Zittenblijven: wie beslist?

1. De leerling zit in de kleuterschool

Of een leerling naar een volgend jaar mag overgaan, beslist de school. De school zegt dus in welk leerjaar een leerling thuishoort en dus ook of het een jaar moet ‘zittenblijven’. Hoe de school omgaat met overgaan of zittenblijven staat meestal in het schoolreglement.

Een kind stapt meestal over van de kleuterklas naar de lagere school op 1 september van het jaar waarin het 6 wordt. Het is leerplichtig vanaf de leeftijd van 5 jaar. De ouders beslissen of hun kind overgaat of nog een jaar in de kleuterklas blijft. Het kind moet wel aan de toelatingsvoorwaarden voldoen.

Is het kind al 6, maar nog niet klaar voor het eerste leerjaar? Dan kan de ouder beslissen om het nog 1 jaar langer kleuteronderwijs te laten volgen.

Op 1 september 2022 viel de minimumleeftijd van 5 jaar voor het lager onderwijs weg. Met een gunstig advies van de klassenraad kleuteronderwijs of een gunstige beslissing van de klassenraad lager onderwijs kan de kleuter vervroegd in het lager onderwijs stappen. Een ouder is bij een gunstig advies of gunstige beslissing van de klassenraad niet verplicht om het kind te laten starten in het lager onderwijs en kan beslissen om het kind in het kleuteronderwijs te houden.

2. De leerling zit in het lager onderwijs

Overgaan naar een volgend leerjaar?

Of een leerling naar een volgend leerjaar mag overgaan, beslist de school. De school zegt dus in welk leerjaar een leerling thuishoort en dus ook of het een jaar moet ‘zittenblijven’. Hoe de school omgaat met overgaan of zittenblijven staat meestal in het schoolreglement.

Gaat de ouder niet akkoord? Tegen de beslissing tot zittenblijven bestaat geen beroepsmogelijkheid. Het is mogelijk dat een andere school beslist dat de leerling wel mag overgaan naar een volgend jaar of leerlingengroep. Dat is de autonome bevoegdheid van die school.

Overgaan naar het secundair?

De periode in het lager onderwijs duurt in principe 6 jaar. Op het einde van die periode beslist de klassenraad of de regelmatige leerling de doelen uit het leerplan, die naar de eindtermen leiden, voldoende beheerst. Als dat zo is, krijgt de leerling zijn eerste getuigschrift: dat van het basisonderwijs. Het is zijn toegangsticket voor het eerste leerjaar A van het secundair onderwijs.

Overgaan naar het eerste leerjaar B in het secundair onderwijs?

Heeft de leerling het zesde leerjaar van de lagere school afgerond, maar kreeg hij geen getuigschrift? Hij kan toch starten in het eerste leerjaar B.

Zelfs leerlingen die het zesde leerjaar niet gevolgd hebben, kunnen in het eerste leerjaar B starten zonder getuigschrift basisonderwijs. Voorwaarde is wel dat ze 12 zijn of worden vóór 31 december van het lopende schooljaar. Leerlingen die in het eerste leerjaar B geslaagd zijn, krijgen automatisch een getuigschrift van het basisonderwijs.

Leerlingen die 15 jaar worden, kunnen niet meer in de lagere school terecht.

Vanaf 1 september 2022, kan je ook mét een getuigschrift basisonderwijs naar het eerste leerjaar B op voorwaarde van een gunstige beslissing van de klassenraad, een gunstig advies van het CLB en akkoord van de ouders.

Sneller naar het secundair

De leerling moet de lagere school niet op 6 jaar afwerken. De klassenraad kan een cognitief sterk functionerende leerling sneller een getuigschrift basisonderwijs geven. Dan kan de leerling naar het secundair overstappen.

3. De leerling zit in het secundair onderwijs

De klassenraad beslist. De klassenraad geeft A-, B- of C‑attest. Leerlingen gaan in het secundair onderwijs naar het volgende leerjaar als ze een oriënteringsattest A of B hebben gekregen.

• A‑attest betekent dat ze geslaagd zijn en tot het volgende leerjaar worden toegelaten.
• Een B‑attest houdt in dat de leerling geslaagd is en naar een volgend leerjaar mag, maar niet naar om het even welke studierichting.
  
  Uitzondering: In het eerste leerjaar van de eerste graad krijgt de leerling geen B-attest meer, maar een A-attest met een uitsluiting (clausulering). Met een A-attest met uitsluiting kan de leerling in principe niet overzitten, tenzij het een uitgebreide clausulering betreft. Dan kan overzitten wel, zonder advies van de klassenraad.
• Een C‑attest betekent dat de leerling niet geslaagd is voor het voorbije schooljaar, en dus moet ‘blijven zitten’. De leerling mag niet overgaan naar een hoger leerjaar. Verandering van studierichting binnen hetzelfde leerjaar mag wel.

Ook met een B-attest kan je blijven zitten wanneer de klassenraad een gunstig advies geeft. Bij een ongunstig advies van de klassenraad moet je overstappen naar het hogere leerjaar.

De klassenraad geeft geen advies overzitten voor een leerling die een uitgebreide clausulering kreeg. De leerling behoudt dan het recht op overzitten met een B-attest.

In sommige gevallen mag een kind ook overgaan op basis van leeftijd: naar het tweede leerjaar B mag je als je 14 bent en naar een derde jaar arbeidsmarktfinaliteit als je 15 bent.

Starten in het derde jaar arbeidsmarktfinaliteit is enkel mogelijk als de toelatingsklassenraad van het derde jaar binnen de 15 kalenderdagen na de aanvang van de lesbijwoning beslist of de leerling aan de toelatingsvoorwaarden voldoet en effectief kan starten.

Bij een overstap van de B-stroom naar de A-stroom blijft een leerling in eenzelfde jaar, maar is er geen sprake van overzitten. Met een gunstig oriënteringsattest op het einde van het schooljaar kan een leerling/ouder kiezen voor de overstap naar de A-stroom:

• van 1B naar 1A;
• van 2B naar 2A;
• van 3 arbeidsmarktfinaliteit naar 3 doorstroom- of dubbele finaliteit
• van 4 arbeidsmarktfinaliteit naar 4 doorstroom- of dubbele finaliteit

Het is de toelatingsklassenraad die binnen de 15 kalenderdagen na aanvang van de regelmatige lesbijwoning beslist of de leerling aan de toelatingsvoorwaarden voldoet en effectief kan starten. Leerlingen van 1B en 2B kunnen onder dezelfde voorwaarden ook overstappen naar een volgend leerjaar in de A-stroom.

Zijn ouders niet akkoord met het attest dat hun kind op het einde van het jaar kreeg? De procedure staat in het schoolreglement: alleen via de weg die daar beschreven staat, kunnen ze tegen de beslissing in beroep gaan.

Meer info over zittenblijven, overgaan en overslaan vind je op de onderwijs.vlaanderen.be.