie.

Reageren
S

Saskia

12 oktober 2020

Begrijp ik het goed dat deze sleutelcompetenties ook de basis vormen voor het kleuter- en lager onderwijs?
Deze sleutelcompetenties zijn namelijk vooral terug te vinden als het gaat om secundair onderwijs...

Reageren
G

G. De Vos

25 december 2020

Er verandert weinig. De eindtermen worden anders geordend. De opfrissing activeert en sensibiliseert. Er gaan genoeg impulsen van uit om intelligentie te ontwikkelen. Onderwijs hoeft niet verengd te worden tot cognitie en 'teaching to the test'. Het speelt een belangrijke rol bij het welbevinden. Een blik op de wereld i.p.v. op de navel.

Reageren

Laat een reactie achter