Startende leraar? Krijg elke maand een tip

An Leroy, lerarenopleider Karel de Grote Hogeschool: “Met een goede voorbereiding win je veel. Ken je je opdracht op tijd? Werk je dan enkele weken voor de start in. Hoor je ze pas een paar dagen voor je eerste lesdag? Beperk je dan tot het hoogstnoodzakelijke: de schoolafspraken nagaan, je klasafspraken formuleren, weten bij wie je terechtkan voor hulp en je eerste lessen voorbereiden.” 

Yara Vervoort, leraar lager onderwijs: “Zelf afspraken maken, een band met de leerlingen opbouwen, lessen volledig vrij ontwerpen: eindelijk mijn eigen klas. Aan enthousiasme was er in september geen gebrek. Maar ik merkte ook dat die verantwoordelijkheid overweldigt – en soms wat beangstigt. Ligt mijn lat niet te laag? Of te hoog? En ga ik wel juist om met die leerling?”

Joke Boeckx, lerarenopleider Odisee Hogeschool: “Bekijk het zo: jullie kunnen van elkaar leren. Als ervaringsdeskundigen kunnen collega’s jou helpen, maar ook jij hebt iets te bieden. Als net afgestudeerde ken je heel wat vernieuwende werkvormen. En zij-instromers nemen veel vakkennis mee uit hun vorige job. Bovendien: een school is toch dé plaats bij uitstek waar je iets leert?”

Leraar Yara: “Ik zal er geen doekjes om winden: dat eerste jaar lesgeven, ‘t is écht pittig. In oktober komt veel bij elkaar: evaluaties, leerlingen die grenzen aftasten, oudercontacten. Dingen waar je als starter vaak (nog) niet bedreven in bent. Een uitputtingsslag, zeker met mijn perfectionisme.”  

Lerarenopleider Joke: “Tijd maken voor jezelf is een uitdaging. Er zijn altijd leerlingen die een babbeltje kunnen gebruiken en je kan blijven verbeteren aan je lessen. Herinner jezelf er blijvend aan dat een overwerkt brein vaak niet de juiste beslissingen maakt – desnoods met een post-it op je laptopscherm. Om 1 uur ’s nachts nog een toets opstellen? Vermoeid voor de klas staan of naar het oudercontact trekken? De kans op fouten of miscommunicaties die je later veel energie kosten, is groot.” 

Leraar Yara: “De overlevingsmodus in de grafiek sleept helaas wel even aan. En leren deconnecteren was – en is – voor mij een proces. Toen een van mijn collega’s merkte dat ik het lastig had met sommige zorgnoden, deelde ik mijn onzekerheid. Ik oogstte veel begrip. ‘Heel herkenbaar,’ stelde ze me gerust, ‘ik worstelde en worstel nu nog met dezelfde dingen.’ Slechts 5 minuten zocht ze mee naar oplossingen en ik voelde me achteraf 20 kilo lichter. Met iemand praten, geeft je weer perspectief.”

Lerarenopleider An: “Terwijl leerlingen en leraren stilaan vermoeid raken, zorgen toetsen en examens voor stress. Blijf in december goed voor jezelf zorgen, maar zorg ook extra voor je leerlingen. Herhaal bijvoorbeeld enkele strategieën om goed te presteren op evaluaties en schrijf motiverende rapportcommentaren. Onthoud: zelfzekere leerlingen vragen minder energie dan zenuwachtige.”

Lerarenopleider An: “Een opgeladen batterij biedt ruimte om met wat afstand je klasmanagement te bekijken. Niet alleen het letterlijk ‘orde houden met routines’ in de klas, maar ook communicatie, verbinding en betrokkenheid met je leerlingen. Waar sleutel jij aan bij de nieuwe start?”

Leraar Yara: “Bij mij verliep de start van de dag soms chaotisch. Leerlingen babbelden onderling en vergaten hun materiaal klaar te leggen, terwijl ik hen opjutte om zich te haasten. Dat kon beter. Nu start ik met een lied. Mijn leerlingen nemen tijdens het lied hun boeken of dansen de ochtendgekte uit hun lijf. Maar zodra de muziek stopt, is iedereen stil en startklaar.” 

Lerarenopleider Joke: “Heb je ondanks alle klasmanagementtips toch moeite met die ene klas? Je bent niet alleen. Goed klasmanagement vraagt oefening en tijd. Veel. Het geduld dat jij dagelijks voor je leerlingen opbrengt, verdien je dus zelf ook.” 

Leraar Yara: “Mijn leerproces kreeg een enorme boost dankzij de feedback van collega’s. Onze school stimuleert een opendeurcultuur. Door elkaars lessen te observeren, klasoverschrijdend te werken en met teamteaching te experimenteren leerde ik veel van mijn teamleden. Maar zij ook van mij. Meer collega’s starten nu de dag met een lied.” 

Lerarenopleider An: “De lente brengt nieuwe hoop, de paasvakantie hernieuwde energie. Schoolfeesten, examens en toetsen zijn nog toekomstmuziek. April is een uitstekende maand om te experimenteren. Dat hoeft niet meteen een groot project te zijn. Streef ook niet naar perfectie. Start klein en sta jezelf fouten toe.”

Leraar Yara: “Na de paasvakantie startte ik met herwonnen motivatie. De rust deed deugd. Maar ook een fijn teammoment net voor de vakantie gaf energie. Aanslepende verbouwingen op onze school hadden het enthousiasme in de lerarenkamer een tik gegeven. Om ons weer dichter bij elkaar te brengen, organiseerden een collega en ik een feestje voor iedereen.”

Lerarenopleider Joke: “Houd je zeker niet in omdat je ‘maar een startende leraar’ bent. Laat een ballonnetje op bij een bondgenoot, sla de handen in elkaar met de directeur, of voeg een extra item op de agenda van de vakvergadering toe. Verbindende initiatieven als een teamfeestje doen wonderen voor de sfeer in de lerarenkamer. En een goede sfeer is voor elke leraar, maar zeker voor startende leraren, een echte energiegever.”

Lerarenopleider An: “Met de toetsen, examens of schoolfeesten in zicht kan je die energie ook goed gebruiken. Want in die laatste lesweken is het belangrijk om je leerlingen te motiveren. Zij voelen die toetsen, examens of schoolfeesten naderen. Herhaal samen geduldig de leerstof, neem onzekerheden weg en blijf hen enthousiast aanmoedigen.”

Lerarenopleider Joke: “Juni is een drukke maand: je leerlingen vragen extra ondersteuning in de aanloop naar toetsen en examens, je school organiseert een waanzinnig schoolfeest, je wil van die laatste lessen nog mooie momenten maken, verbeterwerk stroomt binnen, deliberaties en oudercontacten komen eraan. En dan is er nog je TADD-aanvraag … (Reminder: vóór 15 juni indienen!)”